خوابیدن بعد غذا این بلا را سرتان می‌آورد

وقتی بعد از غذا می‌خوابیم، فرایند گوارش ما با مشکل مواجه می‌شود و اسید معده به مری برمی‌گردد، در چنین شرایطی خیلی از ما فکر می‌کنیم که چنین مشکلی چندان مهم و جدی نیست و به این عادت مألوف خود همچنان ادامه می‌دهیم؛ اما واقعیت چیز دیگری است و انجام این کار به مرور زمان می‌تواند ما را تا مرز سرطان مری هم پیش ببرد.

از بلافاصله خوابیدن بعد از غذا خوردن که بگذریم، ما عادت‌های دیگری هم داریم که می‌تواند باعث سرطان مری شود که آن‌ها را هم جدی نمی‌گیریم. «دکتر محمدجعفر فره‌وش» متخصص داخلی، فوق تخصص گوارش و آندوسکوپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، شما را با این نوع سرطان آشنا می‌کند.

وقتی غذا گلوگیر می‌شود

یکی از سرطان‌های شایع دستگاه گوارش در ایران، سرطان مری است. این نوع سرطان بدخیم بوده و معمولاً افراد، دیر متوجه‌ی ابتلا به آن می‌شوند، درنتیجه درمان خیلی سخت می‌شود. دلیل مراجعه‌ی دیرهنگام مبتلایان، این است که مری از پشت قفسه‌ی سینه عبور می‌کند و معاینه‌ی مری در شرایط معمول امکان‌پذیر نیست، ضمن اینکه بیمار نمی‌تواند متوجه برجستگی یا تغییر حالت در مری شود.

تنها زمانی که بیمار متوجه تغییرات در مری می‌شود، وقتی است که قطر طبیعی حدود دو سانتی‌متری مری، به دوازده میلی‌متر می‌رسد. این کاهش قطر در مری، عارضه هایی، چون گیر کردن غذا در مری و مشکل در بلع را برای بیمار به همراه دارد و وقتی این نشانه‌ها در اثر ابتلا به سرطان مری، بروز می‌کند، فرد به‌ناچار غذا را آهسته‌تر می‌جود و بیشتر سراغ غذا‌های نرم می‌رود و تصور می‌کند مشکلش با انجام این کار‌ها برطرف می‌شود، اما همچنان نسبت به ابتلا به سرطان ناآگاه است و وقتی به پزشک مراجعه می‌کند که شرایط حاد و بدتر می‌شود.

ابتلا به این نوع سرطان، در شمال کشور به‌ویژه حاشیه‌ی دریای خزر شایع است و یکی از دلایل آن می‌تواند به ژنتیک این دسته از افراد بازگردد. شیوع سرطان مری در آقایان بیشتر از خانم‌هاست. این سرطان معمولاً در سنین بالای پنجاه سال دیده می‌شود و احتمال ابتلای آن در سنین پایین‌تر، بسیار کم است.

هزار و یک دلیل سرطانی

دلایل زیادی برای ابتلا به سرطان مری وجود دارد که مهم‌ترین آن عامل ژنتیک است. غیر از عامل ژنتیک، عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند شانس ابتلا به سرطان مری را افزایش بدهند. برای مثال، استفاده از سیگار و دخانیات می‌تواند یکی از عواملی باشد که فرد را مستعد ابتلا به سرطان مری می‌کند. یکی دیگر از دلایل مهمی که می‌تواند باعث ابتلا به این نوع سرطان شود، مصرف الکل است.

متاسفانه بسیاری از افراد از این موضوع ناآگاه هستند و با مصرف الکل، زمینه را برای ابتلا به سرطان مری هموار می‌کنند. استفاده از غذا‌های مانده هم می‌تواند در ابتلا به سرطان مری نقش داشته باشد و افراد باید تا جای ممکن از خوردن غذا‌هایی که مانده هستند و کیفیت کافی را ندارند، بپرهیزند.

برخی از افراد عادت دارند میوه‌های خیلی رسیده و تقریباً گندیده را مصرف کنند. این دسته از میوه‌ها می‌توانند زمینه‌ی ابتلا به سرطان مری را تشدید کند. چنانچه ترشی خوب بسته‌بندی نشده و احتمال کپک‌زدگی وجود داشته باشد، در چنین شرایطی مصرف این ترشی، می‌تواند شانس ابتلا به سرطان مری را افزایش بدهد.

خوشمزه‌های کشنده!

امروزه غذا‌های آماده (Fast Food) طرفداران زیادی دارد و بسیاری از افراد، نمی‌توانند از لذت خوردن این نوع غذا‌ها بگذرند. مصرف فست‌فود می‌تواند شانس ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها، به‌ویژه بیماری‌های گوارشی را افزایش دهد. بیشتر غذا‌های فست‌فودی از سوسیس و کالباس درست می‌شوند که این نوع محصولات غذایی، حاوی مواد افزودنی و نگه‌دارنده هستند که می‌تواند شانس ابتلا به انواع سرطان به‌ویژه مری را افزایش بدهد، به همین دلیل باید مصرف این نوع غذا‌ها را محدود و غذا‌های سالم را جایگزین این نوع غذا‌ها کرد.

داغ بنوشید تا بیمار شوید!

بسیاری از افراد عادت دارند که نوشیدنی داغ به‌ویژه چای داغ بنوشند، غافل از اینکه نوشیدن چای داغ می‌تواند حسابی دردسرساز شود و شانس ابتلا به سرطان مری را افزایش بدهد. افرادی که انجام این کار برایشان به یک عادت همیشگی تبدیل شده است، باید آن را کنار بگذارند، چون انجام چنین کاری می‌تواند زمینه را برای ابتلا به سرطان مری فراهم کند.

باز هم هست

عواملی که می‌توانند باعث ابتلا به سرطان مری شوند، به این موارد محدود نمی‌شوند. برای مثال، گاهی کمبود برخی از ویتامین‌ها و عناصر در بدن نیز می‌تواند باعث ابتلا به سرطان مری شود. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان هم در ابتلا به این نوع سرطان بی‌تأثیر نیست، ولی این عامل به نسبت سایر عوامل، کمتر دخیل است.

برخی از مطالعات نشان می‌دهد که بعضی از ویروس‌ها هم می‌توانند در ابتلا به این سرطان نقش داشته باشند. برای مثال، ویروس اچ. پی. وی (HPV) زگیل تناسلی می‌تواند عاملی برای ابتلا به این نوع سرطان باشد، ولی این مورد هنوز به اثبات نرسیده است و تنها در حد یک احتمال محسوب می‌شود.

کمی امیدوار شویم!

امروزه به دلیل رعایت بهداشت و بهبود نحوه‌ی نگهداری غذا، ابتلای قسمت بالایی مری به سرطان، روندی رو به کاهش داشته است و با کنار گذاشتن برخی از عادات غذایی، می‌توان شانس ابتلا به این نوع سرطان را به حداقل رساند. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که سبک زندگی امروزی به‌گونه‌ای شده است که احتمال ابتلا به قسمت پایینی مری را به سرطان افزایش داده است.

چاقی و عدم تحرک از مهم‌ترین عواملی هستند که در ابتلای قسمت پایین مری به سرطان، نقش دارند و افراد باید وزن خود را پایین بیاورند، ضمن اینکه به‌اندازه‌ی کافی فعالیت بدنی داشته باشند.

شمالی‌ها مواظب باشند

افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که احتمال ابتلا به سرطان مری در آن مناطق بالاست، معمولاً باید از پنجاه سالگی به بعد، به متخصص گوارش برای بررسی وضعیت خود مراجعه کنند. البته گاهی ممکن است پزشک انجام آندوسکوپی را در سن پایین‌تر هم توصیه کند که این مسئله، به وضعیت بیمار بستگی دارد. برای این دسته از افراد آندوسکوپی به‌عنوان روش تشخیصی و غربالگری انجام می‌شود. با آندوسکوپی به‌موقع، می‌توان سرطان را در مراحل ابتدایی تشخیص داد و درمان کرد.

اسیدی که می‌سوزاند!

افراد نباید بعد از خوردن غذا، بلافاصله دراز بکشند، انجام چنین کاری می‌تواند باعث بازگشت اسید معده به مری شود و احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش بدهد. آن دسته از افرادی که به‌طورکلی دچار بازگشت اسید معده به مری هستند، باید این مشکل خود را درمان کنند، چون این مسئله می‌تواند به‌مرورزمان، احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش بدهد.

قرص‌های آسیب‌زا

برخی از قرص‌ها اگر به شکل درست مصرف نشوند، می‌توانند باعث آسیب به مری شوند. برای مصرف قرص، باید حتماً به مقدار کافی آب نوشید. برخی از افراد بعد از خوردن قرص، دراز می‌کشند، درحالی‌که بعد از مصرف برخی از قرص‌ها باید تا مدت یک ساعت از دراز کشیدن اجتناب کرد.

علائم مشکوک

افرادی که به سرطان مری دچار هستند، به دلیل بلع مشکل‌دار، دچار کاهش وزن شدید می‌شوند. این دسته از افراد در ابتدا نمی‌توانند غذا‌های سفت را به‌راحتی قورت بدهند و به مرور زمان و با بزرگ شدن تومور، امکان خوردن مواد غذایی نرم نیز برایشان سخت می‌شود. سرطان مری وقتی دیر تشخیص داده شود، باعث ابتلای سایر قسمت‌های بدن (متاستاز-Metastasis) نیز خواهد شد. ضعف، بی‌حالی و ناتوانی نیز در اثر ابتلا به سرطان مری ایجاد می‌شود.

افرادی که در خانواده‌ی آن‌ها سابقه‌ی ابتلا به سرطان، وجود داشته باشد، بیش از بقیه‌ی افراد باید وضعیت سلامت خود را پیگیری کنند.

درمان امکان‌پذیر است؟

​​​​​​برای تشخیص دقیق سرطان مری باید آندوسکوپی و نمونه‌برداری انجام داد. اگر سرطان مری به‌موقع تشخیص داده شود، امکان درمان آن وجود دارد. برای درمان، از روش‌های جراحی کمک گرفته می‌شود. گاهی اوقات برای فرد، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی نیز انجام میشود. چنانچه سرطان مری، دیر تشخیص داده شود، احتمال درمان بسیار ضعیف است و در چنین شرایطی برای بیمار یک مری مصنوعی گذاشته می‌شود تا بتواند از آب و غذا استفاده کند، ولی عملاً درمان قطعی در چنین شرایطی امکان‌پذیر نیست.

این سرطان بدون درد است!

اگر افراد درباره‌ی بیماری‌ها اطلاعات کافی داشته باشند، می‌توانند از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کنند. برای پیشگیری از سرطان مری نیز باید اطلاعات کافی داشت تا بتوان مانع از ابتلای به آن شد.

بسیاری از افراد بر این باورند که ابتلا به سرطان مری با درد همراه نیست، این باور درست است و این نوع سرطان، فقط با اشکال در بلع همراه است.

خیلی از افراد تصور می‌کنند که مری تنها به توده‌های بدخیم دچار می‌شود، درحالی‌که این باور نادرست است و توده‌های مری گاهی می‌توانند خوش‌خیم باشند.

اشکال در بلع، همیشه به دلیل وجود تومور نیست و گاهی دلیل اختلال در بلع، می‌تواند به مشکلات حرکتی مری مربوط شود.

برخی از افراد تصور می‌کنند که استرس در ابتلا به سرطان مری، نقش دارد درحالی‌که استرس به‌صورت مستقیم نقش چندانی در ابتلا به این نوع سرطان ندارد. استرس می‌تواند روی پرخوری، چاقی و عدم تحرک تأثیر بگذارد که این عوامل فرد را مستعد ابتلا به سرطان مری می‌کند.

گاهی غذا در گلوی فرد گیر می‌کند و با سرفه بیرون می‌آید؛ این مسئله به دلیل وجود حفره ها‌ی ریز در گلوی برخی از افراد است که ارتباطی به سرطان مری ندارد. چنانچه این مسئله دائماً تکرار شود و بوی بد دهان را نیز به وجود بیاورد، باید بررسی و درمان صورت بگیرد.

برخی از افراد بر این باورند که زخم‌های خوش‌خیم می‌توانند به زخم‌های بدخیم تبدیل شوند، این باور کاملاً نادرست است.

فردی که به زخم مری مبتلاست باید برای درمان به پزشک مراجعه کند در بلع مشکل پیدا نکند و کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار ندهد.