دست‌های آلوده و انتقال بیماری‌ها
دست‌ها یکی از اصلی‌ترین راه‌های انتقال بیماری‌ها هستند، چراکه روزانه با سطوح آلوده بسیاری تماس دارند. برخی ویروس‌های تنفسی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کووید- ۱۹ از طریق قطرات تنفسی منتقل می‌شوند، اما اگر این قطرات روی سطوح بنشینند و فرد با دست آن را لمس کرده و سپس دست خود را به دهان یا بینی بزند، امکان انتقال وجود دارد. هپاتیت A از راه دهانی- مدفوعی منتقل می‌شود و دست آلوده، به ویژه پس از استفاده از سرویس بهداشتی و شستن ناکافی دست‌ها، میتواند عامل انتقال باشد. اسهال‌های ویروسی یا باکتریایی نظیر نوروویروس یا اشریشیا کلی نیز از طریق دست آلوده به مدفوع یا غذای آلوده منتقل می‌شوند. در مورد کرم‌های رودهای مانند کرمک، تخم انگل‌ها میتوانند از راه دست آلوده وارد دهان شوند. برخی عفونت‌های پوستی، همچون استافیلوکوک اورئوس مقاوم، ممکن است در تماس دست با زخم باز یا پوست آلوده منتقل شوند که البته نوع عفونت نیز در این مورد موثر است. همچنین برخی بیماری‌های تنفسی مانند ویروس سنسیشیال تنفسی(RSV)یا آدنوویروس نیز میتوانند به صورت غیرمستقیم و از طریق دست آلوده منتقل شوند.
به ده مورد از مهمترین وسایل و نقاط آلوده اشاره کنید.
برخی از آلوده‌ترین سطوح و وسایلی که روزانه با آن‌ها در تماس هستیم عبارتند از: دستگیره‌های درها در اماکن عمومی، دکمه‌های آسانسور، پول نقد و کارت‌های بانکی، تلفن‌های همراه، شیرهای آب در مکان‌های عمومی، نرده‌های پله برقی، صندلی‌ها و میله‌های داخل وسایل نقلیه عمومی، صفحه کلید کامپیوتر و موس، خودکارهای عمومی مانند آن‌هایی که در بانک‌ها استفاده می‌شود و دسته‌های سبد خرید در فروشگاه‌ها. این وسایل به دلیل تماس مکرر افراد مختلف، میتوانند به محل تجمع انواع میکروب‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها تبدیل شوند.
آیا مواد ضدعفونی کننده میتوانند جایگزین شستن دست با آب و صابون شوند؟
مواد ضدعفونی کننده حاوی الکل زمانی موثر هستند که دست آلوده نباشد. در شرایطی مانند حضور در خیابان یا مکان‌هایی که دسترسی به آب و صابون وجود ندارد، می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. اما شست وشوی دست با آب و صابون، به خصوص در مواقعی که دست‌ها چرب یا آغشته به آلودگی فیزیکی هستند، مؤثرتر است و نمی توان آن را به طور کامل با ضدعفونی کننده جایگزین کرد.
چند بار باید دست‌ها را شست و آیا شست وشوی زیاد مضر است؟
دست‌ها باید در مواقع ضروری شسته شوند، از جمله قبل از خوردن غذا، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، بعد از عطسه یا سرفه، پس از تماس با حیوانات یا زباله، و پس از لمس سطوح آلوده در اماکن عمومی. شستن افراطی دست‌ها مثلا بیش از ۲۰ بار در روز به صورت وسواس‌گونه میتواند باعث خشکی پوست، ترک خوردگی، خارش و ایجاد حساسیت شود و در مواردی حتی زمینه را برای بروز عفونت‌های پوستی فراهم کند. اگر فرد احساس می‌کند به صورت غیرقابل کنترل نیاز به شستن دست دارد، ممکن است نشانه‌ای از وسواس فکری-عملی (OCD) باشد و بهتر است با روانپزشک مشورت کند.
توصیه ضروری در مورد رعایت بهداشت دست دارید؟
همیشه یک ژل یا محلول ضدعفونی کننده همراه داشته باشید، به ویژه هنگام سفر یا حضور در اماکن عمومی. پس از ورود به خانه نیز پیش از تماس با وسایل شخصی یا غذا، حتما دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. از تماس دست با صورت، به ویژه چشم، دهان و بینی خودداری کنید، چرا که این نواحی درگاه‌های اصلی ورود میکروب‌ها به بدن هستند. کودکان را نیز از سنین پایین با فرهنگ شستشوی صحیح دست‌ها آشنا کنید تا این رفتار به یک عادت پایدار در آن‌ها تبدیل شود. همچنین، پس از شستن دست‌ها، خشک کردن کامل با دستمال تمیز یا حوله یکبار مصرف اهمیت زیادی دارد، زیرا دست مرطوب میتواند محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها فراهم کند.
