پرسون گزارش می دهد؛
به گزارش سایت خبری پرسون، این در حالیست که بیش از ۵ ماه از آخرین گفتگوها میان طرف ایرانی با ۴+۱ گذشته و آخرین بار تیم دیپلماسی دولت حسن روحانی، پای میز مذاکرات با این گروه نشسته بودند. اما پس از کش و قوس‌های بسیار بالاخره تاریخی برای این نشست تعیین شد و تیم مذاکره‌کننده ایرانی با چهره‌های جدید وارد وین شد. با هیئتی ۴۰ نفره که نشان می‌دهد تهران به طور دقیق و موشکافانه به دنبال دسترسی به بهترین شکل توافق است.
مذاکرات وین از دولت دوازدهم تا دولت سیزدهم
به نظر می‌رسد که راه برای بازگشت به برجام آن‌چنان آسان نیست اما خوشبینی دو طرف می‌تواند به آسان‌تر شدن اوضاع کمک کند. ایران از خواسته‌های خود دست نخواهد کشید و بارها گفته که بر مواضع و شروطش برای بازگشت به تعهدات خود پافشاری می‌کند. از سوی دیگر دست تهران به دلیل اینکه غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده، بازتر است. واشنگتن مدعی است که برای رسیدن به یک توافق آماده است و موضوع لغو تحریم‌ها را هم جدی تلقی می‌کند. با این حال تا این لحظه خبری از کم شدن این فشارها نبوده است.
اما روشن است که دولت بایدن بیش از این نمی‌تواند بی‌گدار به آب بزند و نگرانی‌هایی که بابت بالا رفتن غنی‌سازی در ایران وجود دارد، ضرورت رسیدن به یک توافق را از سوی آمریکا و کشورهای عضو برجام بیشتر کرده است.در تازه‌ترین اقدام ایران گازدهی به سانتریفیوژهای IR-۶را در فردو برای تولید هگزافلورید اورانیوم با غنی ۲۰ درصد را آغاز کرده است اما در عین حال به آژانس اجازه داده است تا راستی آزمایی خود در این سایت را افزایش دهد.ادعاهای رسانه‌های غربی این است که تهران با بعضی از مفادی که پیش از این با دولت قبلی توافق شده بود، موافقت کرده است. در این صورت می‌توان گفت که گفتگوهای وین، قرار نیست که بار دیگر از نقطه صفر آغاز شود و همین نکته می‌تواند امیدها را برای رسیدن به یک توافق و ضمانت از سوی غرب به ایران، بیشتر کند.
آغاز گفتگوها در فضای غبارآلود
فضای پیش از آغاز گفتگوهای وین در حالی که ۴+۱ از یک سو و امریکایی‌ها از سوی دیگر مدت‌ها انتظار شروع این مذاکرات را می‌کشیدند، کمی مه آلود بود. بعد از سفری که رابرت مالی به خاورمیانه داشت او بار دیگر نسبت به وضعیت پیش آمده هشدار داد. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی هم از مدت‌ها پیش با طرح موضوع پلن بی‌سعی در بهم ریختن پایه‌های این گفتگوها را داشت. با این حال و با وجود چنین فضایی گفتگوها آغاز شد.
پیش از شروع این گفتگوها نماینده آمریکا در امور ایران در یک تور منطقه‌ای شرکت کرده بود و با مقامات اسرائیلی و برخی از کشورهای عربی مانند عربستان و امارات دیدار کرد. او قبل از اینکه گفتگوها رسما شروع شود، بار دیگر بحث اعمال فشار بر تهران را بازگو کرده و گفت: اگر این رویکرد ایران است که سعی کند از مذاکرات به عنوان پوششی برای تسریع برنامه هسته‌ای خود استفاده کند و همانطور که می‌گویم در مذاکرات تعلل کند، ما مجبور خواهیم شد به شیوه‌ای پاسخ دهیم که در اولویت یا ترجیح ما نیست.
هیچکس نباید تعجب کند که در آن مقطع فشار بر ایران افزایش یابد. در آن سو هم یائیر لاپید و الیزابت تراس وزیران خارجه رژیم اسرائیل و انگلیس در آستانه نشست ایران و گروه ۱+۴ در وین برای رفع تحریمهای اقتصادی علیه ایران، در یادداشتی در روزنامه تلگراف بر تعهد دو طرف برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تاکید کردند. سفر رابرت مالی در حالی صورت گرفت که قبل از آن لوید آستین وزیر دفاع و ویلیام برنز نیز به کشورهای منطقه سفر کرده بودند.
در طرف ایرانی هم اوضاع مشابه بود. معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در مقاله‌ای در روزنامه انگلیسی «فایننشال‌تایمز» تصریح کرد که تمامی طرف‌های برجام باید به این توافق پایبند بوده و غرب برای هرگونه نقض مفاد برجام تاوان بدهد.«علی باقری» معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس تیم مذاکره‌کننده در مقاله‌ای در روزنامه انگلیسی «فایننشال‌تایمز» تصریح کرد که ایران در عین حال که آمادگی دارد در قبال هرگونه ژست خیرخواهانه طرف‌های برجام، همکاری کرده و اقدام متقابل انجام دهد، آماده است تا پاسخ متناسبی به هرگونه فشارهای جامعه بین‌الملل علیه جمهوری اسلامی بدهد.
موضع کشورها در مورد گفتگوهای وین
پس از شروع گفتگوها وزیرخارجه کشورمان هم که خود در تهران حضور داشت، در یادداشتی نوشت: ایران جدی است و حسن نیت دارد و نتیجه عملی و ملموس را در لغو تحریم‌ها می‌داند... تداوم رویکرد تخریبی دولت ترامپ در دولت فعلی آمریکا، این سوال جدی را ایجاد کرده است که آیا دولت آمریکا واقعاً اراده‌ای برای اجرای تعهدات خود دارد و آیا آماده است تا از سیاست‌های شکست خورده قبلی دست بردارد؟ پاسخ به این سوال با توجه به رویکرد و اقدامات ایالات متحده در ماه‌های گذشته، دشوار به نظر نمی‌رسد.
سخنگوی وزارت خارجه چین هم در حالی که نماینده این کشور در اتریش بود، بر لزوم رفع تحریمهای یک جانبه و ضدایرانی آمریکا تاکید کرد. وانگ ون‌بین، سخنگوی وزارت خارجه چین روز دوشنبه در کنفرانس خبری هفتگی خود درخصوص ازسرگیری مذاکرات وین گفت: طرف چینی از از سرگیری مذاکرات وین درخصوص مسئله هسته‌ای استقبال می‌کند. این نتیجه تلاش متمرکز تمامی طرفین است. این نشانگر عزم جامع برای حفظ توافق با انتظارات مشترک جامع بین‌المللی مشترک است. طرف چینی امیدوار است که طرفین از فرصت بوجود آمده جهت احیای برجام استفاده کنند، تلاش‌های دیپلماتیک انجام دهند و انعطاف و حسن نیت از خود نشان دهند. چین چندجانبه‌گرایی واقعی را اجرا خواهد کرد و نقشی سازنده در مذاکرات وین خواهد داشت. چین تمام تلاش خود را برای بازگرداندن برجام به مسیر اصلی خود انجام می‌دهد.
نماینده روسیه اما خوش بینی خود را خیلی زود نسبت به گفتگوها در روز نخست نشان داد. اولیانوف نماینده روس‌ها در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در پایان جلسه روز اول با اشاره به پایان یافتن نشست کمیسیون مشترک برجام اعلام کرد که مذاکرات کاملا موفقیت‌آمیز آغاز شده است. نشست کمیسیون مشترک برجام تمام شد. شرکت‌کنندگان توافق کردند که گام‌های فوری بیشتری طی هفتمین دور مذاکرات - که آغاز کاملا موفقت‌آمیزی داشته است - اتخاذ کنند.
سپس انریکه مورا در بخشی از سخنانش گفت از این که به وین بازگشتیم، خوشحالم.حس فوریتی برای بازگرداندن برجام به جایگاه خود وجود دارد اما هیچ بازه زمانی مقطوعی برای آن وجود ندارد. مورا همچنین تاکید کرد که کارگروه رفع تحریم‌ها و کارگروه هسته‌ای کار خود را آغاز خواهد کرد. به گفته او ایران موافقت کرده که مذاکرات این دور بر پایه ۶ دور مذاکرات قبلی ادامه یابد اما ایران تاکید کرده که می‌خواهند "حساسیت‌های سیاسی" دولت جدید ایران ضمیمه مذاکرات شود.
خوشبینیم اما ساده اندیش نیستیم
طرف ایرانی هم در پایان اولین روز از گفتگوها با خوشبینی به ماجرا نگاه کرد. با این حال به نظر می‌رسد که تهران محتاطانه اوضاع را دنبال می‌کند و همزمان دیپلمات‌های کشورمان از هیچ فرصتی برای بیان دو خواسته خود که یکی لغو تحریم‌ها و دیگری ایجاد ضمانتی از سوی ایالات متحده است، چشم پوشی نمی‌کند.
بعد از پایان اولین جلسه مذاکرات در وین، مذاکره‌کننده ارشد ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا نسبت به نتیجه‌بخش بودن گفت‌وگوها امیدوار است بیان داشت: ما در وین صرفا با 4+1 یک گفت‌وگو می‌کنیم ولی از آنجایی که برای مذاکره اراده جدی و آمادگی عملی برای دستیابی به توافق داریم، نسبت به آینده خوشبین هستیم اما چون به طرف مقابل اعتماد نداریم بر این اساس ساده اندیش هم نیستیم.
باقری در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید ایران با تجربه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و بدعهدی طرف‌های اروپایی به دنبال چه ضمانت‌هایی از طرف مقابل است، گفت: این یکی از موضوعات در دستور کارگروه لغو تحریم‌ها است که قرار است راجع به آن بحث شود.
او تاکید کرد که در مورد چشم انداز آتی مذاکرات نکته‌ای را که ما روی آن تاکید کردیم این بود که باید شاخص‌ها، ملاک‌ها و معیارهایی که جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به یک توافق نتیجه‌گرا و نتیجه‌بخش و پایدار مد نظر دارد باید مورد توجه قرار گیرد که خیلی از ملاک‌ها و شاخص‌هایی که ما به طور اجمال در این جلسه بیان کردیم مورد استقبال طرف‌های دیگر قرار گرفت از جمله اینکه آمریکا باید تضمین بدهد تحریم جدید و تحریم‌هایی که قبلا وضع شده، برداشته شده و دوباره آنها را اعمال نکند.
در واشنگتن جالینا پورتر معاون وزارت خارجه دولت بایدن در مورد خواسته‌های ایران به خبرنگاران گفت: بر کسی پوشیده نیست که لغو تحریم‌ها در تمام روند مذاکرات، اولویت ایران بوده است اما ما در یک نشست مطبوعاتی مذاکره نمی‌کنیم و نظری راجع به برخی ادعاهایی که درباره مذاکرات وجود دارد، نمی‌دهیم. ماهیت دقیق و توالی اقدامات مربوط به تحریم‌ها که آمریکا باید انجام دهد تا به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام برسد، موضوعی است که باید در مذاکرات مطرح شود. بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام بهترین انتخاب برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران است و بستری برای پرداختن به رفتار ثبات زدای آن ایجاد می‌کند. البته، اگر ایران بیشتر مطالبه کند و حاضر به ارائه چیزهای کمتری باشد، این مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید.
یک روز بعد از مذاکرات و پیش از اینکه دوباره نشستی برگزار شود، اولیانوف بار دیگر اوضاع را خوب ارزیابی کرد و در توییتر خود نوشت: ازسرگیری مذاکرات وین کاملاً موفقیت‌آمیز بود. در آغاز دور هفتم، شرکت‌کنندگان در برجام تصمیم گرفتند که بدون تاخیر فرآیند تهیه پیش‌نویس را در دو کارگروه رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای ادامه دهند. او خبر داد که این امر «بلافاصله آغاز می‌شود.»
او همچنین در صفحه توییترش در پاسخ به سوال یکی از کاربران مبنی بر این که آیا آمریکا در لغو تمامی تحریمهای ایران جدی است، گفت: آمریکا آمادگی‌اش برای لغو تمامی تحریمهای ناسازگار با برجام را در ازای بازگشت ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای تایید می‌کند. اما در دیپلماسی دوجانبه این جزئیات هستند که دردسرسازند. لیست قطعی تحریم‌هایی که باید لغو شوند، موضوع مذاکرات است.از سوی دیگر دیپلمات‌های اروپایی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز مدعی شدند که تا کنون در مذاکرات وین ۷۰ تا۸۰ درصد از پیش‌نویس مربوط به متن توافق نوشته شده است. در این روز دو جلسه برگزار شد که یکی از آنها کارگروه لغو تحریم و دیگری ادامه مذاکرات وین بود.
اما عکس العمل زیادی در پی نداشت. به جز اینکه در نشست کارگروه لغو تحریم‌ها در سطح کارشناسی که روز سه‌شنبه برگزار شده ایران خواسته‌های خود برای لغو تحریم‌ها را به صورت دسته‌بندی‌شده و مشخص به اعضای برجام ارائه کرد. انریکه مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم که ریاست نشست کمیسیون مشترک برجام را برعهده دارد مذاکرات وین را که پس از یک وقفه پنج ماهه از سرگرفته شده مثبت ارزیابی کرد و بیان داشت که ایران روی موضوع لغو تحریم‌ها مصمم است.
بر اساس این گزارش گفت‌وگوهای کارشناسی درباره رفع تحریم‌ها تا هر زمان که لازم باشد ادامه خواهد داشت.ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم روز چهارشنبه و همزمان با چهارمین روز از گفتگوها در کنفرانسی خبری با اشاره به اینکه برجام جایگزینی ندارد، گفت: هر آنچه که برای اجرای کامل برجام نیاز است در خود توافق آمده است. صحبت‌ها درخصوص نقشه جایگزین یا تهدیدات و سناریوهای مشابه ما را از اساس مسئله دور می‌کند. این اظهارنظرها مفید نیستند و حتی می‌توانند جو مذاکرات را مسموم کنند.
تلاش‌ها برای بر هم زدن میز مذاکرات
همزمان با گفتگوها در وین، جمهوری خواهان در واشنگتن خشم خود را با تمام وجود بابت این ماجرا بیرون ریختند. تام کاتن، نماینده جمهوری‌خواه سنای آمریکا روز سه‌شنبه در توییتی نوشت: توافق بایدن با ایران حتی از چیزی که پیش از آن بوده نیز بدتر خواهد بود و وقتی جمهوری‌خواهان دولت را در دست بگیرند پاره خواهد شد.
نخست وزیر رژیم صهیونیستی یعنی نفتالی بنت در اظهاراتی مضحک از قدرت‌های جهانی خواست که تسلیم باج خواهی‌های ایران نشوند. او پیش از این هم تلاش کرده بود تا دولت بایدن را متقاعد کند که به جای نشستن بر سر میز مذاکره، راه حل دیگری برای مسئله ایران پیدا کند. ضمن اینکه یائیر لاپید وزیرخارجه رژیم صهیونیستی نیز دوره گردی‌های بی‌حاصل خود را به کشورهای اروپایی آغاز کرده تا بلکه بتواند اندک تاثیری بر مواضع این کشورها گذاشته باشد.
از طرفی ۲۵ قانونگذار جمهوری‌خواه کنگره در نامه‌ای به جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا، کاخ سفید را به پنهان کاری در ارائه اطلاعات درباره مذاکرات وین متهم کردند متعهد شدند از هرگونه لغو تحریمهای ایران جلوگیری کنند. نکته مهم در این باره این است که همه طرف‌ها تجربه تلخ کارشکنی در مذاکرات و تشدید تنش‌ها را چشیده اند. چیزی که بیش از پیش برای طرفین اهمیت دارد، به نتیجه رسیدن هر چه سریعتر مذاکرات است. رقابت تهران و واشنگتن در زمین مذاکرات وین باید با معامله‌ای برد ـ برد همراه شود تا زمینه برای مرحله مهم بعد یعنی راستی آزمایی و در نهایت احیای اصل توافق تحقق یابد.
دو طرف به خوبی می‌دانند که خروج از این اصل می‌تواند ادامه مذاکرات را خدشه دار کند؛ مسئله‌ای که به طور طبیعی هزینه‌های دو طرف را برای ادامه مذاکرات بالا خواهد برد و فضای سنگینی را بر گفتگوها ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل به سیگنال مثبت از سوی مذاکرات انجام شده در این چند روز همه طرف‌ها را برای رسیدن به نتیجه نهایی خوشبین کرده است.
جمهوری اسلامی ایران متن پیشنهادی خود را در قالب دو موضوع لغو تحریمهای ظالمانه و مسائل هسته‌ای تحویل داده است. به گفته باقری کنی سند اول دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع لغو تحریم‌ها و همینطور سند دوم در مورد موضوع اقدامات هسته‌ای ایران در اختیار طرف مقابل قرار گرفته است. حالا با ارائه این سند توپ در زمین غربی‌ها و دیگر طرف‌های برجامی برای تصمیم‌گیری است که مشخص می‌کند در آینده مسیر مذاکرات به کدام سمت و سو خواهد رفت.
توافق ادامه خواهد داشت
با این حال باید دید نظر کارشناسان در خصوص ادامه روند مذاکرات وین چیست؟احسان حضرتی، کارشناس روابط بین‌الملل در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« می‌توانیم بگوییم مذاکرات هفتم وین در حد انتظار بود، چون ایران با موضع ادامه مذاکرات و نتیجه‌گیری آمده بود، از سوی دیگر هم طرفین غربی به دنبال فهمیدن موضوع ایران بودند.اشتیاق خوبی برای ادامه مذاکرات به وجود آمده است.
بالاخره غربی‌ها می‌خواستند به طور رسمی با دولت سیزدهم مذاکره کنند و این اتفاق افتاد، مجموع صحبت‌ها و مواضع نشان می‌داد که مذاکرات در حد انتظار بوده است.»وی درباره تداوم مذاکرات گفت:« تداوم مذاکرات در گرو رفتار و گفتگوهای طرفین است، به نظر می‌رسد می‌تواند ادامه دار باشد. البته در این میان باید دید گزارش‌های آژانس چه میزان می‌تواند فضای مذاکرات را تغییر دهد، همچنین از سنگ اندازی‌های تل آویو و اعراب نیز نباید غافل باشیم، ولی در مجموع تصور می‌کنم با توجه به بازخورد خوب این دور، مذاکرات ادامه خواهد شد.» این کارشناس روابط بین‌الملل در پاسخ این سوال که رفتار تیم مذاکره‌کننده را چطور ارزیابی می‌کنید؟ گفت:« زود است رفتار را تحلیل کنیم،البته ادامه دار شدن مذاکرات نشان‌دهنده رفتار مناسب است، ولی زمانی می‌توان رفتار و عملکرد تیم ایران را تحلیل دقیق کرد که نتیجه‌ای رقم خورده باشد، با چند دور مذاکره نمی‌توان دقیق نظر داد، بگذارید نتیجه اتفاق بیفتد، بهتر تحلیل می‌کنیم.»
حضرتی در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید در دولت سیزدهم میل و رغبتی برای اینکه توافقی حاصل شود وجود دارد؟ گفت:« به نظر می‌رسد بله، البته این خواسته سابقه سیاسی دارد، اصولگرایان ایران، چه میانه‌ها و چه افراطیون دوست دارند یک مذاکره موفق بین‌المللی را به نام خود سند بزنند تا درمقابل اصلاح‌طلبان و میانه رو ها، حرفی برای گفتن داشته باشند.از سوی دیگر کشور به مذاکره و گرفتن پول‌های بلوکه شده احتیاج دارد و این یک انگیزه مهم برای به نتیجه مطلوب رساندن مذاکرات است.»
وقتی برای تلف کردن باقی نمانده
محسن جلیلوند یکی دیگر از کارشناسان روابط بین‌الملل نیز گفت:« هنوز چیزی از نتیجه مذاکرات مشخص نیست. ایران دو پیش نویس ارائه داده است اما به گفته دیپلمات‌های غربی پیش نویس برنامه‌ای که برای لغو تحریم‌ها ارائه شده خیلی کامل‌تر از پیش نویسی است که درباره برنامه هسته‌ای داده است.»
وی تصریح کرد:« دکتر باقری گفته است مذاکرات خوب است اما به کندی پیش می‌رود، اما آمریکایی‌ها بحث دیگری را مطرح کرده‌اند و می‌گویند که باید به هر صورت به یک نتیجه برسیم و نباید وقت را بیشتر از این هدر داد. از سوی دیگر طبق گزارش‌های منتشر شده اسنادی که در دوره هفتم مطرح شده همان اسنادی است که در دور ششم مذاکرات و توسط تیم مذاکره‌کننده دولت روحانی مطرح شده بود.»وی تصریح کرد:« به نظر من مذاکرات تداوم پیدا خواهد کرد اما فکر نمی‌کنم که طول بکشد. ما الان نزدیک به بیست سال است که در حال مذاکرات هستیم در این مدت هم مشخص نیست که می‌خواهیم به کجا برسیم.
سال 2015 مذاکرات به یک سری نتایج رسید اما این نتایج معلق بود، مذاکرات یک توقف زمانی بود و حالا این وقفه به پایان رسیده است و دیگر نمی‌توان زمان را به هدر داد. مذاکرات باید به نتیجه برسد چون گذراندن زمان به نفع هیچ کس نیست.»این کارشناس روابط بین‌الملل درباره اینکه آیا در دولت سیزدهم میل و رغبتی برای مذاکره وجود دارد، گفت:« موضوع برنامه هسته‌ای ایران یک موضوع فرا دولتی است و دولت در این خصوص فقط مجری است. آقای باقری از نظر دیپلماتیک، یک دیپلمات خوش تیپ و خوش برخورد است اما دیپلماسی تنها خوش تیپ بودن و خوش برخورد بودن نیست و خیلی چیزهای دیگری هم دارد. با این حال باید دید در نهایت چه اتفاقی می‌افتد و چه نتیجه‌ای حاصل می‌شود.»
مورا: زمان رایزنی هیئت‌ها با پایتخت‌ها فرا رسیده است
معاون جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه پس از نشست کمیسیون مشترک برجام گفت: زمان رایزنی هیئت‌ها با پایتخت‌هایشان فرا رسیده است و مذاکرات وین از اواسط هفته آتی در چارچوب دور هفتم ازسرگرفته خواهند شد.به گزارش ایسنا، انریکه مورا با اشاره به اینکه در روزهای اخیر از مواضع دولت جدید ایران آگاه شده است عنوان کرد که هیئت‌های ۱+۴ در گفت‌وگویی با هیئت آمریکایی از چالش‌های پیش‌رو اطلاع یافته‌اند.مورا تاکید کرد که زمان رایزنی هیئت‌ها با پایتخت‌هایشان فرا رسیده است و مذاکرات وین از اواسط هفته آتی در چارچوب دور هفتم ازسرگرفته خواهند شد.
وی تاکید کرد که چالش‌های اساسی باقی مانده و زمان محدود است. انریکه مورا همچنین گفت که درخصوص پیشنهادهای ارائه داده شده توسط هیئت‌های حاضر در وین اظهارنظر نخواهد کرد.مورا در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما در انتهای دور ششم متن‌هایی را دراختیار داشتیم. این‌ها زمینه پیشبرد گفت‌وگوها هستند. تمامی هیئت‌ها توافق کردند که این متون وجه مشترکی هستند تا به کار روی آنها ادامه دهیم.
منبع: آفتاب یزد
