احسان سلطانی: کمرنگی صفرهای اسکناس فریب افکار عمومی است

به گزارش سایت خبری پرسون، طی دو روز گذشته اعلام شد: ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی و اسکناس ۱۰ هزار تومانی جدید با طراحی و خصوصیت‌های امنیتی نوین به زودی توزیع می شود. بانک مرکزی به منظور آمادگی برای اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی، اقدام به کم رنگ کردن چهار صفر در این اسکناس‌ها کرده است.

همتی رییس کل بانک مرکزی در خصوص ویژگی های جدید اسکناس ها بیان کرد: ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی جدید که با خصوصیات امنیتی نوین طراحی شده در پاسخ به نیاز‌های مبادلاتی نقد هموطنان عرضه می شود و همچنین اسکناس ۱۰ هزار تومانی جدید در مقایسه با اسکناس‌های جاری از فاکتور‌های امنیتی بالاتری برخوردار است.

طبق اعلام بانک مرکزی، برخی خصوصیات امنیتی ایران چک و اسکناس جدید مشتمل بر واتر مارک سه بعدی، الکتروتایپ، فایبر‌های نامرئی فلورسنتی چند رنگ، نخ امنیتی با ویژگی تغییر طیف، چاپ نوری مغناطیسی و نوار طلایی درخشان است که احراز اصالت را برای عموم مردم تسهیل می‌کند.

رسانه‌ها از چاپ اسکناس جدید ۱۰ هزار تومانی خبر داده‌اند و تصاویر آن را منتشر کرده‌اند. در طراحی این اسکناس (صد هزار ریالی) چهار صفر آخر عدد کمرنگ شده و عدد ۱۰ در دو طرف اسکناس دیده می‌شود. اما بانک مرکزی هنوز این تصاویر را تایید یا رد نکرده است.

ماجرای حذف صفر پول ملی از آغاز

در سال ۱۳۷۲ برای اولین بار ایده حذف صفر از ریال مطرح شد و در سال ۱۳۸۶ مجدداً ایده حذف صفر از پول ملی با دستور محمود احمدی‌نژاد در دستور کار قرار گرفت. سال ۱۳۸۶ بانک مرکزی با راه اندازی سایت ویژه رفرم پول ملی، از مردم درخواست کرد تا نظرات خود را پیرامون نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفر‌هایی که باید از پول ملی حذف شوند ارائه دهند اما این طرح فراموش شد.
این فراموشی تا اواسط آبان ماه سال ۱۳۹۵ ادامه داشت تا اینکه حسین قضاوی معاون وقت امور بانکی وزیر اقتصاد که در دولت قبل در سمت معاون اقتصادی بانک مرکزی فعال بود بر ضرورت حذف پول ملی تأکید کرد.

بعد از این مصاحبه و در ۱۷ آذر ماه ۱۳۹۵ خبری از هیأت دولت بیرون آمد که حکایت از رأی کابینه دولت یازدهم به اصلاح پول ملی و تغییر واحد پولی از ریال به تومان داشت. البته این تصمیم بر اساس طرح بانک مرکزی اتخاذه شده بود.

۱۱ دی ماه ۱۳۹۷ و با رونمایی از ایران چک‌های جدید یک بار دیگر موضوع حذف صفر از پول ملی به خبر رسانه‌ها تبدیل شد. بانک مرکزی از ایران چک‌های ۵۰ هزار تومانی رونمایی کرد که ۴ صفر آن کمرنگ شده بود و همین موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را تقویت می‌کرد.

این موضوع توسط عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی مورد تأیید قرار گرفت. سایت بانک مرکزی طی خبری در مورخه ۱۶ دی ماه ۱۳۹۷ محتویات نشست رئیس کل بانک مرکزی با نمایندگان عضو فراکسیون ولایی مجلس را منتشر کرد. در این نشست عبدالناصر همتی عنوان نموده بود که لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع‌تر این مهم به نتیجه برسد.
سرانجام موضوع حذف صفر از پول ملی در ۹ مرداد۹۹ تصویب شد. رسانه ها گزارش های بسیاری در پیرامون ضرر و منفعت های این طرح نوشتند.

این اقدام بانک مرکزی هم جنبه‌های مثبت دارد و هم منفی که بستگی به سیاست‌های پولی کشور دارد که بتوانند از جنبه‌های مثبت آن بیشتر استفاده کنند یا جنبه‌های منفی آن متاثر شوند. جنبه‌های مثبت حذف چهار صفر از پول ملی این که معمولا هزینه‌های مبادلاتی را کاهش می دهد. از نظر روانی ارزش پول ملی تقویت می‌شود و کار شمارش و حسابداری نیز آسان‌تر می شود. ضمن آنکه هزینه‌های چاپ کاغذی پول تا حدودی کاهش می‌یابد و مسکوکات دوباره به جریان خواهد افتاد.

بزرگ‌ترین ایرادی که منتقدان به حذف چهار صفر دارند، این که این اقدام یبب ایجاد تورم می شود. از سوی دیگر حذف چهار صفر هزینه‌های مربوط به تغییر نوع حساب‌ها را به دنبال دارد، زیرا حساب‌های بانکی باید تغییر کند و سیستم بانکی باید حسابداری را تغییر بدهد و هزینه‌های اینگونه وجود دارد.

به طور مثال برزیل ۱۸ صفر از واحد پولی خود حذف کرده است. کشورهایی هستند که هیچ تغییراتی به وجود نیاورده‌اند و همچنین کشورهای مختلفی بهره‌های مثبت و منفی از این کار برده‌اند. به طور کلی نمی توان گفت که حذف چهار صفر از پول ملی واقعا خوب است یا بد، اما در مجموع این اقدام در بلندمدت خوب است و منافع آن بیشتر از مضراتش است.

خبرنگار اقتصادی پرسون برای تصریح این موضوع گفت و گویی با احسان سلطانی اقتصاددان داشته که به شرح ذیل است.

این اقتصاددان در خصوص کمرنگ کردن صفرهای اسکناس اظهار داشت: این عملکرد دولت بیشتر شبیه خوراک مطبوعاتی دادن به خبرگزاری ها و مردم است و معمولا بی حاصل و هدف می باشد. دولت و مجلس ابتدا باید تلاش کنند تا مشکلات اقتصادی به وجود آمده را حل نمایند و بعد به سراغ این کار بروند. پیشنهاد دولت و مجلس برای حذف صفر از پول کشور، برای چهارمین بار است که مطرح می‌شود و به نظر می‌رسد که تنها برای سرگرم کردن افکار عمومی باشد.

سلطانی بیان کرد: تا زیرساخت های اقتصادی عمل حذف صفر از پول ملی مهیا نشود این عملیات به نتیجه ای نمی رسد. با حذف صفر از پول ملی تنها یکسری مبادلات آسان تر می شود. به طور مثال در حال حاضر واحد ناخالص داخلی آمریکا 18هزار میلیارد دلار است و برای ایران نزدیک به 3 هزار میلیارد تومان است. پس اگر در داخل کشور 4 صفر حذف شود راحت تر مبادله خواهیم کرد. اما این موضوع مشهود به اینکه موتور خلق تورم بی ارزش سازی پول خاموش شود.

وی مطرح کرد: هدف اصلی بانک مرکزی از حذف 4 صفر از پول ملی کاهش تورم های عجیب فعلی و حفظ ارزش پول ملی است. برای آن که این طرح به موفقیت برسد نیازمند همکاری جامعه و مسئولین و نظام اقتصادی است.

این اقتصاددان در پایان خاطر نشان کرد کرد: تا زمانی که با بی ثباتی اقتصادی و تورم مواجه هستیم، می‌خواهیم هزینه زیادی را به مردم و اقتصاد تحمیل کنیم . این کارها ظاهری و سطحی است و ابتدا باید باطن قضیه را درست کنیم. دولت و مجلس ابتدا باید تلاش کنند تا مشکلات اقتصادی به وجود آمده را حل نمایند و بعد به سراغ این کار بروند.

سخن آخر

تعداد زیاد صفر پول، مشکلات بسیاری را در ارقام اقتصادی، مبادلات تجاری، عملیات حسابداری و ثبت شرکت‌ها ایجاد می‌کند که در صورتی که حذف شوند، این امور مقداری تسهیل می‌شوند و می‌توانیم خیلی ملموس‌تر و راحت‌تر با این ارقام خو بگیریم، آنها را بخوانیم و اشتباه نکنیم. همین الان در بانک‌ها مردم در نوشتن حواله انتقال پول به خاطر این صفرهای بسیار زیاد، به اشتباه می‌افتند. حالا اگر این صفرها کم شود مسلما این اشتباهات هم کاهش می‌یابد.

ممکن است یک احساس کاذب زودگذر ایجاد کند؛ ضمن اینکه وقتی حقوق کارگری که یک میلیون تومان معادل ۱۰ میلیون ریال می‌گیرد می‌شود ۱۰۰۰ تومان، آن وقت این رقم جدید در نظر او خیلی کمتر از ارزش واقعی آن است و ممکن است در هزینه‌کرد نیز راحت‌تر آن را خرج می‌کند.

در این شرایط، گردش پول افزایش می‌یابد و این امر به خودی خود باعث افزایش تورم می‌شود. مساله دیگری که باید به آن توجه کرد این است که وقتی ما شرایط اقتصادی را بسامان کنیم و رشد اقتصادی ایجاد شود و تورم کاهش یابد، بازار پول در این شرایط، خود به خود به اقتصاد کمک و زمینه رشد اقتصادی را بیشتر فراهم می‌کند.

بر اساس پیش‌بینی‌ها در سال جاری، رشد اقتصادی ما منفی ۵/۴ درصد است. اگر توسعه اقتصادی را ۴۰۰ میلیارد دلار با دلار هزار تومانی در نظر بگیریم و حدود چهار درصد از آن به‌عنوان رشد منفی اقتصادی کم کنیم، می‌شود ۱۶ میلیارد دلار؛ یعنی ۱۶ میلیارد دلار از بین رفته و نابود شده است.

یعنی ۱۶ میلیارد دلار کالا کمتر تولید و عرضه شده است. اما مگر تقاضا کم شده است؟ خیر؛ بنابراین، تورم بالاتر می‌رود. ما تا ساختار اقتصادی را درست نکنیم هر چقدر از پول ملی صفر کم کنیم تاثیر کاهشی بر تورم نخواهد داشت.