دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور همزمان با فرارسیدن شب یلدا، مجموعه ۱۶ جلدی «فرهنگ قصهشناسی شب یلدا» را اثری مرجع و کمنظیر در حوزه مردمنگاری و روایتپژوهی دانست؛ مجموعهای که با بیش از ۹ هزار صفحه، تصویری جامع از میراث روایی و آیینی ایرانیان در بلندترین شب سال ارائه میدهد.
به گزارش سایت خبری پُرسون، آزاده نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور، در آستانه شب یلدا به معرفی و بازخوانی مجموعه پژوهشی ـ مرجع «فرهنگ قصهشناسی شب یلدا» پرداخت؛ اثری ۱۶ جلدی که به همت علی خانجانی و همکارانش و توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است.
این مجموعه با حجمی بالغ بر ۹ هزار صفحه، یکی از جامعترین پروژههای پژوهشی سالهای اخیر در حوزه مردمنگاری آیینها، قصهشناسی تطبیقی و مستندسازی میراث شفاهی ایران به شمار میرود. «فرهنگ قصهشناسی شب یلدا» بر پایه پژوهشهای میدانی گسترده، بررسی متون کهن، روایتهای شفاهی محلی و مطالعات تطبیقی میانفرهنگی تدوین شده و بهگونهای طراحی شده که هم پژوهشگران دانشگاهی و هم کتابداران، مربیان فرهنگی و علاقهمندان عمومی بتوانند از آن بهره ببرند.
در این مجموعه، گسترهای متنوع از اسطورهها، قصههای عامیانه، باورهای مردمی، متلها، چیستانها، لالاییها، نیایشها و روایتهای خانوادگی مرتبط با شب یلدا گردآوری و تحلیل شده است. تمرکز اصلی اثر بر جایگاه قصه بهعنوان عنصر محوری آیین یلداست؛ جایی که روایت، وسیله انتقال تجربه زیسته، حکمت جمعی و پیوند میان نسلها میشود.
محتوای این ۱۶ جلد، از ریشههای اسطورهای یلدا و پیوند آن با زایش نور و نبرد روشنایی و تاریکی آغاز میشود و تا بررسی روایتهای محلی در فرهنگهای کردی، لری، بلوچی، گیلکی، ترکمنی، آذری، عرب خوزستان و فارس مرکزی ادامه مییابد. همچنین بازتاب یلدا در متون کهن همچون شاهنامه، مثنوی و متون تقویمی و نیز تطبیق این آیین با شبهای زمستانی مشابه در فرهنگهای آسیای میانه، مدیترانه و اروپای شرقی از دیگر محورهای مهم مجموعه است.
از نظر ساختاری، جلدهای ابتدایی به مباحث نظری و چارچوبهای روششناختی اختصاص دارد، جلدهای میانی به گردآوری و تحلیل روایتهای شفاهی مناطق مختلف میپردازد و جلدهای پایانی به بررسی کارکردهای اجتماعی قصه، گونهشناسی روایی و تحولات تاریخی آیین یلدا در جهان معاصر توجه دارد. این ساختار منسجم، مجموعه را به مرجعی قابل اتکا برای مطالعات دانشگاهی و برنامهریزی فرهنگی تبدیل کرده است.
به باور دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور، «فرهنگ قصهشناسی شب یلدا» خلأ موجود در مطالعات آیینهای ایرانی را تا حد زیادی پوشش میدهد و در کنار آثاری چون «فرهنگ افسانههای مردم ایران»، جایگاهی ویژه در یلداپژوهی روایی به دست آورده است؛ جایگاهی که آن را به نخستین دانشنامه جامع قصهشناسی شب یلدا در ایران بدل میکند.
منبع: تسنیم
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید:
