معرفی جاذبه‌های گردشگری؛ روایت تاریخ در حفره‌های پر از رمز و راز شمال خراسان

به گزارش سایت خبری پُرسون، گرچه به لحاظ علمی غار یک مجرای زیرزمینی طبیعی محسوب می شود که قطر آن به چندین متر می رسد و تا ده‌ها متر هم ادامه دارد ولی این دهلیزها برای تاریخ بشر دارای اهمیت زیادی هستند.

غارها نخستین مکان زیست اجداد ما بوده‌اند و اهمیت این آثار به لحاظ واکاوی تاریخ و نحوه زندگی پیشینیان با گذشت زمان بیشتر شد و این حفره ها که دنیای پر از رمز و راز تاریخ را در دل خود جای داده بودند به مرور واکاوی شدند.

غارها را نباید تنها در داستان های نویسندگان قصه های ترسناک جستجو کرد و رموز این دهلیزها را باید به دست تاریخ نگاران و طبیعت گردان سپرد تا با شناسایی زندگی گذشتگان آینده انسان های کنونی را رقم زنند.

خراسان شمالی از جمله اقلیم هایی است که بدلیل کوهستانی بودن و قله های سر به فلک کشیده غارهای زیادی را در دل خود جای داده است، غارهای دستکند و شهرهای زیرزمینی که در این خطه جای گرفته اند به جرات می توان از جمله زیبایی های منحصر به فرد و در عین حال خوف انگیزی دانست که آدمی همواره علاقه وافری به بازدید از آنها دارد.

۱۶ دهانه غار استان با کمک افراد بومی و محلی و نیز بررسی های میدانی شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت است و البته برآورد می شود ۱۹ غار دیگر در مناطق مختلف استان وجود داشته باشد.

بررسی ها نشان می دهند که ۱۲ غار در خراسان شمالی طبیعی اند که در آنها نقش تکتونیک گسلی نسبت به عمل انحلال برجسته تر است. غارهای «گنج کوه» و «سیاه خانه» دارای آب تجمع یافته بودند که به لحاظ شیمیایی آب موجود در این غارهاه سبک و بسیار مناسب شرب است.

«غارهای هنامه»، «کافرقلعه»، «باباقدرت» و «گسک» از اهمیت باستان‌شناختی برخوردارند و غارهای «بیدک»، «خزینه راه»، «آرمادلو»، «گنج کوه»، «کفترک درق»، «کنهگرم»، «ییجت»، «استاد» و «گسک» دارای خفاش اند.

غارهای «گسک» و «کنهگرم» عمیق ترین و فنی ترین، غار «کنهگرم» با دسترسی ممنوع و غارهای «بیدک»، «گمنامان سالوگ»، «آرمادلو»، «گنجکوه»، «کفترک درق»، «پوستین دوز»، «هنامه»، «استاد»، «سیاه خانه»، «باباقدرت» و «نوشیروان» با توجه به اشکال بکر و زیبا، موجودات زنده، فضاها، مکانیزم تکوین و دسترسی مناسب از ارزش طبیعت گردی برخوردارند که با توجه به مخاطرات حاصل از حضور گردشگران باید نظارت شده و با حضور افراد آموزش دیده، متخصص، و فنی انجام شود.

غارهای هنامه

غارهای دستکند هنامه واقع در شمال شهرستان شیروان خراسان شمالی و بالادست باغ های سرسبز منطقه در دل کوه خودنمایی می کند و این آثار طبیعی و تاریخی گردشگران نوروزی را به سوی خود فرا می خواند.

غارهای هنامه شیروان در سه طبقه بر روی هم در دیواره عمودی کوه حفر شده و سقف هر طبقه، کف طبقه فوقانی را تشکیل می دهد و سقف و یا کف اتاق‌ها یک لایه متراکم شنی به ضخامت ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر است که به طور طبیعی در کوه وجود داشته و به طور مناسب از آن بهره برداری شده است.

فضاهای این اتاق‌های دستکند در سه طبقه شکل داده شده که یکی بر روی دیگری واقع و ظاهرا هر طبقه کارکرد متفاوتی نیز داشته است و طبقه اول که در آن دالان‌های نسبتا بزرگ با پیش آمدگی هایی در پای دیوار به شکل آخور دیده می شود، احتمالا مربوط به نگهداری احشام بوده و کاربری طویله یا آغل را داشته است.

بر اساس تحقیقات و از روی سفالینه های به دست آمده در اطراف، این مجموعه غارها در قرون چهار الی پنج هجری ساخته شده و در دوران بعد و به ویژه در زمان آشوب و ناامنی مورد استفاده قرار می گرفته است.

این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۲ هزار و ۲۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و نمونه مشابه اینگونه معماری دستکند و روستایی که در دل کوه حفر شده در سایر مناطق ایران به ویژه در جنوب کشور مشاهده شده که از آن جمله می توان به غار «خربس» در جزیره قشم و روستای «میمند» در کرمان اشاره کرد.

غار پوستین دوز

هنامه تنها غار خراسان شمالی محسوب نمی شود و در این استان غارهای تاریخی دیگری نیز وجود دارد.

غار پوستین دوز در ۶ کیلومتری شمال شرقی شهر لوجلی مرکز بخش سرحد و ۳۲ کیلومتری مرکز شهرستان شیروان در دامنه کوه ها قرار دارد وسفر برای دیدن این غار نه تنها مسافران را دنیای غارنوردی آشنا می کند سرزمین کرمانج زبان های شمال خراسان در محدوده این غار نیز مکانی بسیار رنگارنگ را ترسیم می کند و مسافران می توانند با فرهنگ کردهای کرمانج زبان این منطقه بیشتر آشنا شوند ...

این غار در در دامنه کوهی موسوم به امام حاضر قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا هزار و ۲۰۰ متر است و وجه تسمیه آن نیز از روستای متروکه پوستین دوز در سه کیلومتری شرق غار گرفته شده است.

این غار با دهانه های تقریبا بزرگ و گنبدی شکل به عرض چهار و ارتفاع سه متر به دروازه ای شبیه است که رو به قبله (جنوب غربی) باز می شود و نوع و جنس آن آهکی است که تولد قندیل های نوظهور از جوان بودن غار حکایت می کند.

درون غار مرطوب و خاک آن زرد است به نحوی که غارنوردان پس از خارج شدن از غار کاملا زرد زعفرانی جلوه می کنند.

عبور از غار پوستین دوز شیروان با وجود انشعاب های فراوان و حفره های به هم پیوسته و پیچ در پیچ، غارنورد را دچار سردرگمی می کند و برای افراد ناوارد و غیرفنی بازدید از این غار بدون راهنما و نخ کشی دشوار و خطرناک است.

غار کافر قلعه

روستای گردشگری گلیان شیروان خراسان شمالی با توجه به مناظر بکر طبیعی و خانه های مسکونی مطبق، بهشت گمشده ای است که چشم به راه مسافران نوروزی است.

این روستا که در فاصله ۲۳ کیلومتری جنوب شیروان واقع شده و از آن به عنوان ماسوله خراسان شمالی یاد می شود دارای مناظر طبیعی کم نظیر و رودخانه های پرآب است و اهمیت این روستا در غار کافر قلعه است که در پنج کیلومتری روستای گلیان و در ارتفاع ۵۰ متری دره وسیعی که به روستای برزلی ختم می شود، واقع شده است.

غار کافر قلعه همان گونه که از اسمش پیداست غاری مسکونی بوده و در زمان های گذشته از آن به عنوان پناهگاه استفاده می شده است چون در اطراف آن آثاری از سنگ چینی و دیوراه های سنگی به چشم می خورد و در راستای این غار در پای کوه گورستان قدیمی کوچکی قرار دارد که مسکونی بودن آن را به اثبات می رساند.

دهانه کافر قلعه عمودی به سمت زمین و به صورت شکافی سنگی است که پس از سه متر به کف غار و به منطقه ای به ابعاد حدود ۵۰ مترمربعی منتهی می شود که به دلیل ارتفاع کم آن، انسان باید خمیده در آن حرکت کند. تاکنون تعدادی اشیا عتیقه و کتاب های خطی در این غار کشف شده ولی قدمت آن هنوز مشخص نشده است.

غار اسطرخی

دیدن این همه مناطق بکر در شهرستان شیروان تمامی ندارد و غار اسطخری در روستایی به همین نام در فاصله ۲۸ کیلومتری جنوب شهر شیروان واقع شده است که این روستای گردشگری دارای بلندترین آبشار ۲۵ متری و چشم اندازهای بکر و دیدنی است و در بهار و تابستان انبوه گردشگران را به خود جلب می کند.

غار اسطرخی که در شرق این آبشار معروف واقع است پیش تر دارای چکیده ها و چکنده های بسیاری بود که بتدریج به علت عدم آگاهی بعضی از بازدیدکنندگان، قریب به اتفاق این قندیل ها تخریب و به ویترین منازل منتقل شده است و اخیرا حتی دهانه این غار هم بر اثر دخالت های انسانی تخریب و مسدود شد.

غار بیدک

بجنورد مرکز خراسان شمالی نیز در می تواند مقصد بعدی غارنوردان باشد و غار بیدک در بجنورد در سمت جنوب روستایی با همین نام و در فاصله سه کیلومتری از آن قرار گرفته و مسیر غار بیدک بسیار ناهموار بوده و تنها به صورت پیاده قابل دسترسی است.

پس از گذر از چندین تپه ریز و درشت به زمینی هموار می رسید که غار در آن قرار دارد. دهانه غار حدود یک و نیم متر ارتفاع دارد و برای ورد به آن، کمی خم شوید و مسیر درون غار بیدک بجنورد ناهموار و کمی خطرناک است، بنابراین توصیه می شود حتما وسایل و تجهیزات مورد نیاز غارنوردی را به همراه داشته باشید و از یک راهنمای خوب و با تجربه کمک بگیرید.

ورودی غار بیدک بجنورد در ابتدا با شیبی تند به صورت عمودی است و پس از اینکه حدود چهار متر پیش روی کردید، مسیر به صورت افقی می شود و تصویر غار بیدک نشان می دهد که این غار عمیق و تو در تو است.

غار بیدک در بجنورد یکی از جاذبه های گردشگری خراسان شمالی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته ولی اکتشاف و پیمایش آن بسیار لذت بخش است و باید با رعایت اصول ایمنی از این غار زیبا دیدن کنید.

غار خزینه راهه

روستای اسفیدان یکی از جاذبه‌های گردشگری بجنورد در استان خراسان شمالی است که در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان زیباترین روستای کشور انتخاب شد و با معماری پلکانی خود شباهت زیادی به ماسوله دارد و این روستا غار خزینه راهه را در دل خود جای داده و در ۲ کیلومتری شمال غربی روستای اسفیدان در ارتفاع ۵۰ متری این کوه بلند دهانه کوچک غاری نمایان است که خزینه راهه معروف است.

می‌توان از ۲ راه به غار وارد شد، با عبور از دالان شیب‌داری که به صورت پلکان به پایین می‌رود و در فاصله ۲۰۰ متری، محوطه‌ای نمایان می‌شود که در این فاصله به حالت ایستاده میسر نبوده و بیشتر به شکل نشسته یا خمیده و سینه خیز ‌باید انجام گیرد.

در داخل محوطه، حوضی ساخته شده از سنگ و ساروج وجود دارد و بر سطح دیواره غار محلی برای گذاشتن چراغ تعبیه شده است و در انتهای غار چاهی وجود دارد.

سرتا سر کف غار پوشیده از نوعی خاک قهوه ای رنگ براق است که با گذاردن پا بر روی آن مانند پنبه فرو می‌رود و از این خاک پودر مانند جهت مصارف کشاورزی استفاده می‌شود.

غار دارای روزنه‌ای است و به گفته سالخوردگان اسفیدانی، این غار دست ساز در گذشته به عنوان پناهگاه استفاده می‌شد.

غار شاه نشین

روستای رئین یکی از سرسبز ترین و دیدنی ترین روستا های خراسان شمالی که در دل کوه قرار گرفته است که در غرب بجنورد واقع شده است.

این روستا دارای چشمه ای است که آب این روستا را تامین می کند و یکی از کوه های این روستا کوهی به نام شاه نشین شامل چندیدن غار است.

غار بزرگی در کوه سنگی به نام (شاه نشین) واقع در روستای رئین در غرب بجنورد به همین نام وجود دارد که دیوار غار پوشیده از نوشته های یادبود است که بیشتر جدید هستند و افسانه‌هایی حاکی از وجود گنج و طلسم درباره این غار بر سر زبانهاست.

در ارتفاعات بالای کوه، منفذی دیده می‌شود که به غار کوچکتری به نام غار فاطمه راه می‌یابد.

غار کنه گرم

روستای حسن‌سو از اماکن دیگر بجنورد است که غاری موسوم به کنه گرم (حفره گرم) و در ۵۰ کیلومتری غرب بجنورد در دل کوه آلاداغ بر شهرت این روستا افزود و یکی از پدیده‌های شگرف طبیعت متعلق به دوران سوم زمین‌شناسی است.

دهانه ورودی غار در منطقه‌ای به نام مرزخان محمد به صورت چاهی در دامنه ارتفاعات آلاداغ واقع شده و با شیب ۴۵ درجه به اولین چاه به ژرفای ۱۰ متر می‌رسد.

طول غار کنه گرم تا محل‌های شناسایی شده ۲۵۰ متر و عمق آن تا ۷۰ متر می‌رسد و تالاری از آبشارهای یخی با سقفی به ارتفاع ۱۵ متر با یخشاری از چکیده‌ها و چکنده‌ها کانون توجه و مرکز زیبایی این غار تاریخی است.

ستون های برج مانند، که بر روی آنها نقوش و تصاویر اعجاب انگیز و تصاویر زیبایی به چشم می خورد، قارچ هایی که پس از باران سر بیرون می آورند، باله های ماهی، شمع های بزرگ افروخته در این غار خودنمایی می کنند.

غار کفترک

غارهای خراسان شمالی تماشایی و جالب هستند و غار کفترک در درق مدتها پیش توسط چوپانان منطقه دراگ در دل کوه های داغ شناسایی شده بود و دهانه ای باریک داشت و به دلیل انعکاس صدا عمیق و عمیق بود.

بعدها به دلیل پیدایش وسایل جدید و عوامل دیگر دهانه غار را به گونه ای گسترش دادند که مردم بتوانند از آن بازدید کنند و در داخل آن استلاگمیت ها و ستون های آهکی رنگارنگ و جالب وجود دارد و همچنین سالم است.

زیستگاه خفاش ها و چاله های زیادی وجود دارد که به دلیل نداشتن توان کارشناسی و ابزار شناسایی و روشنایی تکمیل نشده است.

غار کفترک از جاذبه های دیدنی برای حضور غارنوردان و گردشگران در گرمه است که در ۲۰ کیلومتری غرب شهر درق قرار دارد

استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۱۵۱ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند.

منبع: ایرنا