جزئیات روز پنجم جشنواره فجر چهلم در برج میلاد

بی مادر
کارگردان: سیدمرتضی فاطمی
بازیگران: امیر آقایی، میترا حجار، پردیس پورعابدینی، بیتا عزیزاوقلو، پژمان جمشیدی، سارا محمدی، علی اوجی، فاطمه میرزایی و ...

بی‌ مادر فیلمی در باره یک موضوع جالب توجه جهان امروز یعنی "رحم اجاره‌ای" است. فیلم موضوع حساس و مهمی را انتخاب کرده، اما مشکل در فیلمنامه است که از همان شروع فیلم و زمان افتادن یک دختربچه در استخر خانه این قضیه شروع می‌شود، وجود سکانس‌ها و موقعیت‌های غیر ضروری، قابل پیش‌بینی و بسیار ساده، همگی دست به دست هم داده تا ارتباط تماشاچی با فیلم گسسته شود.

تماشاچی سینمای امروز بسیار آگاهتر و جلوتر از موقعیت‌هایی است که در فیلم می‌بیند، می‌تواند اتفاقات فیلم را پیش‌بینی کند و اصطلاحا از فیلم جلو می‌زند، چون موقعیت‌های تکراری در فیلم و سریالهای دیگر، حتی در سریال‌های ترکی به وفور دیده است، به همین دلیل ارتباط او با فیلم قطع می‌شود. فیلم اگر اکران شود هم فروش چندانی نخواهد داشت به همین دلایلی که ذکر شد.

انتخاب شغل دکتر روانشناس برای مرد و دکتر متخصص زنان برای همسرش اگرچه کاربرد دارد ولی بسیار ساده و دم دستی است اولین فکری است که به فکر نویسنده خطور کرده است به همین دلیل شخصیت‌ها چند لایه نیستند و تک بعدی پرداخته شده‌اند. بیشتر تیپ هستند تا شخصیت. یا به عنوان مثال علی اوجی در فیلم نقشی کوتاه دارد ولی واقعا هیچ کارکردی ندارد و به راحتی می‌تواند از فیلم حذف شود.

نکته دیگر انتخاب بازیگران است که اگرچه امیر آقایی بازیگر توانمندی است ولی واقعا فیزیک او برای دکتر روانشناسی که در فیلم می‌بینیم مناسب نیست یا میترا حجار، پژمان جمشیدی و ...

(امتیاز: 1 از 5)

دسته دختران
کارگردان: منیر قیدی
بازیگران: نیکی کریمی، هدی زین العابدین، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، حسین سلیمانی و ...

فیلم جدید منیر قیدی بعد از ویلایی‌ها، داستانی درباره مقاومت زنان در روزهای ابتدایی جنگ است. بخشی از چند روز زندگی 5 زن که در کنار هم در شرایط حساس حمله عراق به خرمشهر دیده می‌شود. متاسفانه مشکل این فیلم هم فیلمنامه آن است. قصه فیلم شکل نمی‌گیرد و ما بیشتر از این که شاهد مجاهت و اراده این زنان باشیم، فقط انفجار، فرار و شهید و زخمی شدن تعداد زیادی از مردم را می‌بینیم. این اتفاق چنان به وفور تکرار می‌شود که بعد از نیم ساعت دیگر برای مخاطب عادی می‌شود، تا جائئیکه شهادت شخصیت‌های اصلی دسته دختران هم هیچ اثری بر مخاطب نمی‌گذارد.

بهترین حرف این است که مهمتر از تمام انفجارها، جلوه‌های ویژه، صداهای مهیب بمب‌ها و ... قصه است، قصه‌ای که مخاطب را درگیر خود کند و به جایی برساند که اگر قرار است یکی از زنان دسته دختران شهید شود آه از نهاد تماشاچی برآید، نه اینکه به سادگی از کنارشان رد شود.

یک پرسش ساده وجود دارد فیلمی که این همه برای ساخت آن وقت، انرژی و هزینه خرج شده است، چرا در بخش فیلمنامه آن اندکی از این حساسیت‌های مثلا برای طراحی صحنه و یا صحنه‌های انفجار و درگیری وجود ندارد؟ چرا قصه هر کدام از این زنان دسته دختران تا این اندازه ساده و بدون کارکرد است؟ این زنان چرا باید در چنین موقعیتی قرار بگیرند؟ واقعا آیا توجیهی برای ضرورت اینکه آنها مسئول مهمات جنگی شوند و بعدتر ان مهمات را به رزمندگان در خط مقدم برسانند؟

طبیعتا بازیگران در چنین فیلمی با سختی‌هایی مواجه بود‌ه‌اند ولی واقعیت این است که هیچ موقعیت یا سکانس خاصی برای ارائه بازی در فیلم نیست، این هم دلیلش این است که شخصیت‌ها بیشتر از اینکه شخصیت باشند تیپ‌هایی هستند که تا حدی بیشتر از زندگی آنها مطلع هستیم. به همین دلیل نمی توانیم بگوییم بازی بازیگران خوب است یا خیر، چون مدام در حال داد و فریاد و فرار و گریز هستند.

دسته دختران حتی از نمونه‌های سینمای دفاع مقدس سالها قبل سینمای ایران مانند فیلمهای ابراهیم حاتمی‌کیا و رسول ملاقلی پور و ... بسیار کمتر تاثیرگذار است. افسوس که چنین قصه‌ و موقعیت داستانی جذابی بیشتر از یک روایت و داستانگویی سرراست و تاثیرگذار، درگیر انفجار، جلوه ویژه و تقلیدی الکن از صحنه‌های جنگی فیلم‌های هالیوودی است.

(امتیاز: 1.5 از 5)

حاشیه‌های روز پنجم

جمعه ۱۵ بهمن‌ماه در پنجمین روز از برگزاری این رویداد سینمایی، اولین نتایج آرا مردمی و پنج فیلم برتر با توجه به آرا مخاطبان در سینماهای مردمی استان تهران که توسط سامانه سمفا انجام می‌شود اعلام شد. بر اساس نتایج اعلام شده از مجموع آرا ۲۰۶.۴۱۵ بلیت فروش رفته فقط در سینماهای استان تهران، پنج فیلم «ملاقات خصوصی»، «موقعیت مهدی»، «علف‌زار»، «شادروان» و «مرد بازنده» بیشترین رای را به خود اختصاص دادند.

پژمان جمشیدی که امسال در چند فیلم حاضر در جشنواره بازی کرده و در این فیلم نیز نقشی متفاوت از خود را روی پرده برده است، در نشست خبری «بی‌مادر» در پاسخ به سوالاتی که درباره دریافت سیمرغ از او می‌شد، با بیان اینکه امسال نقدهای مثبتی به او شده است گفت: به سیمرغ فکر نمی‌کنم و قسم می‌خورم هرکس دیگری سیمرغ بگیرد، بسیار خوشحال شوم!

محمدرضا مصباح به عنوان یکی از تهیه‌کنندگان این اثر در نشست تاکید کرد که موضوع این فیلم در راستای سیاست دولت درباره فرزنداوری نیست و به سیاست‌های دولت فکر نمی‌کنیم و کار خود را به صورت مستقل انجام می‌دهیم! نکته دیگر این فیلم حضور هرچند کوتاه علی اوجی به عنوان بازیگر علاوه بر تهیه آن نیز بود.

از دیگر حاشیه‌های امروز، حضور مسعود نقاش‌زاده در خانه جشنواره بود. او که به دلیل ابتلا به کرونا از آغاز این رویداد در جشنواره حضور نداشت، در پنجمین روز در مرکز همایشهای برج میلاد حضور پیدا کرد. این در حالی رخ داد که روابط‌عمومی جشنواره طی اطلاعیه‌ای‌ اعلام کرد نشست رسانه‌ای «مسعود نقاش‌زاده» دبیر چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر با حضور نمایندگان رسانه‌های مکتوب و تصویری شنبه ۱۶ بهمن‌ماه برگزار خواهد شد.

نقاش‌زاده در حضور کوتاه خود در خانه جشنواره به سوالات محدودی از خبرنگان پاسخ داد. او در پاسخ به سوالات و انتقادهایی که از برخی فیلمهای حاضر در جشنواره می‌شود به بیان این نکته بسنده کرد که تصمیم هیئت انتخاب بر این بوده که تنوع ژانر حتما در این دوره وجود داشته باشد. او همچنین در واکنش به بحث نبودن هیچ خانمی در بین اعضای هیئت داوران جشنواره بیان کرد: فکر می‌کنم باید مقداری این مسائل را از اینکه آیا نگاه واقعی به حضور زنان در هنر و رسانه وجود دارد یا خیر، تفکیک کنیم. ممکن است ما یک عضو خانم هم در هیات داوران داشته باشیم، اما آن توجهی که لازم باشد به کار خانم‌ها بشود، صورت نگیرد. فکر می‌کنم خوشبختانه در ترکیب هیات داوران اینقدر نگاه‌های حرفه‌ای، جدی و ملی وجود دارد که خود آقایان، خانم‌ها را نمایندگی می‌کنند و چه بسا مقداری قوی‌تر از خانم‌ها، آنها را نمایندگی کنند.

از دیگر حواشی این فیلم حضور تعداد زیادی از دختران نوجوان و جوان در مقابل درب مرکز همایش‌های برح میلاد بود که منتظر بودند تا با پردیس پورعابدینی عکس بگیرند.

از حاشیه‌های اکران فیلم دسته دختران حضور نوید محمدزاده با همسرش فرشته حسینی بود. فرشته حسینی که از خانواده‌ای اهل افغانستان و در ایران متولد شده در این فیلم نقش متفاوتی دارد و به عنوان یک زن ایرانی به جنگ می‌رود، و با لهجه جنوبی صحبت می‌کند. او در نشست خبری پس از پرسشی برای بازی در این فیلم می‌گوید: "حس من نسبت به ایران و افغانستان فرقی نمی‌کند بخصوص آنکه در ایران به دنیا امده‌ام. من خود را یک ایرانی می‌دانم، چون اینجا بزرگ شدم، درس خواندم و همه دوستانم در اینجا هستند. با این فیلم به یاد جنگ افغانستان افتادم و افتخار می کنم که عضو کوچکی از دسته دختران بودم. ما تلاش کردیم بگوییم جنگ یک مسئله وحشتناک است." او پس از این پاسخ در سالن نشست توسط حاضران تشویق شد.

منیر قیدی کارگردان این فیلم که تنها فیلمساز زن حاضر در چهلمین جشنواره فیلم فجر است و با دومین تجربه سینمایی خود بعد از «ویلایی‌ها» در بخش مسابقه فجر شرکت کرده، در نشست خبری، در پاسخ به بسیاری از سوالات پاسخی بسیار کوتاه یا طعنه‌آمیز می‌داد و همین موضوع باعث انتقاد خبرنگاران شد.

با توجه به آنکه این فیلم فضایی جنگی و دفاع مقدسی دارد، به گفته برخی منتقدان چندین میلیارد تومان برای ساخت آن سرمایه‌گذاری شده است. با این وجود تهیه‌کننده این اثر در گفت‌وگویی که با ایسنا داشت درباره بازگشت سرمایه این فیلم معتقد است چیزی که پیش از مسائل اقتصادی مطرح است موضوعیت‌ و ضرورت مطرح کردن مساله است و به نظر او جای چنین موضوعی در سینمای ما خالی بوده و همین عاملی شده تا این فیلم را تهیه‌ کند.

از دیگر اخبار منتشر شده در ساعات پایانی شب پنجمین روز جشنواره که توسط محمدرضا فرجی مدیر امور سینماهای جشنواره اعلام کرد به مناسبت شهادت حضرت امام علی النقی الهادی علیه السلام، سانس اول همه سینماهای مردمی جشنواره فیلم فجر در سراسر کشور اکران نخواهند داشت و برنامه‌های جشنواره در سینماهای مردمی از سانس دوم و طبق برنامه‌ای که از قبل اعلام شده به نمایش خود ادامه خواهند داد.