به گزارش سایت خبری پرسون، بر اساس ذخیره خوارزمشاهی، مزاج کیفیتیست در طب سنتی که از مخلوط شدن عناصر چهارگانه (آب، آتش، باد، خاک) در بدن پیدا می‌شود. طبق ذخیره خوارزمشاهی از تاثیر این ۴ عنصر، ۹ حالت مختلف پدید می‌آید که آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم با این توضیح که ۴ تای ابتدایی مزاج‌های اصلی نامیده می‌شود.
1. مزاج گرم و خشک (صفراوی)
2. مزاج گرم و تر (دموی)
3. مزاج سرد و خشک (سوداوی)
4. مزاج سرد و تر (بلغمی)
در مورد برخی افراد در طب سنتی این اصطلاح به کار می رود که عناصر چهارگانه در تعادل هستند و اصطلاحا این افراد مزاج معتدل دارند.
1. مزاج گرم ومعتدل 2. مزاج سرد و معتدل 3. مزاج خشک و معتدل 4. مزاج تر و معتدل
در این مقاله قصد داریم هر یک از مزاج های چهار گانه اصلی را تعریف کرده و خصوصیات هر کدام را با هم مرور کنیم.
مزاج گرم و خشک (صفراوی)
انسان های دارای مزاج گرم و خشک لاغر اندام هستند با استخوان بندی معمولا درشت و رنگ پوست و سفیدی چشم آن ها اندکی به زردی می زند. این افراد به شدت گرمایی هستند و در تابستان دچار مشکل می شوند، همچنین در بسیاری از مواقع عطش زیاد و خشکی دهان دارند.
در مورد خصوصیات رفتاری صفراوی ها باید گفت عموما بسیار پر انرژی و پر تحرک هستند. باهوش و زیرک و پر حرفند و هم زود عصبانی می شوند و هم به سرعت عصبانیتشان فروکش می کند.
اگر هنوز نمی دانید جزء کدام دسته از مزاج های چهارگانه هستید بد نیست بدانید انسان هایی با مزاج گرم وخشک، میل زیادی به خوردن ترشیجات ( مانند لواشک، تمبر هندی ، سرکه و ...) و همچنین خوراکی های سردی مانند خیار، کاهو و هندوانه دارند و تمایل به خوردن شیرینی جات در آن ها کم است.
مواد غذایی مفید: مصرف شاتوت، انار، زرشک، تمشک، زردآلو، هلو، سیب، گلابی، خیار، کدو، کاهو و اسفناج برای صفراوی مزاج ها مفید است.
مواد غذایی مضر: مصرف سیر، پیاز، ادویه هـای تند، گوشت قرمز، موز، خربزه، آناناس، انجیر، غذا هـای سرخ کرده، گردو، پسته، فندق و نارگیل با مزاجشان سازگار نیست.
مزاج گرم و تر (دموی)
انسان هایی که مزاج آن ها گرم و تر است پوستی سرخ و سفید و بدنی درشت و عضلانی دارند. این افراد نه گرمایی هستند ونه سرمایی ولی تحمل سرما برایشان راحت تر است. قدرت حرکات بدنی و قدرت هضم و اشتهای خوبی دارند و نسبت به انسان های دیگر دسته های مزاج های چهارگانه عروق دست برجسته تری دارند. بد نیست بدانید افراد دارای مزاج گرم و تر استعداد بالاتری برای ابتلا به فشار خون و بیماری های قلبی دارند.
از نظر رفتاری، انسان های دموی، شجاع و جسورند و اعتماد به نفس بالایی دارند. اهل ریسکند و نظم و ترتیبشان از صفراوی ها کمتر است. میل به رهبری دارند و معمولا خوشرو، صمیمی و آرام هستند اما اگر عصبانی شوند ممکن است دست به رفتارهای مخاطره آمیز بزنند.
از نظر ذائقه و میل غذایی باید گفت افراد دارای مزاج گرم و تر میل به شیرینی و ترشی دارند اما همه نوع غذایی می خورند.
مواد غذایی مفید: مصرف خاکشیر، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، برگ زردآلو، هلو و انجیر برای دموی مزاج ها مفید است.
مواد غذایی مضر: خوردن خوراکی هایی مانند آب یخ، نوشابه، تخم مرغ، بادمجان، ترشی، سرکه، سیر و چای برایشان ضرر دارد.
مزاج سرد و خشک(سوداوی)
بیشتر انسان هایی که از نظر مزاج شناسی در دسته مزاج سرد و خشک قرار می گیرند دارای پوستی سفیدند و به شدت با سرما مشکل دارند. در حقیقت افراد با مزاج سرد و خشک به راحتی در سرما گرم نمی شوند. همچنین این افراد میل زیادی (بیشتر از بقیه دسته های مزاج های چهارگانه) به خوابیدن دارند و در بسیاری از مواقع احساس ضعف می کنند و کم انرژی هستند.
این دسته از مزاج های چهارگانه از منظر رفتاری با خصوصیاتی مانند نظم و ترتیب و دور اندیشی زیاد شناخته می شوند. سوداوی مزاج ها همچنین بسیار دقیق و خونسردند و میل زیادی به تحلیل و ارزیابی از خود نشان می دهند. بد نیست بدانید بیشتر انسان های دارای مزاج سرد و خشک از نظر روانشناسی جزء دسته درونگرا هستند.
خصوصیات غذایی و ذائقه انسان های با مزاج سرد و خشک با میل زیاد به شیرینی جات و غذا های گرم شناخته می شود و خوراکی های سرد مانند خیار و کاهو چندان با ذائقه سوداوی مزاج ها سازگار نیست.
مواد غذایی مفید: خوردن خوراکی هایی مانند گوشت گوسفند، خروس و شتر، نمک دریا، نبات سفید، نعنا و روغن کنجد، کلم، جوانه گندم، ماش، پسته، بادام، گردو و چای دارچین به سوداوی مزاج ها توصیه می شود.
مواد غذایی مضر: عموما سوداوی مزاج ها از مصرف مواد غذایی مانند گوشت گوساله، ماهی، عدس، گشنیز، لوبیا، بادمجان و سبزیجاتی مثل خیار، کاهو، گوجه فرنگی و میوه هایی مثل موز و کیوی منع می شوند.
مزاج سرد و تر (بلغمی)
بلغمی مزاج ها بیشتر چاق و پر چربی هستند و پوست سفید و موهای کم پشت دارند. جالب است بدانید این افراد به نسبت دسته های دیگر مزاج های چهارگانه کمتر تشنه می شوند و عموما دهانشان مرطوب است. انسان های با مزاج سرد و تر را از روی ساعات زیاد خواب در طول شبانه روز می توان شناخت. همچنین بد نیست بدانید برای این افراد بدترین زمان سال زمستان است.
از نظر رفتار شناسی بلغمی مزاج ها کم انرژی و یا حتی می توان گفت اندکی کند هستند. در عوض آن ها صبور و آرامند و کمتر از افراد حاضر در دیگر مزاج های چهارگانه و به ندرت عصبانی می شوند.
نشانه مشخص برای شناخت انسان های با مزاج سرد و تر از نظر عادات غذایی، تمایل به خوراکی های گرم مانند شیرینی جات و ادویه ها و عدم تمایل به مصرف خوراکی های سرد مانند ترشیجات است.
مواد غذایی مفید: مصرف خوراکی هایی مانند خرمای خشک، انبه، سیب، بـه، توت، انجیر، انگور، کشمش، هویج، کرفس، زنجبیل، دارچین و زیره برای بلغمی مزاج ها مفید است.
مواد غذایی مضر: به افراد دارای مزاج سرد و تر توصیه می شود خوراکی هایی مانند کاهو، هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، مرکبات و کیوی، هلو، زردآلو، شلیل، قارچ، ذغال اخته، آش، سوپ ماهی و کله پاچه نخورند.
تست مزاج‌شناسی ساده
۱. با حلقه کردن انگشت شست و انگشت وسط یک دست به دور مچ دست دیگرتان، وضعیت قرار گرفتن دو انگشت چگونه است؟
الف: دو سر انگشت روی هم قرار می‌گیرد.
ب: دو سر انگشت مماس یکدیگر قرار می‌گیرند.
ج: دو سر انگشت به هم نمی‌رسند.
۲. اگر بدنتان را حرکت دهید، ساختار عضلات بیشتر است یا چربی؟
الف:لایه‌های چربی زیاد دیده شده و حالتی از لرزش و بی‌ثباتی در آن دیده می‌شود.
ب:حجم عضلات بیشتر بوده و بدن لرزش ندارد و گوشت بدن شل نیست.
۳. وضعیت موهای بدن اعم از سر و بدن به چه شکلی است؟
الف:پرپشت، کلفت و تیره و صاف
ب:پرپشت، کلفت و تیره و مجعد
ج:پرپشت، کلفت، اما لخت و روشن
د:کم پشت، نرم و نازک و شکننده و چرب
۴. پوستتان چه رنگی است؟ این آزمون برای افراد دارای پوست سفید است.
الف:رنگ سیاه با گرایش به کبودی
ب:رنگ سفید مایل به آبی
ج:رنگ سفید متمایل به سبز
د:رنگ سفید مهتابی که فشار انگشت رنگ سرخ آن کمرنگ می‌شود
۵. مفاصل شما به چه شکلی است:
الف:برجستگی مفصل‌ها به‌خوبی نمایان است.
ب:برجستگی خاصی در مفصل‌ها دیده نمی‌شود.
۶. رگ‌های بدن، به‌ویژه دستتان دیده می‌شود؟
الف:بله
ب:خیر
۷. کف دستتان از نظر هندسی چه شکلی است؟
الف:مربع
ب:مستطیلی و کشیده که انگشتان در درازای آن قرار دارند.
ج:مستطیلی شکل که عمود بر انگشتان دست است.
۸. اگر کفش شما معمولی باشد؛ منظور اینکه طبی نبوده یا از نظر بلندی پاشنه در خانم‌ها و یا از نظر ساختاری برای کفش آقایان وضعیت خاصی ندارد، پایتان در کفش چه وضعیتی خواهد داشت؟
الف:پایم را می‌زند.
ب:کاملا راحت هستم.
۹. در جمع معمولا آغازگر بوده و در راس حرکت می‌کنید و تاثیر می‌گذارید یا بیشتر آرام هستید و تاثیر می‌گیرید؟
الف:تاثیرگذار
ب:تاثیرپذیر
۱۰. اطرافیان شما را کم‌حرف می‌دانند یا پرحرف یا گزیده‌گو؟
الف:پرحرف
ب:کم‌حرف
ج:گزیده‌گو
۱۱. روی حرفی که می‌زنید، می‌ایستید و به درست و نادرست بودنش کاری ندارید یا اینکه می‌ایستید و در صورت اشتباه بودن آن را تصحیح می‌کنید یا دائما تغییر موضع می‌دهید؟
الف:می‌ایستم و تغییر نمی‌دهم حتی اگر نادرست باشد.
ب:می‌ایستم، اما اگر با ارائه دلایل محکم متوجه شوم اشتباه است، از حرفم برمی‌گردم.
ج:دائما تغییر رای می‌دهم.
۱۲. از گفتن بسیاری از حرف‌ها شرم می‌کنید یا اینکه به‌راحتی هر حرفی را به زبان می‌آورید؟
الف:هر حرفی باشد، می‌گویم.
ب:حجب و حیا مانع از بیان بسیاری از حرف‌ها می‌شود.
۱۳. هر روز یا بیشتر روزها عصبانی می‌شوید؟
الف:بله
ب:خیر
۱۴. اگر عصبانی می‌شوید، عصبانیت شما زیاد طول می‌کشد یا بعد از مدتی فروکش می‌کند و پشیمان می‌شوید؟
الف:فروکش نکرده و طولانی است.
ب:فروکش کرده و پشیمان می‌شوم.
۱۵. به خوردن گرمی‌ها بیشتر گرایش دارید یا خوردن سردی‌ها؟ برای مثال خوردن چند عدد خیار را ترجیح می‌دهید یا چند عدد شیرینی؟
الف:به خورد گرمی‌ها مثل شیرینی
ب:به خوردن سردی‌ها مثل خیار
۱۶. اگر تذکرات دیگران نباشد، اشتهای شما چطور است؟
الف:زیاد
ب:کم
ج:معمولی
پاسخ‌های تست مزاج‌شناسی
پاسخ۱: اگر گزینه «الف» باشد، شما دارای مزاج سرد و خشک بوده و استخوان‌بندی‌تان ریز است. اگر گزینه «ب» باشد، مزاج شما معتدل بوده و استخوان‌بندی شما متوسط است و اگر پاسخ گزینه «ج» است، مزاجتان گرم و تر بوده و استخوان‌بندی‌یان درشت است.
پاسخ ۲: اگر پاسخ گزینه «الف» است، مزاج شما گرم و تر بوده و اگر پاسخ گزینه «ب» است، مزاج شما گرم و خشک است.
پاسخ ۳: اگر پاسخ شما گزینه «الف» باشد، مزاج شما گرم و خشک است. اگر پاسخ شما گزینه «ب» باشد، مزاج شما گرم و تر است. اما اگر گزینه «ج» پاسخ شما باشد، مزاجتان گرم و تر استوا گر جواب گزینه «د» است، مزاجتان سرد و تر است. هرچه مو نازک، شکننده و اصطلاحا شبیه به موی گربه باشد مزاج به سمت سرد و تری گرایش دارد و هرچ مود حالت دار با پایه قوی باشد، مزاج به سمت گرمی گرایش دارد.
پاسخ ۴: اگر پاسختان «الف» است، یعنی مزاج شما سرد و خشک است. اگر پاسختان «ب» است، مزاجتان سرد و تر است. اگر پاسخ شما «ج» است، یعنی مزاجتان مخلوط است و اگر پاسختان «د» است، یعنی مزاج شما گرم و تر است.
پاسخ ۵: اگر پاسخ شما گزینه «الف» است، مزاجتان گرم و خشک و اگر گزینه شما «ب» است، مزاجتان سرد و تر است.
پاسخ ۶: اگر پاسخ «الف» است، مزاجتان گرم و خشک و اگر پاسخ «ب» است، مزاجتان سرد و تر است.
پاسخ ۷: اگر پاسختان «الف» است مزاجتان معتدل بوده و حد واسط بین گرم و سرد قرار دارد. اگر گزینه «ب» را انتخاب کرده‌اید مزاجتان گرم و خشک و اگر گزینه «ج» پاسخ شماست، مزاجتان سرد و خشک است.
پاسخ ۸: اگر پاسختان «الف» است، پای سینه دار و پهنی دارید و مزاجتان گرم و خشک است. اگر انتخاب شما گزینه «ب» است، پایتان باریک و استخوانی است و مزاجتان سرد و خشک است.
پاسخ ۹: اگر پاسخ «الف» است، گرم و خشک مزاج بوده و اگر پاسخ «ب» است، مزاجتان گرم و تر است.
پاسخ ۱۰: اگر پاسخ «الف» است، مزاج شما گرم و خشک است. اگر پاسخ «ب» است، مزاجتان سرد و تر است و اگر گزینه «ج»، مزاج شما گرم و تر است، اما خشک نیست.
پاسخ ۱۱: پاسخ «الف» یعنی اینکه مزاج شما گرم و خشک است. پاسخ «ب» یعنی مزاج شما گرم و تر است و اگر گزینه «ج» را انتخاب می‌کنید مزاجتان سرد و تر است.
پاسخ ۱۲: اگر پاسخ شما «الف» است مزاجتان گرم و خشک است و اگر پاسخ «ب» است، مزاجتان سرد و تر است. البته شرایط رشد و تربیت هر فرد نیز روی رفتار او تاثیر دارد.
پاسخ ۱۳: گزینه «الف» نشانه گرم و خشک مزاج و گزینه «ب» نشانه سرد و تر مزاج است.
پاسخ ۱۴: گزینه «الف» نشانه گرم و خشک مزاج و گزینه «ب» نشانه گرم و تر مزاج است.
پاسخ ۱۵: اگر انتخابتان گزینه «الف» است، مزاجتان سرد و تر و اگر انتخاب شما گزینه «ب» است، مزاجتان گرم و خشک است.
پاسخ ۱۶: اگر انتخابتان گزینه «الف» است، مزاجتان سرد و تر، اگر انتخابتان گزینه «ب» است، مزاجتان گرم و خشک و اگر گزینه «ج» را انتخاب کرده‌اید، مزاجتان معتدل است؛ یعنی بین مزاج گرم و تر است.
اگر تعداد پاسخ‌های مثبت شما نسبت به یک مزاج بالاتر از نصف به علاوه یک باشد، مزاج شما همان است؛ برای مثال است اگر از ۱۶ سوال پرسیده شده، پاسخ ۱۰ سوال شما مرتبط به مزاج گرم باشد، مزاج شما گرم است.
منبع:الف
