از سوی دکتر مونسان انجام شد؛
فارس _ سایت خبری پرسون :مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشی کاری از ارزنده‌ترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمان‌سازی به ویژه مقرنس بی‌مانند است مساحت آن ۲۸۹۰ متر مربع و زیربنای آن ۲۲۱۶ متر مربع است .این بنای تاریخی یکی از شاهکارهای معماری به شمار می‌رود. زیرا شیشه‌های رنگی که در تزئین بنا به کار رفته‌اند در طول روز در مقابل تلألؤ نور خورشید می‌درخشند و با درخشش حیرت‌انگیز خود منجر به رقص نور و تصویری رنگین در شبستان مسجد می‌شوند. از آنجایی که شیشه‌های قرمز بر سایر رنگ‌ها غلبه دارند پرتو طلایی رنگ خوشید با سرخی شیشه‌ها در هم می‌آمیزند و سبب می‌شوند صحن مسجد به رنگ صورتی بدل شود. به همین دلیل این مسجد تاریخی در میان گردشگران به نام مسجد صورتی نیز شهرت یافته است.
این مسجد دو شبستان دارد یکی در غرب و دیگری در شرق شبستان شرقی یک شبستان زمستانی بوده که به سمت قبله است همچنین در هوای بسیار گرم تابستان می‌بایست مورد استفاده قرار می‌گرفت که جهت جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب و گرم شدن شبستان طراحی شده‌است. در پشت این شبستان دری است که به چاه بزرگی باز می‌شود که به ان گاو چاه می‌گویند این قسمت محل نگهداری حیوان آبکش هدایت گردیده‌است. این شبستان دارای هفت ستون بدون طرح و ساده است و در یک ردیف در وسط قرار گرفته‌اند. در جلوی شبستان شرقی، ایوانی قرار گرفته که با هشت طاق نما از حیاط مجزا گشته‌است. در ان شبستان دری وجود دارد که به یک گاوچاه گشوده می‌شود. همچنین در این مکان یک حوضچه و یک دالان جهت تردد گاو اب کش از چاه نیز موجود است.
شبستان غربی یکی از زیباترین شبستان‌های مساجد ایران است که با تزیینات کاشی و آجر با نقاشی‌هایی از گل سرخ کار شده بود اما تعمیراتی در حدود ۷۰ سال قبل روی ان انجام شده بود که کاشی فیروزه‌ای روی ان را پوشاند.شبستان غربی که پوشش آجری دارد و بیشتر بروی آن کار شده و زیباتر است٬طاق این شبستان بر روی ستون‌ها سنگی و با طرح مارپیچ بر روی آن در دو ردیف شش‌تایی و به تعداد دوازده عدد به نیت «دوازده امام» قرار گرفته‌است و همچنین این شبستان دارای هفت درگاه که آن را به صحن مسجد مرتبط می‌کند، با هفت در چوبی با شیشه‌های رنگارنگ می‌باشد.سنگ‌تراشی و تزیین این شبستان الهام گرفته شده از مسجد وکیل شیراز است
ستون‌های مسجد نصیرالملک یکی از زیباترین ستون‌های اماکن تاریخی شیراز است که با یک سری گلدان شروع می‌شود این شبستان دارای ستون ۶ تائی است که دو طاق چشمه پوشش سقف را نگه داشته پوشش‌ها از کاربندی ۲۲ است هفت طاق چشمهای در بین دو ستون قرار دارد در انتهای این ردیف و چشمهای کاشی کاری شده به محراب فوق‌العاده زیبا می‌رسیم. بدنه این مسجد عمدتاً اجر است اما معمار برای پرهیز از یکنواختی دیوار کاشی آورده‌است در شبستان غربی یک محراب بسیار زیبا با ایجاد یک فرورفتگی در بدنه چوبی شبستان ایجاد گردیده.
درهای ورودی این مسجد، دو در بزرگ چوبی است که در بالای آن بر روی سنگ مرمر شعری از شوریده شیرازی به مناسبت سازنده مسجد و سال اتمام آن نوشته شده‌است.
هر دو شبستان بر خلاف معمول به خاطر جهت‌گیری ساختمان قبله در امتداد محور قبله واقع شده‌اند. در دالان شمالی سنگ نوشته‌ای وجود دارد که شعر زیر از سعدی بر روی آن حک شده‌است:
غرض نقشی است کز ما بازماند که هستی را نمی‌بینم بقایی
مگر صاحبدلی روزی به رحمت کند در حق استادان دعایی
مسجد صورتی از سازه‌های دوران قاجار به شمار می‌رود. این شاهکار معماری در طی سال‌های ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ هجری شمسی بنا شده است. برای ساخت این اثر تاریخی ۱۲ سال وقت صرف شده است. مسجد صورتی در کشور ایران، در استان فارس ، در شهر شیراز، در خیابان لطف‌علی خان زند، در کوچه نصیر الملک، در کوچه تریاکچی واقع شده است.شاید جالب باشد بدانید که نصیرالملک تنها یک مسجد در شیراز دلگشا نیست بلکه در شیراز مجموعه‌ای از شاهکارهای نصیرالملک وجود دارد.
این شاهکارها عبارتند از :مسجد، حمام و خانه. خوشبختانه این شاهکارهای معماری که همگی در دورۀ قاجاریه ساخته شده‌اند هنوز سرپا و پررونق هستند. بانی ساخت این مجموعه میرزا حسنعلی خان نصیر الملک، فرزند میرزا علی اکبر قوام الملک، بوده و اجرای این پروژه به دستان توانمند استاد محمد حسن معمار صورت گرفته است.
مجموعۀ نصیرالملک از شاهکارهای معماری:
مجموعۀ نصیرالملک عبارتند از مسجد، خانه‌ای قدیمی که در گذشته مسکونی بوده است، حمام، آب‌انبار و … . این مجموعۀ تاریخی در محله‌ای قدیمی در شهر شیراز به نام محلۀ اسحاق بیگ واقع شده است. متأسفانه بخش بزرگی از این مجموعۀ باشکوه در جریان گسترش شهر شیراز و در اثر خیابان‌سازی و احداث یاختمان‌های مدرن از بین رفته است. از خانۀ قدیمی نصیرالملک تنها تالار اصلی بنا، بخشی از حیاط اندرونی به علاوۀ بخش بیرونی و زیرزمین باقی مانده است. این خانۀ قدیمی روزگاری سرای خاندان نصیرالملک بوده است. خاندان نصیرالملک خانواده‌ای اصیل و نژاده بوده‌اند. فرزند سوم حاج قوام‌الملک نصیرالملک یعنی حاجی میرزا حسنعلی خان نصیرالملک از حکام فارس در دورۀ قاجار بوده است.تالار اصلی که از خانۀ نصیرالملک به یادگار باقی مانده است به نام تالار آینه شهرت دارد. طراحی این تالار به صورت قرینه صورت گرفته است. در دو ضلع این تالار دو ارسی بزرگ سرتاسری قرار گرفته است. این ارسی‌ها با گره چینی‌هایی ظریف و شیشه‌هایی رنگی که هوش از سر می‌برند و نگاه را به خود خیره می‌کنند به حیاط‌های اندرونی و بیرونی متصل می‌شوند. همچنین در دو ضلع دیگر این تالار یک شاه‌نشین مرکزی به چشم می‌خورد. این شاه‌نشین از دو سمت به واسطۀ ارسی به دو اتاق در اطراف خود ارتباط پیدا می‌کند. این دو اتاق کناری به نگاره‌هایی متأثر از سبک ایرانی و اروپایی منقش شده است. همچنین سقف این اتاق‌ها به واسطۀ تخته‌کوبی و نقش و نگارهای اروپایی مزین شده است.
اُرسی نوعی درب قدیمی است. در این نوع قدیمی از درب، ورودی چهارچوبی مخصوص داشته که از طریق بالا و پایین رفتن باز یا بسته می‌شده است.
نوا نیکو _ استان فارس
