به گزارش سایت خبری پرسون، توسعه صنعت نفت و تولید منابع هیدروکربوری بدون توجه به «بهینه‌سازی مصرف» موجب شده است که ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدرکربوری دنیا، نه تنها هیچ چشم‌انداز روشنی برای تصاحب بازار انرژی نداشته باشد، بلکه هم‌اکنون با چالش کمبود سوخت نیز مواجه شود.
طبق آمار از سال 98 تقاضای گاز از تولید پیشی گرفته و ترازِ گاز کشور منفی شده است، در زمستان سال 1400 مصرف گاز خانگی به رکورد 692 میلیون مترمکعب در روز رسید که به تنهایی معادل کل گاز تولیدی از مجتمع پارس جنوبی است.
بعد از گاز نوبت به بنزین رسید که طبق پیش‌بینی‌ها در سال جاری به نقطه سربه‌سر می‌رسد، بدین ترتیب ایران از باشگاه صادرکنندگان بنزین خارج شده و به واردکننده بنزین تبدیل خواهد شد. رکورد مصرف بنزین در حالی به 131 میلیون لیتر در 28 اسفند سال 1400 رسید که تولیدِ بنزینِ کشور، روزانه 104 میلیون لیتر است.
حال به نظر می‌رسد بعد از سوخت «گاز» و «بنزین»، نوبت به «گازوئیل» رسیده است و در صورت تداوم روند فعلی، دولت سیزدهم مشکل تراز منفی گازوئیل را نیز تجربه خواهد کرد.
* مصرف روزانه بیش از 100 میلیون لیتر گازوئیل در 1400
تصویر 1 روند مصرف گازوئیل در سال‌های گذشته را نشان می‌دهد. طبق آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی‌زا، روند مصرف گازوئیل از سال 1395 به بعد صعودی شده است.
هر چند آمار مصرف گازوئیل در سه سال اخیر تقریبا ثابت باقی مانده، اما پیش‌بینی می‌شود با افزایش مصرف این سوخت در ناوگان سنگین و نیروگاه‌ها (در فصل سرما)، روند صعودی مصرف سالانه احیا شود.
طبق برنامه شرکت ملی پالایش و پخش، مصرف گازوئیل در سال 1400 به میزان 96.4 میلیون لیتر در روز پیش‌بینی شده بود ولی در نهایت مصرف روزانه 100.5 میلیون لیتر در روز (تا پایان بهمن 1400) محقق شد؛ یعنی 5 درصد بیش از برآورد وزارت نفت.
*سهم 27 درصدی نیروگاه‌ها از مصرف گازوئیل
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در پایان بهمن‌ماه سال 1400 در مصاحبه‌ای عنوان کرد که از ابتدای سال تاکنون 9 میلیارد لیتر گازوئیل، معادل روزانه 27.2 میلیون لیتر در نیروگاه‌ها مصرف شده است. به بیان دیگر حدود 27 درصد از گازوئیل سوزانده شده در سال 1400 در نیروگاه‌ها و برای جبران کمبود گاز، مصرف شده است.
همچنین به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، میزان مصرف گازوئیل در سال 1399، حدود 8 میلیارد لیتر معادل 24.5 میلیون لیتر در روز بود؛ یعنی 24 درصد از کل مصرف گازوئیل کشور در نیروگاه‌ها مصرف شد.
سهم هر یک از بخش‌ها از مصرف گازوئیل را نشان می‌دهد.
افزایش مصرف گازوئیل توسط نیروگاه‌ها در ماه‌های سرد سال 1400 درحالی رخ داد که خبرهای ضد و نقیضی از واردات چندین محموله گازوئیل به ایران در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شد.
*حرکت نوسانی ایران در صادرات و واردات گازوئیل
تصویر 3، نمودار تولید و مصرف گازوئیل در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد. طبق تصویر 3، تا سال 76 تراز گازوئیل کشور منفی بود ولی از سال 76 تا 84 تراز گازوئیل مثبت شده و تولید از مصرف پیشی گرفت. سپس از سال 85 تا 94 مجددا تراز گازوئیل کشور منفی شد و مجددا از سال 95 تاکنون تراز گازوئیل مثبت بوده است.
میزان واردات گازوئیل ایران در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد. طبق این آمار بیشترین واردات گازوئیل در دولت نهم و دهم رخ داده است که رقمی در حدود 5.8 میلیون لیتر در روز در طول 8 سال بوده است.
حال به نظر می‌رسد بعد از گذشت برهه‌ای از صادرات گازوئیل، ایران مجددا تبدیل به واردکننده خواهد شد.
* سال 1402 تراز گازوئیل به نقطه سربه‌سر می‌رسد
در تصویر 5، برآورد نقطه سربه‌سر تولید و مصرف گازوئیل در کشور انجام شده است. پیش‌بینی می‌شود ایران در سال 1402 به نقطه سربه‌سر خواهد رسید و پس از آن مصرف گازوئیل از تولید پیشی خواهد گرفت.
البته این پیش‌بینی با فرض تداوم روند قبلی انجام شده و دولت سیزدهم می‌تواند در یک سال باقی‌مانده تا سال 1402 برخی معادلات را تغییر دهد.
حال باید منتظر ماند و دید که دولت سیزدهم بعد از مواجهه با بحران کمبود گاز و بنزین، چه تدبیری برای مقابله با بحران کمبود گازوئیل میاندیشد.
منبع: فارس
