ایران و عربستان سعودی؛ سفارت ها آماده بازگشایی

به گزارش سایت خبری پرسون، رئوف پیشدار مدرس علوم ارتباطات نوشت: تایید شده است که تهران و ریاض برای عادی‌سازی روابط خود مشغول آماده‌سازی سفارت‌ها برای بازگشایی هستند. در این مرحله بنظر می‌رسد رابطه کنسولی در اولویت باشد تا در قدم‌های بعدی سفرها مبادله شوند.

از ایران و عربستان سالیانه جمعیت بزرگی برای زیارت و انجام مناسک حج به کشور یکدیگر می روند که کرونا فعلا آنرا متوقف و محدود کرده است. البته عربستان سعودی محدودیت هایی را هم برای زائران شیعه جهت سفر به ایران قائل شده است.

به رغم قابلیت های بسیار برای همکاری های اقتصادی، دو کشور تبادلی با یکدیگر ندارند. ایران برخوردار از جغرافیایی است که می تواند اغلب نیازهای غذایی عربستان بویژه در دوره حج که میلیونها زائر به عربستان می روند را تامین کند. ایران و عربستان هر دو در بخش صنعت، خدمات و صدور خدمات فنی و مهندسی نیز قابلیت هایی برای عرضه به همدیگر دارند که این بخش نیز در همکاری های متقابل تعطیل است.

از کمی بیش از یک سال پیش نشانه هایی در دست بود که تهران و ریاض برای بهبود روابط و رفع کدورت ها که سالهاست روابط دو کشور را منجمد کرده است، با میانجی‌گری الکاظمی نخست وزیر عراق گفت و گو می کنند و حتی گفته می شد یکی از اهداف سفر اخیر نخست وزیر عراق به تهران انتقال پیام های تهران و ریاض بود.

وزیر امور خارجه عربستان سعودی در صحبت های اخیر خود از مقامات ایرانی با عنوان «برادران ایرانی» نام برد و در ایران نیز نشانه های مثبت و لبخند به بهبود روابط دیده شده است، و حال «جهان‌آبادی» ،عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می گوید : روابط دو کشور مهم ایران و عربستان در حال احیا بوده و سفارتخانه‌ها در حال آماده شدن برای بازگشایی است.

انتظار بود در « کنفرانس بغداد برای همکاری و شراکت» در ششم شهریور ماه ١۴٠٠ با شرکت چند رهبر منطقه ای و دوستان عراق ، ایران و عربستان که وزرای امور خارجه یشان در نشست حاضر بودند، عادی سازی مناسبات خود را اعلام کنند که ظاهرا پاره ای ملاحظات تکنیکی مانع آن شد.

در حالیکه ایران و عربستان سعودی محتوای گفت و گوهای آشتی جویانه خود را از رسانه ها دور نگه می دارند ، پاره ای اظهار نظرهای دو طرف را می توان گواهی بر چشم‌انداز احتمالی بهبود روابط و امیدواری به آن در آینده نزدیک ارزیابی کرد.

سخنان غیرحضوری روز چهارشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی در مجمع عمومی سازمان ملل که گفت؛ امیدوار است مذاکرات با ایران به نتایج ملموسی برسد، از آن جمله سخنان نوید بخش است.

ایران و عربستان همانطور که اشاره شد ماههاست که با وساطت عراق با هم برای عادی سازی روابط گفت و گو می کنند . مذاکراتی که گفته شده پس از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی "در سطح مناسبی" ادامه داشته و سخنگوی وزارت امورخارجه ایران نیز آنرا تایید کرده است.

او گفته است که "فکر می کنیم اگر دولت پادشاهی عربستان سعودی به این پیام جمهوری اسلامی ایران توجه جدی کند که راه حل مشکلات در منطقه، درون خود منطقه است و باید به یک ساز و کار فراگیر منطقه ای برسیم، ما می توانیم رابطه پایدار و خوبی میان دو کشور مهم منطقه یعنی ایران و عربستان داشته باشیم."

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته است ؛ ایران درباره امنیت خلیج فارس "گفت وگوهای خیلی جدی" با عربستان داشته است.

ملک سلمان در پیامی ویدئویی خود به مجمع عمومی سازمان ملل گفت: " امیدواریم گفت وگوهای مقدماتی ما با ایران به اقدامات ملموس اعتمادساز بینجامد، اقداماتی که در جهت امیدهای مردم ما برای همکاری متقابل باشد و اصول مشروعیت بین المللی، احترام به حاکمیت ملی و پرهیز از مداخله در امور داخلی یکدیگر باشد."

از «نشانه‌های جدی» دیگر از آب شدن یخ روابط ایران و عربستان ، دیدار مقامات وزرای امورخارجه دو کشور در چهارشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ است که گزارش شده در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل و در محل اقامت سفیر عراق در نیویورک صورت گرفت و در آن وزرای خارجه و نمایندگان ارشد ایران، عربستان به علاوه کویت، مصر، قطر، اردن، ترکیه، فرانسه، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس شرکت داشتند و عمده محور گفت و گوهای آنها مسایل منطقه ای از جمله روابط ایران و عربستان ، توافقنامه برجام و همکاری های امنیتی با دو محور بحران یمن و وقایع جاری در افغانستان بوده است.

در ۱۰۰ سال تاریخ اخیر روابط میان تهران و ریاض همیشه مواردی اختلافی وجود داشته است که بر روابط سایه انداخته و در سه مورد تا قطع روابط نیز پیش رفته است که نمونه آخر آن که هنوز موجب نبود روابط رسمی سیاسی شده است، به ۶ سال پیش برمی گردد که در پی سخت گیریهای عربستان بر شیعیان آن کشور و گردن زدن چند معترض از جمله یک روحانی برجسته شیعه به نام شیخ نَمر، سفارت آن در تهران در حادثه ای کاملاً مشکوک مورد حمله قرار گرفت .
تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، عربستان زمین بازی خود را تحت تاثیر قدرت برتر نظامی ایران ، همان محدوده های سنتی پذیرفته بود، ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و بیشتر تحت تاثیر قدرت های فرامنطقه ای ، ریاض دست به اقدامات و موضع گیری هایی در زمینه های سیاسی و اقتصادی از جمله درچهارچوب اوپک زد که مقبول نظر تهران نبود.

دیدگاههای دو کشور در خصوص مسایل مهم جهان اسلام از جمله درعراق و فلسطین و یمن زیاد به هم نزدیک نیست . درمورد فلسطین و پایان دادن بحران در آن ، دیدگاه رسمی عربستان سعودی متوجه طرحی است که ملک عبدالله در سال ١٣٨١و در نشست سران اتحادیه عرب در بیروت آنرا ارایه نمود.

پادشاه عربستان سعودی در آن طرح پیشنهاد کرده بود که اعراب در صورتیکه اسرائیل ، کشور فلسطینی را در کنار خود به رسمیت بشناسد و از اراضى اشغال شده بعد از سال ١٩۶٧ میلادی خارج شود و قدس را به عنوان پایتخت دولت فلسطینی بپذیرد ، " دولت اسراییلی " را مورد شناسایی قرار دهند. اساس این طرح هم از سوی اسراییل و هم از سوی آمریکا که بعدها طرح موسوم به " نقشه راه " را براى حل بحران در خاورمیانه ارایه کرد، رد شده است و برقراری روابط آشکار میان چند کشور عربی و تل آویو نیز در یک سال اخیر، معادله را تاحدودی تغییر داده است.

درخصوص فلسطین دیدگاه رسمی ایران روشن است. ایران خواهان اجراى یک همه پرسی تحت نظارت سازمان ملل براى تعیین حکومتی مبتنی و متکی بر آراى اکثریت مردم است.

توجه: مطلب مندرج صرفا دیدگاه نویسنده است و رسانه پرسون در قبال آن هیچ موضعی ندارد.