زاینده رود

آنچه که در روزهای اخیر در اصفهان رخ داد، خطری است که از سال‌ها قبل کارشناسان و رئیس وقت سازمان حفاظت از محیط زیست، درباره آن هشدار می‌دادند. موضوعی که دو طرف (برخی از مسئولان و رسانه‌های بیرونی)، در آتش این اعتراضات مدنی می‌دمند و همدیگر را مقصر درگیری‌های چند روز گذشته در استان اصفهان می‌دانند. البته قرار نبود «خشونت» چاشنی مسالمت آمیزترین اعتراض برای مایع حیات باشد؛ قرار نبود چاشنی تسویه‌ حساب‌های سیاسی، طاقت مردم و کشاورزانی که از خشک شدن زاینده رود سال‌هاست که سکوت کرده‌اند، طاق کند.

بستر زاینده رود که در زمان صفویان یکی از بزرگترین تحولات تاریخی ایران را با آبادانی پشت سرگذاشت و ثمره آن احداث پل‌های بی‌نظیر در این رودخانه خروشان بود، یکبار و پس دو قرن، تاریخ ساز شد و در شرایطی که کارشناسان از بروز جنگ آب در استان‌های نظیر اصفهان ابراز نگرانی می‌کردند، اما هزاران نفر از مردم متمدن این استان در روز جمعه به اعتراض مدنی برای خشکی این رودخانه دست به تجمع زدند. این اتفاق در شرایطی مهم و قابل تقدیر بود که مردم بدون خشونت و اعتراض و نهایت مدنیت به اعتراض به خشکسالی پرداختند و فیلم‌ها و عکس‌های آن در رسانه‌های جهان بازتاب فراوانی داشت.

اولین بار نیست که کشاورزان حق آبه‌دار اصفهانی به خشکی زاینده‌رود و نبود آب معترض‌اند. اعتراض آن‌ها سابقه‌ای10‌ساله دارد. بارش‌های اندک در سال آبی گذشته و ذخیره محدود سد زاینده‌رود، اوضاع‌واحوال بدی را رقم‌زده است. در طول سال‌های گذشته بارها کارشناسان از لزوم برنامه‌ریزی واقع‌بینانه برای تخصیص منابع آب و جلوگیری از شکل‌گیری بحران‌های منطقه‌ای بر سر آب تأکید کرده بودند.

خیمه‌ای بزرگ افراشته در کنار پل خواجو و بادی که گرد از زمین بلند می‌کند با جمعیتی از کشاورزانی که می‌گویند آب بر آنها بسته شده و دور خیمه حلقه زده‌اند و نیروهای انتظامی که گرد کشاورزان حلقه زده‌اند؛ ترکیبی بدیع که به نظر می‌رسد برای روایتی مدرن از وقایع دینی طراحی شده‌ تا آن‌طور که خود کشاورزان معترض می‌گویند، مظلومیت‌شان را به تصویر بکشد