همچنانکه در حاشیه کنفرانس بغداد ۲ در امان پایتخت اردن، نشست مشترکی میان جوزپ بورل، نماینده عالی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه کشورمان برگزار شد و امیرعبداللهیان در این دیدار ضمن اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای جمع‌بندی مذاکرات وین براساس پیش‌نویس بسته مذاکراتی که نتیجه ماه‌ها مذاکرات سخت و فشرده است، به طرف‌های مقابل توصیه نمود با پرهیز از سیاسی کاری و با اتخاذ رویکردی سازنده و واقع بینانه، تصمیمات سیاسی لازم را برای اعلام توافق بگیرند. او همچنین در جریان سخنرانی خود در نشست بغداد ۲ نیز بر آمادگی ایران برای جمع‌بندی مذاکرات خبر داد.
او همچنین در حاشیه برگزاری مجمع سازمان ملل در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز گفت که اگر آمریکا شجاعت تصمیم‌گیری در این مرحله را داشته باشد، می‌توانیم به توافق دست یابیم.
تنها یک اختلاف باقی مانده
اخیراً نیز کمال خرازی رئیس شورای راهبردی سیاست خارجی، در نشست تهران، از آمادگی ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی گفت و تاکید کرد، تنها اختلاف باقی مانده برای توافق در حوزه پادمان است.
در مورد «پرونده پادمان» ایران اعتقاد دارد از آنجا که مسائل پادمانی می‌توانند بهانه‌های فشار بر ایران در صورت حصول هرگونه توافق هسته‌ای را فراهم کنند، بدون بستن پرونده مربوط به آنها توافق نخواهد توانست زمینه‌های انتفاع اقتصادی برای ایران را ایجاد کند و این مسئله مانند «شمشیر داموکلس» بر سر برجام خواهد بود؛ همچنانکه در سال‌های اخیر بارها شاهد این رویکرد و بازی‌های سیاسی ازسوی غربی‌ها بوده‌ایم و ایران می‌خواهد تا حد امکان ابزارهای بدعهدی را از طرف غربی بگیرد. بنابراین حساسیت روی مسائل پادمانی در جهت پایداری هر توافقی و انتفاع اقتصادی ایران است که در گذشته با فریبکاری غربی‌ها دچار اختلال شده است.
غرب بی نیاز از توافق است؟
اما مقامات غربی بعد از تحولات داخلی ایران، خود را بی اشتیاق به توافق نشان می‌دهند و سعی داشتند با موج‌سواری بر اعتراضات در ایران مکمل حلقه آشوب‌های خیابانی باشند، از این رو از هیچ اقدامی در تحرک مردم برای ماندن در خیابان‌ها و به انحراف رفتن مطالبه آنان دریغ نکردند و با هدف تأثیرگذاری بر وضعیت داخلی ایران، در ظاهر و در پشت تریبون‌های رسمی از عدم تمایل به توافق می‌گویند و اینگونه القا می‌کنند که مذاکرات غرب با ایران برای احیای برجام «به بن‌بست» رسیده است.
همچنانکه روز قبل از دیدار جوزپ بورل با وزیر امورخارجه کشورمان در اردن که بورل از اراده اتحادیه اروپا برای احیای برجام سخن گفت، اما «تروئیکای اروپا» در نشست عادی شورای امنیت سازمان ملل بدون اشاره به اقدامات غیرقانونی آمریکا در نابودی توافق سال ۹۴، ادعای نقض برجام از سوی ایران را تکرار و نسبت به تبعات پیشرفت‌های اتمی کشورمان هشدار دادند. علاوه بر ادعاهای ضد ایرانی تروئیکای اروپا، «رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران در توییتی نوشت: همان‌طور که نماینده (معاون نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد) رابرت وود گفت سپتامبر، «اولین باری نبود که مقامات ایران به توافقی که روی میز و مورد تأیید همه بود، پشت کردند. اما این آخرین مورد، امید جمعی ما برای بازگشت سریع و متقابل به اجرای کامل برجام را از بین برد.»
سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز امروز گفت: در حال حاضر هیچ پیشرفتی در رابطه با توافق ایران در حال وقوع نیست. پیشرفتی در آینده نزدیک را پیش‌بینی نمی‌کنیم. این تمرکز ما نیست.
اما آیا غرب نیازمند مذاکره نیست و دیگر برجام برای آنها پایان یافته است؟ جواب به این پاسخ روشن است. آن طرفی که بیش از ایران به مذاکره و توافق نیاز دارد، غرب است چرا که این کشورها بودند که نسبت به پیشرفت هسته‌ای ایران احساس خطر کردند و با این ادعا که برنامه هسته‌ای ایران خطری برای امنیت آنان است، مذاکرات را کلید زدند.
بنابراین این «اغتشاشات» تأثیری در رفع این خطری که غربی‌ها مدعی آن هستند ندارد و نمی‌توانند برای رسیدن به خواسته خود دلخوش به اعتراضات داخلی باشند. همچنانکه کمال خرازی دوشنبه ۲۸ آذر در سومین مجمع گفت و گوی تهران گفت که: با مقاومت ایران و همت دانشمندان ایرانی توانستیم «۱۹ هزار سانتریفیوژ» را در چرخش داشته باشیم و به همین دلیل غربی‌ها ناچار شدن که برای مذاکره بیایند. وی این را هم تاکید کرد که «بعد از توافق غربی‌ها شروع به عدم اجرای تعهدات خود کردند تا تبدیل به خروج آمریکا از تعهداتش شد. ما امروز هم از توانمندی‌های بالایی برخورداریم ولی به دنبال تولید بمب اتم نیستیم، توانایی بالایی داریم اما قصد تولید بمب اتم را نداریم.»
اعتراف به شکست اغتشاشات
امروز غربی‌ها به خوبی می‌دانند جمهوری اسلامی با چنین اعتراضات و اغتشاشاتی تضعیف نمی‌شود، و چنین رویدادهای غرب ساخته‌ای نمی‌تواند در آرمان، انگیزه و راه پیشرفت ایران خللی ایجاد کند.
همچنانکه مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی اخیراً در گفتگو با «المانیتور» اعتراف کردند که «تغییر نظام شدنی نیست» و «ایران در اعتراضات اخیر هنوز از همه ابزارهایش برای دفاع استفاده نکرده است.» همچنین صهیونیست‌ها معترف شدند که جامعه ایران دینی است و از آنجا که علما و مراجع از این اعتراضات حمایت نکردند همه گیر و موفق نخواهد شد.
بنابراین اعتراضات ایران نمی‌تواند امنیت و دغدغه غرب نسبت به برنامه هسته‌ای را حل و فصل سازد و تأمین کند. غربی‌ها به دنبال منافع و مسائل خودشان هستند، هرچند که بدلیل ژست حقوق بشری در پشت تریبون موضع دیگری می‌گیرند که آن هم با هدف فشار بیشتر به ایران برای عقب نشینی و اتخاذ امتیاز بیشتر و دادن امتیاز کمتر است.
ریاکاری آمریکا
پیش از این نیز امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران در گفتگو با العالم از ارسال پیام آمریکایی‌ها همزمان با اعتراضات خبر داده و گفته بود: ما به آنها گفتیم پس با واقع‌بینی اراده و حسن‌نیت خود را نشان دهید و (اثبات) کنید تا بتوانیم به نقطه توافق برسیم.
علاوه بر آن وحید جلال‌زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس که مقامات دولت را در سفر به نیویورک همراهی کرده بود با حضور در برنامه «صف اول» شبکه خبر، از پیام مکرون برای رئیسی خبر داد و گفت: آقای مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در دیدار با حجت‌الاسلام رئیسی خیلی علاقه‌مند به مذاکره هسته‌ای بود و (از طرف آمریکا) حامل یکی، دو پیام بود اما رئیس‌جمهور در دیدار با آقای مکرون تاکید کردند که یک‌بار خسارت دیدن از برجام کافی است!
در نشست تهران نیز وزیر امورخارجه با اشاره به ریاکاری آمریکا تاکید کرد: آمریکا از سویی امروز صحبت از مذاکرات هسته‌ای و رسیدن به گام‌های نهایی توافق می‌کند و از سوی دیگر از ایجاد نا امنی و بی‌ثبات کردن ایران حمایت می‌کند؛ این سیاست ریاکارانه باید پایان یابد.
اما آمریکایی‌ها جرأت تصمیم‌گیری درخصوص انجام تعهدات برجامی خود را ندارند و با آسمان و ریسمان بافتن به‌دنبال اتلاف وقت و زمان خریدن برای خود هستند؛ تا ببینند تا کجا می‌توانند از آب گل آلود اعتراضات ماهی بگیرد.
کدام توافق؛ محدود یا جامع
حال دو نوع توافق پیش روی طرف‌های برجامی است. از آنجا که ایران بدلیل «ناتوانی اروپا» در اجرای تعهداتش و همچنین «بی‌تعهدی آمریکا» در اجرای تعهداتش، نمی‌توانست مجدد به آنها اعتماد کند، خواهان «تضمین» در توافق بود. تضمینی که مقامات آمریکایی از اعطای آن خودداری می‌کنند. در چنین وضعیتی و از آنچه که دولت بایدن نیز برای توافق با ایران تحت فشار است، یک «توافق محدود» می‌تواند بهترین راه حل باشد. توافق با فرمول «اقدام در برابر اقدام» و «کمتر در برابر کمتر».
گزینه دوم یک «توافق جامع» و بلند مدت است که هم ایران محدودیت‌های بیشتری را قبول و هم طرف مقابل امتیازهای بیشتری را اعطا می‌کند که با توجه به اطمینان نداشتن ایران از تداوم دولت بایدن و همچنین تجربه بدعهدی این کشور در خروج از برجام، «توافق محدود» بهترین گزینه است.
انتفاع اقتصادی بزرگترین هدف ایران از برجام
جمهوری اسلامی ایران تنها به‌دنبال «انتفاع اقتصادی» از برجام است و اگر آمریکایی‌ها توجه کافی به این رویکرد داشته باشند، توافق از هر زمانی در دسترس‌تر است. ایران در روزهای اخیر به‌خوبی انعطاف خود را بار دیگر نشان داده و با طرح جمع‌بندی مذاکرات در زمان کوتاه، پیام مهمی را به غربی‌ها مخابره کرده است. با جدیت طرف مقابل و با انعطاف قابل‌توجه ایران انعقاد توافق و پایان مذاکرات در زمانی کوتاه می‌تواند منافع همه طرف را تأمین و به مناقشه هسته‌ای بین ایران و غرب پایان داد.
اما نکته قابل توجه در عملکرد «دولت سیزدهم» در مذاکرات هسته‌ای آن است که سه بار تا توافق پیش رفت، اما نتوانستند با ابتکار عمل این توافق را به نتیجه برسانند و تحولات سریع نظام آنارشیک بین‌الملل و همچنین اتفاقات داخلی ایران موازنه در این مذاکره را بهم زد.
هرچند که مقامات ارشد دولت سیزدهم بارها تاکید داشتند «معیشت» را به برجام گره نمی‌زنند، و در ایامی که نماینده آنان در وین مشغول مذاکره بود علیه مذاکرات و بی نیازی نسبت به آن سخن می‌گفتند؛ اما عملی کردن این رویکرد نیازمند تحرک بیشتر در زمین اقتصاد و بهبود شاخص‌های ملموس در این حوزه است که این روزها نشانه‌های چندانی از آن دیده نمی‌شود.
مهر
