به گزارش سایت خبری پرسون، تصمیم شجاعانه ابراهیم حاتمی‌کیا برای اکران آنلاین فیلم سینمایی خروج، آن هم پیش از اکران در سینما که اقدامی بی‌سابقه در سینمای ایران بود و در ۲۴ فروردین سال ۱۳۹۹ اتفاق افتاد، می‌توانست سرآغاز جریانی مثبت و پیوسته باشد که به ظرفیت‌های نمایش فیلم‌ها بیفزاید اما پخش نسخه قاچاق فیلم تنها ساعتی پس از انتشار، سویه‌های تاریک، سرنوشت غریب و نافرجام اکران آنلاین در ایران را همان سرچراغی نمایان کرد. منتها چون شیوع پاندمی کرونا و تعطیلی هرازگاهی سینماها و بعد هم ترافیک ایجادشده فیلم‌ها برای اکران سینما، چاره‌ای برای اعتماد به اکران آنلاین باقی نگذاشته بود، این مسیر ادامه پیدا کرد و به‌ویژه، نتیجه‌های نامطلوب شروع این شکل از نمایش فیلم را به حساب آزمون و خطای اولیه دانستند اما حتی حالا که وارد سومین سال اکران آنلاین می‌شویم، این شیوه نمایش آثار سینمایی همچنان به‌صورت کج‌دار و مریز به حیات نباتی خود ادامه می‌دهد و اتفاق چشمگیری در این عرصه نیفتاده است. دلیل ناکامی اکران آنلاین چیست؟
شیوع کرونا، سازوکار زندگی و همه حرفه‌های جهان از جمله هنر- صنعت سینما را تغییر داد و باعث شد در رکود و تعطیلی‌ها و غیبت‌های مکرر سینما، شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌ها خودی نشان دهند. اکران آنلاین در سینمای ایران تحت‌تاثیر این جریان جهانی در دستور کار قرار گرفت و برخی سینماگران وطنی به این گزینه برای عرضه آثارشان روی آوردند. هرچند به نظر می‌رسد آنقدر که در سینمای جهان، گرایش به نمایش آنلاین فیلم‌ها فارغ از بحث کرونا، کمی آگاهانه و هدفمند بوده، در ایران این ماجرا بیشتر به دلیل تبعات منفی کروناست و اگر به فرض خبری از این بیماری همه‌گیر نبود، کمتر سینماگر ایرانی اصلا به گزینه اکران آنلاین فکر می‌کرد.
با این حال، این شیوه اکران به دلایل مختلف هنوز در سینمای ایران جا نیفتاده است و نمی‌توان به شکل یک شیوه نمایش فیلم مطلوب و مطمئن به آن نگاه‌کرد.
در جست‌و جوی شفافیت
زمانی یکی از انتقادها به سینمای ایران، شفاف نبودن آمار و ارقام تعداد تماشاگران و فروش فیلم‌ها در گیشه بود اما در این چند سال اخیر و با مکانیزه شدن فروش بلیت، این نقیصه تا حد زیادی رفع شده و حالا در سایتی چون سمفا (سامانه مدیریت فروش و اکران سینما) می‌توان بلافاصله به داده‌های یک فیلم همچون تعداد بلیت فروخته‌شده، تعداد سالن، تعداد سئانس‌های نمایش و میزان فروش فیلم دست یافت و به برآیندی از وضعیت اثر در گیشه و در مقایسه با فیلم‌های دیگر اکران رسید.
اما اطلاع از وضعیت آمار مخاطب و فروش اکران آنلاین حتی مبهم‌تر از وضعیت اکران سینما در زمان فروش سنتی بلیت‌هاست و حتی وضعیت به‌مراتب مرموزتری دارد، به‌قدری که هنوز و باوجود ورود به سومین سال اکران آنلاین سینمای ایران، هیچ جدولی درخصوص تعداد مخاطبان، دفعات مشاهده و آمار فروش فیلم‌ها ارائه نشده است. این شفاف نبودن آمار، امتناع و پنهانکاری پلتفرم‌ها برای ارائه داده‌ها و اطلاعات در این زمینه، دو جنبه دارد؛ اعلام آمار فروش فیلم‌های اکران آنلاین مساوی با پرداخت مالیات بیشتر است و به همین دلیل پلتفرم‌ها ترجیح می‌دهند این عدد و رقم‌ها را علنی نکنند.
برای آنها همان میزان رضایتمندی و درصد اقبال مخاطبان کفایت می‌کند، همان کاری که به لحاظ تبلیغاتی برای محصولات تولیدی، سریال‌ها و برنامه‌های خودشان انجام می‌دهند، حتی اگر چندان منطبق بر نظر واقعی مخاطبان نباشد. جنبه و شکل دیگر ماجرا درباره اعلام نکردن تعداد مخاطبان و میزان فروش فیلم‌های آنلاین، اتفاقا ناظر بر همین مساله اخیر است و درصورت ارائه آمار واقعی فیلم‌های اکران آنلاین، هم خود پلتفرم‌ها برای ناکامی‌های همیشگی در این زمینه و نمایش آثار ناموفق زیر سوال می‌روند، هم شکست اکران آنلاین پررنگ‌تر و علنی‌تر می‌شود.
این درحالی است که ارائه آمار همیشگی، درست و دقیق فیلم‌ها در اکران آنلاین، می‌تواند ضمن یک شفاف‌سازی و ایجاد اعتماد در مخاطبان به عنوان یک نقشه راه عمل کند و ترکیب مخاطب‌شناسی و آسیب‌شناسی به تولید آثاری استاندارد و جذاب‌تر در سینمای ایران منجر شود.
امنیتی که نیست
یکی دیگر از مهم‌ترین جلوه‌های ناکامی اکران آنلاین سینمای ایران، بحث حفظ و امنیت فیلم‌هاست. همان نمونه خروج به عنوان اولین فیلم اکران آنلاین، درباره خطرات بالقوه این شیوه نمایشی در سینمای ایران هشدار داده بود. این‌که سوداگران عرصه فرهنگ و هنر و قاچاقچیان فیلم، در چشم برهم‌زدنی فیلم‌ها و سریال‌های شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌ها را کپی و به شکل سریع و وسیعی منتشر می‌کنند.
این قاچاقچیان که پیشتر و در اکران سینما هم سابقه و ید طولایی داشتند، حالا با انتشار فیلم‌ها در فضای اینترنت، قدرت بیشتری گرفته‌اند و با انواع و اقسام ترفندهای دیجیتالی، از خجالت هر فیلم و سریالی درمی‌آیند و به محض ارائه در شبکه نمایش خانگی، آن را هک، کپی و منتشر می‌کنند. این ناامنی که حقوق مادی مؤلفان و تولیدکنندگان آثار نمایشی را بیش از پیش تهدید می‌کند، یکی از موانع اصلی برای ترس و ملاحظه صاحبان فیلم‌هاست و به همین دلیل، کمتر تهیه‌کننده و پخش‌کننده‌ای است که حاضر به اکران آنلاین فیلم‌های خود در بستر پلتفرم باشد چون می‌داند سرمایه‌اش با خطری جدی مواجه می‌شود و در کمترین زمان ممکن، فیلمش سر از سایت‌ها و صفحات تلگرامی نمایش فیلم درمی‌آورد.
همین تماشای رایگان فیلم‌ها و سریال‌های اکران آنلاین و پلتفرم‌ها، عادت بدی را در برخی مخاطبان ایجاد کرده و باعث شده آنها اصلا برای هزینه فرهنگی و هنری، خرید بلیت اکران آنلاین و خرید بلیت سینما اقدام نکنند و هیچ میل و رغبتی نداشته باشند، زیرا دل‌شان قرص است که فلان فیلم یا سریال خیلی زود و رایگان برای‌شان مهیا می‌شود و می‌توانند با دانلودی بدون هزینه به تماشای آنها بنشیند.
با گسترش فضای مجازی و نت، دیگر شکل مقابله و مبارزه با پدیده مذموم قاچاق فیلم هم باید تغییر کند و دیگر نمی‌توان با کشف، جمع‌آوری، امحا و سوزاندن مقادیری سی‌دی و دی‌وی‌دی، خیال صاحبان آثار را در این زمینه راحت کرد؛ بلکه وزارت ارشاد، سازمان سینمایی و به‌ویژه ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیرمجاز آثار سینمایی و سمعی و بصری (چه عنوان عریض و طویلی!) باید به راهکارهای سریع، فنی، عملی‌تر و جدی‌تری برای پیشگیری در این‌خصوص بیندیشند و با برخوردها و مجازات‌های قاطعانه با متخلفان و مجرمان، فضا را برای امنیت بیشتر اکران آنلاین هموار کنند.
کیفیت هم مهم است
گرچه ظاهرا قیمت ۴۰ هزارتومانی فیلم‌ها در اکران آنلاین، به نسبت قیمت بلیت ۴۵هزارتومانی اکران سینما و هزینه‌های رفت و برگشت به سالن سینما، مزیت نسبی دارد و مطلوب به نظر می‌رسد که فرصت تماشای هشت‌ساعته با هر تعداد از اعضای خانواده (با خرید همان یک عدد بلیت) تقویت هم می‌شود اما در بیشتر مواقع به‌قدری کیفیت فیلم‌های اکران آنلاین نازل و سطحی است که مخاطبان حتی از این میزان هزینه‌کرد هم ناراضی هستند و اعتقاد دارند بیشتر فیلم‌های اکران آنلاین، شایسته این رقم بلیت نیستند.
نکته دیگر این‌که بسیاری از مخاطبان عقیده دارند وقتی رقم بالایی برای خرید اشتراک ماهانه پلتفرم‌ها می‌پردازند، دیگر نباید برای تماشای یک فیلم، گرچه تحت عنوان اکران آنلاین، هزینه جداگانه‌ای پرداخت کنند. مجموع این عوامل تا اینجا باعث ناکامی اکران آنلاین در سینمای ایران شده و باعث می‌شود به‌ویژه صاحبان آثاری که ظرفیت فروش بالا در سینما دارند، میلی برای عرضه فیلم‌های‌شان در این بستر نمایشی نداشته باشند.
به همین دلیل عموما و غالبا شاهد اکران آنلاین فیلم‌هایی هستیم که ظرفیت و جذابیتی برای برقراری ارتباط با طیف گسترده تماشاگران ندارند. یادآور می‌شود در حال حاضر فیلم‌های قدغن، دینامیت، تورنا۲، دشت خاموش، شهر گربه‌ها، تومان و جنایت بی‌دقت از فیلم‌های اکران آنلاین این روزهای سینمای ایران هستند.
منبع: روزنامه جام جم
