به گزارش سایت خبری پرسون، طب سنتی افراد دارای مزاج‌های متفاوت هستند. این مزاج‌ها یا طبع‌ها، هرکدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند و در نتیجه افراد باید با توجه به طبع خود، از انواع مختلف رژیم غذایی پیروی کنند تا سلامت آنها حفظ شود. افراد با مزاج سرد و تر (بلغمی)، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌هایی از قبیل درد‌های مفصلی و روماتیسمی، سرماخوردگی و سینوزیت افزایش وزن و چاقی‌های شکمی هستند.
پوست سفید و روشن، چاقی، پرخواب و کم‌تحرک، صبور و بردبار، خوش برخورد، دوستدار فصل تابستان که معمولا تمایل به خوردن غذاهای سرد داشته و در عین حال معده ضعیفی دارند، از جمله ویژگی‌های افراد با مزاج بلغمی خواهد بود.
بلغم چیست و مشخصات بلغمی ها چیست؟
میزان بلغم در انسان سالم یک درصد است و چون سبک تر از سودا و دم است معمولاً حجام در نخستین خونگیری فرد بلغمی شاهد خون شفاف و کم مایه ای است، بلغم مانند کشک یا سفیده تخم مرغ بوده و مربوط به سیستم لنفاوی یا سیستم ایمنی است و از جنس آب و سرد و تر است، اشخاص بلغمی به دلیل سردی این مزاج دارای رنگ پوستی روشن، بور و یا چه بسا پوست سفید و موهای بور یا سفید میباشند.
به طور کلی پوست و مو بهترین و راحت ترین راه برای شناخت مزاج اشخاص است و موی تیره و خشن علامت شخصی با مزاج گرم و موی روشن و نازک( لَخت) علامت شخصی با مزاج سرد است. دم و صفرا گرم هستند، سودا و بلغم سرد هستند. اشخاص بلغمی علاوه بر پوست و موی روشن و شفاف دچار چاقی شکمی و قدری هم چاقی از ناحیه پهلو می باشند که البته با تعدیل بلغم خود و روی آوردن به استفاده موادی که گرم و خشک هستند مانند خرما و زیره و اسپند و… می توانند از چاق شدن مفرط جلوگیری به عمل آورند و با استفاده ماده های مسهل و تخلیه روده و معده از چاقی خود بکاهند.
اشخاص بلغمی اغلب از نفخ معده و سردی سر دل رنج می برند که می توانند با ترک سردی ها و استفاده گرمی جات به سلامت معده و بطور کلی سلامت جسم خود کمک کنند، زیرا بر مبنای طب یونان که طب اسلام هم تا حدودی برگرفته از طب یونان است و قدمتی بالغ بر ۴۰۰۰ سال دارد منشأ تمام بیماریها در معده پنهان است و با تندرستی معده تمام امراضی از بدن دفع خواهد شد.( طب اسلامی، خون+ معده را منشأ تندرستی و بیماری می داند) در منبع های طب اسلامی از یبوست بعنوان یکی از امراض معده به امّ الامراض تعبیر شده، بنابراین یک پزشک ماهر قبل از این که سفارش به حجامت بعنوان درمان خونی داشته باشد به تجویز مسهل و خالی کردن معده بیمار توجه میکند که در منابع طبی، شیوه های قی و تنقیه پیشنهاد شده است.
علائم بلغم
زمانی که در فردی خلط بلغم بیشتر شود زبان به رنگ سپیدی می گراید و فرد حس سرما میکند و در موقع غلبه بلغم تمامی یا برخی از حالات زیر هم در فرد دیده میشود :
- ترشی دهان
- سپیدی بدن
- پوست شل و آبدار
- زود سفید شدن موها
- سردی دست و پا
- دیر هضم شدن غذا( توقف زیاد غذا در معده و آروغ زدن ترش)
- خواب الودگی و زیاد خوابیدن
- جاری شدن آب از دهان در خواب
- رقیق بودن آب بینی ( ترشح زیاد بینی)
- فراموشی و کند ذهنی
- کم حواسی
- زیادی دفع ادرار
- سستی و ضعف
- دفع ادرار با فشار زیاد
- ریزش مو زودتر از زمان مقرر
- درد معده
- قولنج( درد کمر و گردن و شانه ها)
- گرفتگی ماهیچه های پشت و گردن
- زانو درد و پا درد
- بیماری پارکینسون
- بیماری پیسی
- نقرس (gout)
- تنگی نفس
- تپش قلب( بالاخص در موقع بلند شدن از خواب)
- سرفه زیاد
- ضعف مثانه
- لک های قهوه ای در چشم
برخی از علایم فوق تند ظاهر شده و برخی دیگر در اثر توجه نکردن به خلط بیشتر و در طولانی مدت بروز میکنند .
پزشکان سنتی علل آن را خوردن غذاها و موادی که مزاج سرد دارند میدانند؛ و برای اصلاح و درمان خوردن گوشت گوسفند و شتر، ادویه جات و گرمی جات و استفاده نکردن سردی جات سفارش میکنند .
غذاهای مضر برای بلغمی مزاج ها
غذاهای لبنیات ، سرکه، ترشی و لیته ،شور ، سیب زمینی ، عدس ، قارچ، گوشت گاو و گوساله ، گوشت سفید (برای رماتیسمی ها بد بوده و درد را زیاد میکند) ، چای ، قهوه ، نسکافه ، میوه ترش و کال ، نارنگی ،کیوی ، خیار پوست کنده ، لیمو شیرین ، سوپ جو با زنجبیل روغن نباتی، کره گیاهی، نوشابه، برنج ، سوسیس و کالباس و فرآورده‌های این چنینی .
غذاهای مفید برای بلغمی مزاج ها
گوشت (شتر ، گوسفند ، کبوتر ، سار ، گنجشک) ، ادویه جات (هل – دارچین – زنجبیل – زیره -زعفران – زنیان- سیر- موسیر – خردل) ، سبزیجات (کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه) ، کلم ، مارچوبه ، نخود ، گردو هندی ، قدومه شیرازی ، کدو حلوایی ، لیمو ترش ، گندم .
زمستان فصل غلبه بلغم است و مصرف سردی‌ها مثل سالاد کاهو، الویه و ماست مضر بوده و در صورت مصرف، حتماً باید با مسهل خورده شود.
سرد مزاج‌ها بهتر است همراه غذا ادویه‌جات، زعفران و یا سرکه شیره مصرف کنند.
زرشک پلو با مرغ، باقالی پلو با ماهی، سالاد الویه و ماکارونی بلغم‌زا هستند و باید با ادویه‌جاتی مثل فلفل سیاه، زنجبیل، آویشن یا زعفران مصرف شوند.
تند غذا خوردن موجب تولید بلغم و سودای مضر میشود، خوابیدن پس از غذا سبب افزایش بلغم میشود. وعده ناهار و بخصوص خوابیدن پس از آن باعث افزایش بلغم میشود.
غلبه بلغم باعث سفیدی مو و موجب آرتروز و رماتیسم در اندام‌های تحتانی میشود، افراط در مصرف سردی‌ها موجب چاقی، کندذهنی و کاهش اعتماد به نفس و ترس میشود.
غلبه بلغم در اندام
چرخش چشم از بلغم است و اگر بلغم داخل چشم بلور شود کم‌بینایی به وجود می‌آید. اگر بلغم در بینی زیاد شود اختلال در بویایی پدید می‌آید. بلغم لزج هر وقت بر پوست بیفتد بیماری برص به وجود می‌آید. همانطور که غم مو و پوست را سفید میکند و موجب برص میشود.
غلبه بلغم باعث ایجاد عرق سرد میشود. پوست نرم، تعریق سرد زیاد، کف دست و پا مرطوب، خواب زیاد، پف اندام و صورت، خستگی زودرس، اذیت شدن در سرما و پنهان بودن رگ‌ها از دیگر نشانه‌های غلبه بلغم است.
غلبه بلغم باعث درد عضلات میشود و در گوش هم موجب خستگی زودرس میشود و گوش گاهی دچار درد‌های مقطعی میشود. گاهی کمردرد، گاهی پادرد، گاهی زانودرد. چون حضور بلغم مقطعی است و بلغم خلطی در جریان است.
اگر بلغم در روده غلبه کند موجب دفع بی‌اختیار میشود. حالتی که بیشتر در پیری پیش می‌آید. در این حالت شخص اول گاز دفع میکند اگر بدتر شود دچار یبوست سردی میشود که چاره‌اش فقط سالاد با آلوئه‌ورا است. بدتر از این اسهال سرد است. اسهالی که آن هم همراه با گاز است. معمولا این اسهال‌ها عفونی می‌شوند. بالاتر از همه این‌ها اسهال وبایی است که در آن بدن می‌خواهد فضولات را به سرعت بیرون بدهد. اگر این سردی در مثانه باشد بی‌اختیاری ادرار پدید می‌آید و شخص زیاد به دستشویی می‌رود یا در گریه‌ها و خنده‌های شدید ممکن است ادرار کند.
سردی در اندام جنسی موجب احتلام زیاد میشود و شخص تراوش‌های جنسی بی‌اختیار دارد. اگر سردی از این هم بیشتر شود شخص دچار زودارضایی میشود. بالاتر از همه سوزش جنسی مستمر و لاغری عضلانی (افت عضلات) یا آتروفی است. در زنان هم افتادگی سینه نشانه غلبه بلغم است. همینطور که غلبه بلغم پیش برود رحم‌شان هم سرد میشود و در نهایت می‌تواند منجر به ناباروری شود.
آب بیشترین جا را در بدن اشغال میکند و بیشتر بدن ما از آب است، در خاک نفوذ میکند و حرکتی رو به پایین دارد. برای همین یک شخص بلغمی‌مزاج یا شخصی با غلبه بلغم مدام در خاطرات گذشته سیر میکند و از آنجایی که آب به جا‌های ریز هم نفوذ میکند این شخص ریزبین هم هست. اگر بلغم در مفاصل بیش از حد متعارف شد ورم و در نتیجه آرتروز ایجاد میشود. مثلا آرتروز گردن که با ورم همراه است و در سن ۳۵ سالگی معمولا بروز میکند.
اگر سردی در ستون فقرات بروز کند رماتیسم به وجود می‌آید. رماتیسم در اثر رطوبت زیاد و سردی به وجود می‌آید و اگر مفاصل خشک شوند ساییدگی به وجود می‌آید.
اگر در سیستم گوارش غلبه بلغم داشته باشیم اشتها زیاد شده و شکم بزرگ میشود. در چنین مواردی درمان باید بسیار آرام پیش برود.
اگر سردی در معده زیاد شود اول خودش را به شکل آروغ زدن نشان می‌دهد، بعد دیر هضم کردن غذا، بعد نفخ و نهایتا استفراغ. چون بلغم در معده بیش از اندازه‌اش شده و غذا اصلا هضم نمی‌شود، بنابراین این غذا در معده تولید گاز میکند و علامتش هم بوی بد دهان است. اگر کودکی معده‌اش سرد شده باشد با شیره انگور می‌توان معده‌اش را گرم کرد. اصلا این سردی در معده حتی در تکلم بچه هم اختلال ایجاد میکند.
سخن آخر
در طب سنتی ایرانی هر فردی باید مزاج طبیعی و مادرزادی خود را بشناسد، اما سعی در تغییر آن نداشته باشد، زیرا بهترین عملکرد بدن افراد زمانی است که مزاج طبیعی آنها دچار تغییر غیرطبیعی نشده باشد، اما متاسفانه این روز‌ها شاهد این هستیم که افرادی ناآگاه یا بعضاً معروف در حوزه طب سنتی بدون در نظر گرفتن مزاج طبیعی افراد با تجویز گیاهان دارویی یا توصیه به مصرف غذا‌هایی با طبع گرم سعی در تغییر مزاج از سردی به گرمی دارند در حالی که این کار می‌تواند سبب بروز بسیاری از بیماریها در افراد شود؛ بنابراین توصیه میشود که افراد در مصرف غذا و گیاهان دارویی مزاج، فصل، شغل و آب و هوای منطقه سکونت خود را در نظر بگیرند.