مهاجرت نخبگان

در ده سال اخیر، هزاران استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه‌های ایران کشور را ترک کرده‌اند؛ این مهاجرت گسترده نخبگان، تهدیدی جدی برای آینده علم، پژوهش و توسعه پایدار در کشور محسوب می‌شود.

در سال‌های اخیر، با دشوارتر شدن دریافت ویزا و افزایش شدید هزینه‌های تحصیل در کشورهایی مثل آمریکا و کانادا، بسیاری از متقاضیان به مقصدهای جدیدی مانند اروپا روی آورده‌اند. اروپا با دانشگاه‌های معتبر، تنوع فرهنگی و دوره‌های انگلیسی‌زبان، به گزینه‌ای جذاب برای ادامه تحصیل تبدیل شده است. البته باید توجه

با وجود حضور بیش از ۸ میلیون ایرانی مهاجر در قلب نهادهای علمی، اقتصادی و فرهنگی جهان، کمتر از ۵٪ این ظرفیت در پروژه‌های ملی به‌کار گرفته شده است. دکتر مرتضی مومیوند دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی و پژوهشگر علوم انسانی، خواستار ایجاد نهادی مستقل برای پیوند دوباره با این جامعه عظیم ایرانیان جهان شد.

موضوع مهاجرت پزشکان تا حدی نگران کننده شده است که ۴ آذر ماه سال جاری، آیت‌الله علوی بروجردی در دیدار با رئیس کل سازمان نظام پزشکی با ابراز نگرانی از افزایش مهاجرت پزشکان و پرستاران، این مسئله را چالشی جدی برای حوزه درمان و دانشگاه‌های پزشکی کشور دانست و تأکید کرد: «در حالی که در کشور‌های دیگر چند برابر دستمزد ایران به پزشکان پرداخت می‌شود، نمی‌توان با حقوق‌های ناچیز، پزشکان را در کشور نگه داشت. این شرایط نیازمند تغییر رویکرد جدی است.»

کانادا، یکی از پرطرفدارترین مقصدهای مهاجرت در دنیاست. با این حال، ورود به این کشور آمریکای شمالی چالش‌هایی را به‌همراه دارد. تنها زمانی که شرایط مشخصی را فراهم کنید، مهاجرت به کانادا ممکن خواهد بود. این سرزمین با طبیعت خیره‌کننده و شهرهای متنوع، بسیاری از مهاجران در سراسر جهان را به خود جذب می‌کند، اما همین افراد از چه روش‌هایی می‌توانند ویزای کانادا را دریافت کنند؟

اخیرا به دنبال کاهش رفاه مادی و معنوی و امید به آینده، شاهد مهاجرت گسترده پزشکان هستیم.

مساله فقط به مهاجرت پزشکان و نخبگان محدود نمی شود به طوری که گفته شده است حدود یک ونیم میلیون نفر در صف مهاجرت هســتند، موضوعاتی مثل نبودن شغل مناســب برای فارغ التحصیلان، ناکافی بودن درآمد شاغلین برای تامین هزینه های زندگی و تورم موجود که امید به آینده را در جوانان کاهش داده است از جمله عواملی هستند که روی تمایل آنان به مهاجرت اثر گذاشته است.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه نباید اجازه دهیم نخبگان به راحتی از کشور مهاجرت کنند، گفت: باید به آنها توجه کرد و اگر رفتند هم لااقل اجازه ندهیم بند ناف آنها از اینجا جدا شود و از آنها بهره ببریم.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با اعلام خبر راه‌اندازی سامانه یکپارچه فعالیت نخبگان، گفت: سامانه‌ یکپارچه فعالیت نخبگان به نوعی شبکه اجتماعی نخبگان و تلفیقی از تمامی شبکه‌های مجازی و فعالیتی در جهت مدیریت بستر رشد به شمار می‌رود که در آن مسیر تربیتی نخبگان رصد می‌شود.

رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش با بیان این‌که موضوع مهاجرت دلایل متعددی دارد، اظهار داشت: باید بر مسئله هویت و حب به وطن کار شود.

برخی با این ذهنیت به مناسبات بین‌المللی می‌نگرند که آنچه مهم است سلسله مراتب قدرت و در راس آنها جایگاه قدرت‌های بزرگ در نظام بین‌المللی است، اما مهاجرت گسترده بین‌المللی نشان می‌دهد که نگاه عمودی مزبور، با تحولاتی که در سطح افقی در روابط بین‌المللی رخ می‌دهد، هماهنگی نداشته و نمی‌تواند توضیح‌دهنده این تحول عظیم اجتماعی و پی‌آمدهای سیاسی آن باشد.

استرالیا سرزمین فرصت‌هاست. برای بسیاری از متقاضیان، زندگی و کار در استرالیا یک رویا است.

دبیرکل خانه پرستار هرچند که آمار مهاجرت پرستاران را اعلام می‌کند اما تاکید می‌کند که همکاران پرستارش، از اعلام این آمار دل‌خوشی ندارند، او می‌گوید:«همکارانم می‌گویند آمار از مهاجرت پرستاران را اعلام نکنید، چون بجای اینکه مشکلات را حل کنند، سنگ‌اندازی می‌کنند برای موسسات کاریابی و راه‌های مهاجرت تا پرستاران برای خروج از کشور دچار مشکل شوند.»

وزیر پیشین ارتباطات گفت: در دیدگاه کسانی که همواره مخالف اکوسیستم استارت‌آپی کشور بودند؛ مهاجرت جوانها به خارج کشور نه تنها تهدید نیست، بلکه فرصت است. صاحبان این نوع دیدگاه‌ها ضربه‌های بزرگی به پیشرفت کشور زده‌اند.

بهرام عین‌الهی درباره آمار منتشر شده درخصوص موج مهاجرت پزشکان به خارج از کشور گفت: به عنوان یک کارشناس، نه به عنوان یک وزیر؛ زیرا من رئیس انجمن آموزش پزشکی کشور هستم و به عنوان یک کارشناس در جلسات مختلف هم در خارج و هم در داخل شرکت کرده‌ام می‌گویم، پزشکان باید به جایی مهاجرت کنند که نیاز وجود داشته باشد.

دبیر شورای هماهنگی نظام پزشکی استان اصفهان به خبرآنلاین می‌گوید: «شاید امروز نیازی به آوردن پزشک به ایران یا خروج بیماران از کشور نداشته باشیم اما با همین روند در چند سال آینده به قطع و یقین این اتفاق خواهد افتاد.»

این روزها وضع به گونه ایست که وقتی لختی با آنها می‌نشینی خیلی باید تحمل داشته باشی که عصبانی نشوی و شکیبا هم باشی که گفتگو را به آخر برسانی زیرا جوان‌ها تو را و بزرگ‌ترها را مسئول وضع موجود می‌دانند.

اخیراً در فضای مجازی بحثی در گرفته که از منظر جامعه‌شناختی نیازمند واکاوی است. از جانب رئیس‌جمهور قولی نقل شده که پس از شنیدن درخواست ویزای پسر معاون وزیر گفتند. اگر پسر وزیر می‌خواهد برود پدر هم برود.اطرافیان دولت هم این گفته را تائیدی بر جدیت رئیس‌جمهور در پیگیری گشت ارشاد مدیران نامیده‌اند.

در ایران، سد کنکور، باعث شده برای برخی رشته‌‎های پرمتقاضی مانند پزشکی، صف های متراکمی ایجاد شود تا برخی دانشجویان در کشورهای خارجی، ادامه تحصیل دهند. برخی نیز با استفاده از راه میانبر مانند معادلسازی به کشور برمی گردند تا در همان رشته در داخل درس بخوانند.