به گزارش پرسون، پیروزی انقلاب اسلامی 57 هیجان و اعتماد به نفس بالایی در انقلابیون برانگیخته بود واقعا هر مانعی را ریز می دیدند و هر قله ای را دست یافتنی.یکی از قله های بلندی که کمر به فتحش بستند اسلامی کردن نظام بانکداری بود.
آرزویی که بعد از 40 سال شاید کمتر کسی را بتوان پیدا کرد که معنقد باشد محقق شده است. هنوز خیلی از مراجع تقلید و کارشناسان اسلامی نقدهای جدی به نظام بانکداری فعلی دارند و گاهی حتی آن را همچنان ربوی می دانند.نظام بانکداری فعلی در کشور مصداق بارز از آنجا مانده و از اینجا رانده شده است هم از مواهب و دستاوردهای نظام بانکداری متعارف بی بهره است و از آن فرسنگ ها فاصله دارد هم به نظر می رسد در اسلامی شدن و اسلامی کردن ناکام و ناموفق بوده است.
واقعا در این چهل سال کجای راه را اشتباه آمدیم و برای جبران مافات چه کار باید بکنیم؟ سرنخ اصلی در بانکداری اصلی فرار از ربا است یکی از بزرگ ترین گناه کبیره در قرآن تعابیر تند وسختی در موردش آمده است و آلوده بودن به این گناه و دست برنداشتن از آن را معادل اعلان جنگ با خدا دانسته شده است با این حال تعریف دقیق و روشنی از ربا در قرآن وجود ندارد و علی رغم وجود یک تعریف اجماعی بین فقها شاهد این هستیم که یک اختلاف نظر های زیادی در احکام و مصادیق وجود دارد آن تعریف اجماعی چیست؟ اشتراط زیاده بر عقد قبض یعنی هر شرط کردنی برای گرفتن بهره امتیاز یا اضافه ای بر قبض ربا به حساب می آید البته این یکی از انواع رباست اما اصلی ترین مورد مبتلا به در بانکداری اسلامی است.
در فرآیند اسلامی کردن نظام بانکداری با علم به این که بانک یک بنگاه اقتصادی است و علی القاعده باید سودآور باشد ناگزیر عقد قرض که امکان سودآوری ازش وجود نداشت کنار گذاشته شد و عقودی مثل مشارکت،جعاله،مراهبه،فروش اقساطی و عقودی از این دست جایگزینش شدند. با این کار ظاهرا فقط صورت مساله پاک شد .وقتی شما از بانک وام می گیرید در واقع در قالب یکی از این عقود این کار را می کنید البته به اضافه ی یک مجموعه از عقود و شروط الحاقی که سود یا زیاده اش را تایید یا تامین کند.هرچند به نظر برسد اغلب کسانیکه در این سیستم وام می گیرند به تنها چیزی که توجه نمی کنند همین است که نوع این قرارداد چیست؟
اینجا یکی از سوالات اصلی که در این مواقع مطرح می شود این است که آیا این همه شدت و خشم قرآن برای رباخواری سر همین موضوع بود؟ واقعا مشکل ربا فقط با تغییر این عقدها و چه بسا تغییر این نام ها حل شد؟ آیا واقعا در این نظام بانکی جز این که پیچیدگی های زایدی به نظام متعارف اضافه کردیم مشکلی را حل کردیم؟آیا واقعا این ادعا قابل دفاع است که نظام بانکداری ما غیر ربوی و نظام بانکی متعارف ربوی است؟
بانکداری بدون ربا یعنی چه؟
سهم ممتنع یعنی از یک جهت ساده است بانکداری بدون ربا بانکداری است که ربا در آن حذف شده است. از یک طرف هم پاسخ دادن به این سوال سخت است به خاطر این که تعریف ربا متناسب با شرایط امروز کار ساده و آسانی نیست.آنچه که ما در باب تعریف ربا می دانیم این است که شرط مبلغ اضافه در مبلغ عقد قرض عمومی ترین مصداق ربا در بانکداری رایج است که وجود دارد یعنی علما ما متفکرین اسلامی تصورشان این است که در بانکداری متعارف عمده ی روابط بین بانک با مشتریان چه این مشتریان سپرده گذاران باشند چه تسهیلات گیرندگان بر پایه ی عقد قرض است و چون رابطه ی مشتریان بر پایه عقد قرض است لذا شرط مبلغ اضافه آن طور که در کتب فقهی ما آمده است در این عقد قرض جایز نیست.
