به گزارش سایت خبری پُرسون، سجاد بهرامی روز دوشنبه اظهار کرد: بر اساس آخرین پژوهش‌ها، شیوع افسردگی در شهرهای بزرگی همچون تهران، مشهد و اصفهان حدود ۳۴ درصد بیشتر از سایر مناطق کشور است، این آمار وقتی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم نرخ اضطراب و اختلالات خواب نیز در این مناطق به طور چشمگیری افزایش یافته است.
وی در ادامه به تحلیل عمیق‌تر این پدیده اشاره کرد و افزود: زندگی مدرن شهری با تمام ادعاهای آن درباره رفاه و آسایش، در عمل به ایجاد نوعی از تنهایی و انزوای اجتماعی منجر شده است، در تحقیقات میدانی خود در تهران به نتایج تکان‌دهنده‌ای رسیدیم برای نمونه در برخی مناطق مرکزی تهران، بیش از ۴۰ درصد از ساکنان اظهار کردند که در طول هفته با هیچ یک از همسایگان خود تعامل معناداری ندارند.
این پژوهشگر اجتماعی به تشریح عوامل اصلی این بحران پرداخت و تاکید کرد: سه عامل کلیدی در این زمینه نقش اساسی دارد نخست پدیده‌ای که ما آن را تراکم جمعیت می‌نامیم یعنی زندگی در میان انبوه جمعیت اما با احساس عمیق تنهایی؛ دوم آلودگی‌های زیست‌محیطی به ویژه آلودگی صوتی که تاثیر مستقیمی بر افزایش اضطراب دارد و سوم فشارهای اقتصادی فزاینده که به ویژه جوانان را تحت تاثیر قرار داده است.
۶۸ درصد تهرانی‌ها همسایه‌های خود را نمی‌شناسند
وی به تاثیر معماری شهری بر این بحران اشاره کرد و گفت: طراحی نامناسب فضاهای شهری و به ویژه معماری آپارتمان‌های مدرن، مشکل را تشدید کرده آپارتمان‌های بلندمرتبه با نور ناکافی، فقدان فضاهای مشترک و طراحی‌های یکسان و بی‌هویت، همگی به کاهش تعاملات اجتماعی و افزایش احساس انزوا کمک کرده تحقیقات ما نشان می‌دهد ساکنان این مجتمع‌ها حدود ۲۵ درصد کمتر از ساکنان خانه‌های حیاط‌دار در فعالیت‌های اجتماعی محله مشارکت دارند.
این استاد دانشگاه با اشاره به پدیده فردگرایی در جامعه شهری افزود: شاهد گسست پیوندهای اجتماعی سنتی هستیم بر اساس پژوهش‌های میدانی حدود ۶۸ درصد از تهرانی‌ها همسایه‌های خود را نمی‌شناسند مراسم جمعی محلی مانند جشن‌ها و عزاداری‌های سنتی در دهه اخیر تا ۵۰ درصد کاهش یافته است، حتی الگوهای خانوادگی نیز تغییر کرده وعده‌های غذایی خانوادگی که زمانی فرصتی برای گفت‌وگو و تبادل نظر بود، امروز به وعده‌هایی فردی و عجولانه تبدیل شده است.
بهرامی در ادامه به نقش فناوری در این زمینه اشاره کرد و هشدار داد: نکته متناقض اینجاست که در عصر ارتباطات، ما منزوی‌تر شدیم شبکه‌های اجتماعی با وجود ادعای ایجاد ارتباط، در عمل به انزوای عمیق‌تر دامن زده و مطالعات نشان می‌دهد هر ساعت استفاده روزانه از پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، حدود هفت درصد خطر احساس تنهایی را افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به ارائه راهکارهای عملی اضافه کرد: راه حل این معضل بازگشت به گذشته نیست بلکه باید با برنامه‌ریزی دقیق، شهرها را به فضاهایی انسانی‌تر تبدیل کنیم تجربه‌های موفق جهانی همچون پروژه اجتماع‌سازی عمودی در سنگاپور که در آن برای هر پنج طبقه از برج‌های مسکونی، فضای مشترک و باغ طراحی شده، یا کافه‌های همسایگی در کپنهاگ که ساکنان محله می‌توانند میزبان رویدادهای کوچک باشند نشان می‌دهد طراحی شهری هوشمند می‌تواند تعاملات اجتماعی را احیا کند.
چه باید کرد
این پژوهشگر اجتماعی در ادامه به ارائه پیشنهادهای بومی پرداخت و یادآور شد: برای شهرهای ایران نیاز به راهکارهای بومی داریم، ایجاد پارک‌های مشارکتی با باغچه‌های اشتراکی که ساکنان بتوانند در کشت و نگهداری آن مشارکت کنند، طراحی معماری‌های ارتباط‌گرا با بالکن‌های مشرف به فضای جمعی به جای بالکن‌های خصوصی و برنامه‌هایی مانند یکشنبه‌های بدون ماشین که مردم را به پیاده‌روی و تعامل تشویق می‌کند، می‌تواند گام‌های عملی موثری باشد.
وی به تجربه‌های موفق داخلی نیز اشاره کرد و گفت: نمونه‌های موفقی در ایران داریم، پروژه باغچه‌های اشتراکی در منطقه پنج تهران که در آن ساکنان به صورت جمعی فضای سبز محله را مدیریت می‌کنند، یا مجتمع مسکونی همسایه در اصفهان که با طراحی ویژه‌ای برای افزایش تعاملات ساکنان ساخته شده نشان می‌دهد این راهکارها در بستر ایرانی نیز قابل اجرا هستند.
این کارشناس مسایل شهری بر ضرورت عزم جمعی تاکید کرد و ادامه داد: حل این بحران نیازمند همکاری سه جانبه است، مدیران شهری باید با طراحی فضاهای عمومی هوشمند وارد عمل شوند، متخصصان جامعه‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی باید برنامه‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی را توسعه دهند و خود شهروندان باید مسئولیت‌پذیری بیشتری در قبال جامعه محلی خود نشان دهند.
وی پیشنهاد مشخصی ارائه داد و افزود: تدوین منشور سلامت روان شهری می‌تواند گام مهمی باشد، این منشور باید شامل استانداردهای حداقلی برای فضای سبز و نورگیری ساختمان‌ها، برنامه‌های آموزشی مهارت‌های اجتماعی در سطح محلات و ایجاد ساز وکارهای نظارتی با مشارکت خود ساکنان باشد در برخی کشورها، شوراهای محلی سلامت روان تشکیل شده که به صورت داوطلبانه بر اجرای این استانداردها نظارت می‌کنند.
به گفته بهرامی، کلانشهرهای ما می‌توانند همزمان هم حریم شخصی و هم تعلق اجتماعی را تامین کنند این نه یک آرمان‌گرایی غیرعملی که ضرورتی است که تجربه‌های جهانی ثابت کرده‌اند دست‌یافتنی است آنچه نیاز داریم اراده‌جمعی و برنامه‌ریزی هوشمندانه است شهرهایی که در آنها مردم تنها در کنار هم زندگی نمی‌کنند بلکه با هم زندگی می‌کنند.
منبع: ایرنا
