به گزارش پرسون، کارشناسان با استفاده از فرمول‌های ریاضی نشان میدادند که افراد می‌توانند با پس‌اندازی جزئی در مدتی کوتاه سرمایه خود را سه برابر کنند و اگر بازار بورس رونق گیرد و بهای سهام به مدت نیم نسل بدون وقفه روند صعودی طی کند چه کسی به خاطر اینکه در شاهرراه میل به ثروت گام نهاده است مورد سرزنش خواهد بود؟
آرایشگر یا کشاورز، بانکدار یا بازرگان همه وارد بازی در این قمار شده‌اند و همه هم برنده هستند و تنها سوالی که مطرح و ذهن مردم را به خود مشغول داشته این است که چرا تا به حال یه این فکر نبوده‌اند.
این متن درباره بورس ایران نیست این متن را اقتصاددانی آمریکایی در مورد بورس آمریکا در دهه 20 میلادی نوشته است. رشد پیوسته آمریکا 4 سال ادامه داشت و در نهایت در آخرین هفته اکتبر 1929 همه چیز فروپاشید.وقتی سرمایه‌دارهای بزرگ سرمایه‌های خود را از بازار خارج کردند موج فروش آغاز شد و همه ساختمان بورس هجوم بردند تا سهام خود را بفروشند. بحران‌های سیاسی و اجتماعی نیز به دنبال این موضوع آمد.
رشدهای عجیب وغریب بورسی پدیده جدیدی نیست. 350 سال پیش جنون لاله سرخ را در هلند داشتیم و بعد از آن هم هرچند وقت یک بار در نقطه‌ای از جهان این پدیده تکرار می‌شود اما پرده بعدی نمایش هم همیشه مشخص بوده است.
اواخر پاییز سال گذشته اولین برخورد نزدیک ما ایرانی‌ها با این پدیده بود . ارزش اسمی بورس در کمتر از 6 ماه بیشتر از 6 برابر شد و ارزش بازاری بعضی از شرکت‌ها تا 20 برابر ارزش دارایی افراد بالا رفت و بورس تبدیل شد به نقل همنشینی‌های خانوادگی و از همه خوشحالتر دولت بودند. در این هیاهو 25 اقتصاددان نامه‌ای نوشتند که به مزاق خیلی‌ها خوش نیامد و خبر از این میداد که این رشد شاخص قرار نیست دوام بیاورد.
موقع انتشار این نامه خیلی جدی گرفته نشد اما وقتی که روند رشد بورس متوقف شد این نامه مرکز توجه قرار گرفت طی چند هفته اخیر بحث‌های شدیدی در فضای مجازی شکل گرفت که بیشتر احساسی بود تا منطقی.
پرسون قصد دارد طی پرونده ویژه خبری عملکرد و نقش دولت را در هیاهو اخیر بازار بورس بررسی کند. برای بررسی این موضوع بهتر با یک سوال کلیشه‌ای شروع کنیم. کارکرد بورس در اقتصاد چیست؟ چه نقشی بورس در اقتصاد دارد؟
بورس دو کارکرد اصلی دارد. یک کارکرد بحث کشف قیمت است این را نباید ما به راحتی از کنارش بگذریم و علی رغم اینکه بارها تکرار شده باید این را تشریح کنیم. این کارکرد معناش این است که اگر فردی قصد داشته باشد یک کارخانه پتروشیمی راه اندازی کند، تشخیص این که آیا این کار درست است یا خبر صرفا بر مبنا سود و زیان احتمالی نیست. فرد باید بازار بورس را بررسی کند و ببیند کارخانه ای با همان ابعاد و اندازه چه قیمتی در بورس دارد. بنابر این تصمیم گیری فرد بر مبنا آن می شود.
دومین کارکرد مهم بورس بحث نقد شوندگی است. ممکن فردی یک شرکت بسیار خوبی داشته باشد که ارزش زیادی هم دارد ولی اگر به پول نقد احتیاج پیدا کنید نمیتوانید آن را بفروشید چون در بورس نیست اما سهامی که در بورس باشد هرلحظه که بخواهید میتوانید هر قسمتی از آن را که می خواهید بفروشید.
در یکسال اخیر بازار بورس ایران چه گذشت؟
در بورس ایران در یک سال اخیر دو اتفاق مهم رخ داد. یکی اینکه به دلیل نگرانی هایی که مردم به واسطه افزایش تورم ها در آینده که به انتظارات تورمی معروف است خیلی از افراد برای اینکه از خودشان محافظت کنند و مصون نگه دارند دنبال یک دارایی میگشتند به سمت بازار سهام آمدند یعنی یکی از ابزارهایی است دارد مردم را در مقابل تورم مصون نگه میدارد همانطور که ارز هم همین کار را می کند طلا هم همین کار را می کند خودرو هم همین کار را می کند که مردم به سمتش حرکت میکنند.
خصوصیت دیگری که دارد شما با سرمایه اندک هم میتوانید این کار را انجام دهید در صورتی که بقیه دارایی ها این خصوصیت را ندارند .
به طور مثال دلار دو مشکل دارد. اول اینکه نوسان دارد و دوم اینکه هزینه نگهداری دارد هم مسئله تقلب و سرقت بر آن حاکم است اما در بورس اگر سهام بخرید از این دو مسئله نگران نیستید چون تمام سهام با نام است و صرفا یک درارایی آنجا به اسم شما می‌شود چیزی وجود ندارد اگر به سرقت رفت شما نگران از بین رفتن این دارایی باشید به این دلیل حجوم مردم به این بازار زیاد شد.
عامل سوم که از این دوتا نشئت می‌گیرد این است که شاخص با رشد زیادی مواجه گشت و مردم بر ای ورود به این بازار بیشتر ترغیب شدند. چون شروع کرد یهو به بالا رفتن و یک عده این رشد را دیدند بیشتر ترقیب شدند. شاخص زمانی که از صد هزلر تا سیصد هزار اومد بالا افراد حرفه‌ای داشتند خرید و فروش می‌کردند منتها چون این رشد در بازار یک ساله خیلی سریع نزدیک 180 تا 200 درصد اتفاق افتاد در سال 98 مردم حجومشان را به این بازار بیشتر و بیشتر کردند و انقدر این جریان نقدینگی و حجوم زیاد شد که بورس از کارکرد اصلی خودش هم خارج شد.
دلیل اصلی رشد عجیب و غریب شاخص بازار سرمایه
با رشد شاخص عده ای از افرادی که در بازار به سفته باز و نوسان گیر معروف هستند حضور پررنگ تری پیدا کردند و با استفاده از شبکه های اجتماعی مردم را بیشتر تشویق کردند.
چون مردم به صورت مستقیم وارد بازار سرمایه می شوند و پیچیدگی هایی که بازار سرمایه و سهام دارد از درک عوامل بنیادین در قیمت گذاری ناتوان هستند در این دام ها می افتند.
