به گزارش سایت خبری پرسون، نادر انتصار استاد ممتاز علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آلابامای جنوبی در پاسخ به این سوال که مذاکرات دوحه علیرغم امیدهایی که به آن بسته شده بود بی‌نتیجه به پایان رسید و مقامات غربی ابراز نگرانی خود را در این رابطه اعلام کرده‌اند، ارزیابی شما از این مذاکرات و سناریوهای پیش روی توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ چیست، گفت: متأسفانه اخباری که در این چند ماه و یا هفته‌های اخیر در مورد نزدیکی به شکسته شدن بن‌بست مذاکرات برجامی منتشر شده بیشتر جنبه خوشبینی داشته و از حقیقت دور بوده‌اند. اشکال مهم در احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ این است که آمریکا و ایران نگاه و انتظارات مختلفی و برخی از موارد متضادی از برجام داشته و دارند. هدف اصلی آمریکا تعلیق (نه لغو) برخی از تحریم‌ها در مقابل تغییر پایه‌ای در چهارچوب سیاست خارجی و دفاعی ایران بوده و هست. برای رسیدن به این اهداف، آمریکا متن برجام را آنطور نوشت که تا ابد بتواند تحریم‌ها را به عنوان شمشیر داموکلس روی سر ایران نگاه دارد.
وی ادامه داد: از طرف دیگر، انتظار ایران این بود که تحریم‌های برجامی (نه کل تحریم‌های آمریکا که تعدادشان زیادتر از تحریم‌های برجامی هستند) لغو شوند نه اینکه معلق بمانند که آمریکا هر زمان تصمیم بگیرد نتواند آنها را برگرداند. ایران نیز دیرهنگام متوجه اشتباهش در قبول برخی از موارد در متن برجام ۲۰۱۵ شده است و اکنون می‌خواهد از آمریکا تضمین برای لغو دراز مدت این تحریم‌ها بگیرد.
وی افزود: وقتی دولت بایدن می‌گوید که مایل به برگشت به برجام ۲۰۱۵ است یعنی به برگشت به متن قراردادی که نه تضمین اجرائی درازمدت دارد نه تضمین اینکه دولت آینده آمریکا کاری را مانند آنچه دولت ترامپ کرد نکند. بطور کلی چیزی به نام تضمین ابدی یا درازمدت در قرادادها یا حتی عهدنامه‌های رسمی در آمریکا وجود ندارد. در این سال‌های اخیر تعداد قرادادها یا عهدنامه‌های دو طرفه یا چند جانبه که آمریکا از آنها خارج شده است زیاد هستند و فقط ترامپ نبود که زیر قراردادی زد و از آن خارج شد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که روز پنجشنبه هفته گذشته شاهد برگزاری نشست شورای امنیت در رابطه با قطعنامه ۲۲۳۱ بودیم، با توجه به اینکه ایالات متحده در زمان دونالد ترامپ نتوانست اجماعی علیه ایران ایجاد کند، جلسه روز پنجشنبه چه پیامی به تهران داشت، گفت: مکانیسم ماشه مانند طنابی است که غربی‌ها همواره دور گردان ایران نگاه خواهند داشت. قبول چنین شرطی از طرف ایران وقتی که برجام ۲۰۱۵ را امضا کرد برایم به صورت یک معما باقی مانده است. من کلاسی به عنوان «مذاکرات بین الملل» در دانشگاه تدریس می‌کنم که دانشجویان متن کامل برجام را می‌خوانند و در موردش نظر می‌دهند. سؤال مهمی که آنها در مورد مکانیسم ماشه مطرح می‌کنند این است که چرا ایران قبول کرد که چنین امتیاز بزرگ یک طرفه‌ای در این مذاکرات بدهد. من جواب قانع کننده‌ای برای این سؤال نداشته و هنوز هم ندارم.
وی ادامه داد: به هر حال، گرچه در زمان دونالد ترامپ آمریکا نتوانست اجماعی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل ایجاد کند، امروز احتمال اجماعی علیه ایران در میان کشورهای غربی بیشتر از دوران ترامپ وجود دارد. در صورت شکست کامل مذاکرات برجام و اعلام رسمی طرفین از مرگ این قراداد، دیگر در عمل برجامی وجود نخواهد داشت که غرب بتواند به مکانیسم ماشه متوسل شود.
وی افزود: اگر غرب، یا بهتر بگوئیم کشورهای اروپائی برجام، بخواهند مکانیسم ماشه را اجرائی کنند باید این کار را تا زمانی که عمر برجام تمام نشده است انجام دهند. بعد از مرگ برجام اگر بخواهند ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند، احتمال وتوی قعطنامه تدوین شده غربی‌ها علیه ایران از طرف روسیه یا چین وجود دارد. مکانیسم ماشه دست روسیه و چین را در وتو می‌بندد. برای همین است که غرب مایل به نگهداری مکانیسم ماشه است و نمی‌خواهد که فعلا از بزرگترین کارت برنده خود استفاده کند چون اگر چنین کاری کند، این اهرم مهم را دیگر در دست نخواهد داشت.
انتصار در پاسخ به این سوال که در روزهای آینده شاهد سفر جو بایدن به اسرائیل و عربستان و متعاقب آن برگزاری نشست ریاض خواهیم بود، بسیاری از کارشناسان بر این عقیده هستند که انفعال در جریان مذاکرات احیای برجام در این مقطع عواقب خطرناکی را در منطقه برای ایران ایجاد خواهد کرد و آیا رئیس جمهور ایالات متحده از اجماع عربی علیه تهران حمایت خواهد کرد و چشم انداز گفت‌وگوهای ایران و عربستان در مقطع کنونی چیست، گفت: یکی از مواردی که در برنامه سفر بایدن برای آمریکا مهم است ارزیابی اجماع عربی علیه ایران است. اگر بایدن به این نتیجه برسد که اجماع لازم عربی علیه تهران وجود دارد از این موضوع جهت اهرم فشار بیشتر بر ایران استفاده خواهد کرد ولی اگر تیم سیاست خارجی بایدن نتیجه بگیرد که آنطور که آمریکا مایل است اجماع عربی علیه ایران وجود ندارد، به ادامه گفت‌وگوهای ایران و عربستان چراغ سبز نشان می‌دهد. من در مقطع کنونی انتظار رقم زدن تحولی جدی در مناسبات تهران و ریاض را ندارم. بهبود اساسی در رابطه تهران و ریاض احتیاج به زمان دارد و متأثر از معاملات پچیده‌ای در منطقه خواهد بود.
این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل در پاسخ به این سوال که به طور مشخص پس از هر مذاکره‌ای که اتفاق می‌افتد و انتشار اخبار آن، خراب کاری یا حادثه تروریستی جدیدی در ایران به وقوع می پیوندد که منشا بخش قابل توجهی از آن پایگاه‌های خارجی (اسراییلی) در کشورهای همسایه است، این نگرانی و هشدار وجود دارد که تل آویو به دنبال ایجاد یک درگیری میان تهران و همسایگانش است، این نگرانی را تا چه میزان نزدیک به واقعیت می‌دانید، گفت: من این نگرانی را درک می‌کنم و مسئولین باید اهمیت و توجه زیادی به این واقعیت داشته باشند. با این خطر نمی‌توان از طریق شعار دادن مبارزه کرد و باید روی تدوین سیاستی قوی و دوراندیشانه تمرکز کرد. امروز ایجاد درگیری میان تهران و همسایگانش به ارکان اصلی سیاست خارجی اسرائیل تبدیل شده است.
منبع: ایلنا
