محیط زیست، با تعارف و عشوه حل نمی شود! (بخش اول)

به گزارش سایت خبری پرسون، بسیاری از کارشناسان محیط زیست از چند دهه قبل اعلام کرده بودند که بحران آب در ایران، قابل پیش بینی و البته قابل حل می باشد. به گفته آنها اگر مشکل کم آبی جدی گرفته نشود و برای ن برنامه مفصلی در نظر نگیریم، به یکی از بزرگترین مشکلات کشورمان تبدیل شده و مجبور خواهیم شد برای به دست آوردن آب به دیگر کشورهای دنیا دست نیاز دراز کنیم. این پیش بینی وحشتناک بارها و بارها در رسانه ها و از زبان بسیاری از فعالان محیط زیستی و مسئولان مربوطه بیان شده است. اما آنچه که در رفتار عموم هموطنانمان دیده می شود، خیالی آسوده از منبعی فناناپذیر است که حالا حالاها خیال کم شدن و حتی تمام شدن ندارد.

استانهای خوزستان، سیستان وبلوچستان، چهار محال وبختیاری، یزد و اصفهان در همین لحظه با مشکلات جدی آب روبه رو هستند. مشکلاتی که به نسبت دو تا سه سال قبل نزدیک به 90 درصد افزایش بحران داشته اند. بحرانی که از زبان کشاورزان و دامداران این مناطق از ایران بارها رسانه ای شده است.

آب مسلما مهم است. آنقدر مهم که برخی از کارشناسان از واژه بحران و جنگ نهایی بشر از آن نام می برند. آنها معتقدند که سرزمینی برنده است که بتواند آب کافی خود را نگه داشته و برنامه بلند مدت و آینده نگری برای ملتش تدارک دیده باشد.

آب باشد غذا هست پس امنیت هم وجود دارد. نا گفته پیداست که مشکلات آب بعضی از هموطنانمان را به استانداری، فرمانداری و بخشداری ها کشانده است. در استان های نام برده شده کشاورزان از حقابه های پرداخت نشده شان آسیب جدی دیده اند.کار و محل رزقشان وابستگی جدی به مایه حیات دارد. با وجودی که بسیای از رسانه های خارج نشین، از بحران های پیش آمده کمال استفاده و بهره را برای خود برده اند، اما همه می دانیم که این هموطنانمان، مشکل سیاسی ندارند. آنها تنها برای جبران خسارت های دیده شده به سراغ مسئولین و مدیرانی می آیند تا شاید روزنه ای برایشان گشوده شود.

از طرفی ما مدیرانی را داریم که به زعم بسیاری از کارشناسان و مسئولان، با بی برنامگی و آماده نبودن برای بحران آب، نه تنها راهی پیدا نکرده اند بلکه موجب وخیم تر شدن اوضاع آب و مسئله کشاورزی که مانند دوعضوی از اندام کشور، به هم ارتباط دارند، شده اند. کشاورزی سنتی ما سالهاست که به روش نیاکانانمان حرکت کرده است. پیشرفت هایش در زمینه تجهیزات و روش های ابتکاری محدود بوده است. همین کشاورزی سنتی، 90 درصد آب کشور را مصرف می کند. از طرفی کشورمان به کشاورزی هم وابسته است. هر چند کند و لنگان لنگان می رود.

محمد رضا محبوب فر کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه های تهران و اصفهان که عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار می باشد در گفتگوی اختصاصی با «سایت خبری پرسون» مشکل آب در ایران را در نقطه بحرانی اش می داند. او معتقد است که ناکارمدی مدیران مربوطه کار را به جایی رسانده است، که وضع موجود کم آبی گسترش یابد. و توصیه اش به مدیران در دولت بعدی این است مدیرانی عملیاتی و به قول معروف، چکمه پا کرده و در دل مشکلات بروند، خلاق و آینده نگر باشند.

این کارشناس محیط زیست در ادامه خاطر نشان می کند برای برونشد از این وضعیت باید گشایش سیاسی و همچنین گشایش اقتصادی در ایران رخ دهد. کشایش سیاسی سبب تحول در حیطه مدیران و نحوه مدیریتشان می شود، و گشایش اقتصادی سبب تحولی در تجهیزات و ابزارالات موردنیاز کشور شده و بسیاری از مشکلات فعلی را مرتفع می سازد.

* اگر دریاچه ارومیه خشک شود....

مساله دریاچه ارومیه مانند غم نامه ایست که دل هر ایرانی را به درد می آورد. آیا دریاچه زیبایمان می خشکد؟ این سوالیست که بارها در دلمان می پرسیم. اگر این اتفاق ناگوار بیفتد استانهای شمالی کشور در معرض گرد و غبار وریزگرد و شن خواهند شد. این همان اتفاقیست که در استان های جنوبی کشور هم افتاده است.

محبوب فر در این باره به ما می گوید که «ستاد احیای دریاچه ارومیه، از زمات تشکیل، زحمات بسیاری کشید.اما از پارسال و سال آبی جاری ورق برای این دریاچه برگشت.حقآبه دریاچه پرداخت نشد. 80 سانتیمتر در طی سال ابی جاری، از سطح طراز دریاچه کاهش پیدا کرده است.»

این کارشناس محیط زیستی تاکید کرد که اگر استان های شمالی به ورود ریز گرد و گردوغبار آلوده شوند، زمان زیادی طول خواهد کشید تا مشکلشان حل شود.

* زد و بندها

مدیریت معیوب و رانتی در منابع آب، وضعیت را به جایی رسانده است که روستاهای زیادی فلج شده اند. هم اکنون 7هزار، روستا در ایران به راحتی به آب سالم دسترسی ندارند و اگر تانکر کافی در اختیارشان باشد با تانکر به آنها آبرسانی می کنند. به حتم تصور این وضعیت هم برای بسیاری از ما که آب را با بی خیالی استفاده می کنیم مشکل است؛ اما به این هم باید فکر کنیم که این وضعیت حق آنهاست؟!

محبوب فر مافیای آب را در ارتباط به سه ضلع مهم معرفی می کند. او ضلع اول را در خود سیستم دولت دانسته و در توضیح بیشتر بازگومی کند: ضلع اول که در دولت و وزارت نیرو و شرکت هایی که خارج از محیط دولت با عنوان های شرکت های بهره بردار، مشاور ویا عامل سوم فعالیت می کنند. بدون هیچ توجیه عملی و بدون نظر کارشناسان رسمی، به فعالیت خود مشغولند.

ضلع اول این مافیا به ضلع دوم گرایش دارند.

ضلع دوم، دانشگاه هایی هستند که اعم از دولتی و غیردولتی بودنشان اعم از دانشکده های محیط زیست، کشاورزی، جغرافیا وزمین شناسی و... با رشوه هایی به اساتیدی که رانتی هستند، به صورت پروپوزال، تحقیق و پایان نامه، به دنبال فراهم کردن توجیه علمی بی اساس می باشند و مجموعه ای از نظرات به اصطلاح کارشناسی که البته غیروقعی هستند را مدون می کنند. این دسته تحقیقات سفارشی را انجام می دهند.

ضلع سومی هم هستند که شامل برخی ازنمایندگان مجلس می شوند. این گروه از نمایندگان برای حفظ حق و حقوق و همچنین ایجاد تبلیغات برای خود، دست به لابی زده و با وزارت نیرو و سایر نهادهای مرتبط با آن برای بهره برداری از منابع آب در خارج از استان و منطقه خود با رایزنی، جلوی انتقال آب به سایر مناطق را گرفته یا باعث انتقال آب به منطقه مورد نظر خود می شوند.

عضوانجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار، در ادامه بیان می کند که مافیای آب با علم به شرایط کشور، منافع اقتصادی خود را از محیط زیست دریافت می کنند.

مشکلات آب بسیار جدیست و لازم بود که از سالها قبل به صورت اساسی به فرهنگ سازی صرفه جویی این منبع ارزشمند که جایگزینی جز خودش ندارد همت گمارده می شد. هنوز بسیاری از ما به معضل آب، توجه نکرده و آن را جدی نگرفته و خیالمان آسوده است. اما آن چه از منابع کارشناسی داخل کشورمان و چه از تحقیقات منابع بین المللی مشخص است بحران آب است. نشانه های این بحران در حال پیشرفت بوده و استان به استان کشورمان را با خطر و چالش روبه رو ساخته یا می سازد. نقاب خوشبینی را از چهره خود و دیگران کناری بزنیم و مواظب خود و طبیعتی باشیم که منابعش امانتی در دستان ماست.