جمعیت

بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با تشریح اهداف و ابعاد دومین اجلاسیه ملی «خانواده، آینده، پیوندهای پایدار»، از برگزاری این رویداد در ۱۰ آذر ۱۴۰۴ خبر داد. او با تأکید بر ضرورت «انتخاب آگاهانه جوانان» در شرایط تغییرات پرسرعت اجتماعی و جهانی، این اجلاس را گامی مهم در تقویت بنیان خانواده، آینده‌نگری اجتماعی و بازتعریف نقش خانواده در دنیای امروز توصیف کرد.

سید ابراهیم خدائیان اعلام کرد که نظام بانکی و وزارت راه در اجرای تکالیف مندرج در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت کوتاهی کرده‌اند و این موضوع نیازمند رسیدگی فوری است.

سومین رویداد «جایزه ملی جوانی جمعیت» صبح شنبه ۲۴ آبان‌ماه ۱۴۰۴ با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری، مرضیه وحید دستجردی دبیر ستاد ملی جمعیت، مسئولان کشوری، خانواده‌ها، کنشگران و سمن‌ها در سالن اجلاس سران برگزار شد و طی آن از برگزیدگان ۱۱ بخش مختلف این رویداد ملی تقدیر به‌عمل آمد.

سرپرست مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت با هشدار درباره تداوم کاهش نرخ باروری در کشور گفت: اگر روند فعلی ادامه یابد، ایران در دهه‌های آینده وارد «سیاه‌چاله جمعیتی» می‌شود؛ بحرانی که به معنای کمبود شدید نیروی جوان و فعال و تهدیدی جدی برای آینده اقتصادی و امنیت اجتماعی کشور است.

معاون وزیر بهداشت با اشاره به کاهش تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری، گفت: امروز در جامعه به سمت بی‌فرزندی یا تک‌فرزندی پیش می‌رویم و حتی دوفرزندی نیز در بسیاری از خانواده‌ها کم شده است.

رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست استانداران و مجمع نمایندگان استان‌های شرق کشور با تأکید بر اهمیت آمایش سرزمینی گفت: امروز نیمی از جمعیت کشور تنها در بخش کوچکی از سرزمین ایران متمرکز است. محمدباقر قالیباف افزود: توسعه و تولید، رابطه‌ای مستقیم میان انسان و مکان است و توزیع جمعیت باید به عنوان راهبردی ملی در سطح سران قوا بررسی شود.

وزیر کشور در نشست سراسری استانداران نسبت به کاهش نگران‌کننده نرخ رشد جمعیت هشدار داد و گفت: اگر روند فعلی ادامه یابد، جمعیت ایران تا سال ۱۴۸۰ به کمتر از ۴۰ میلیون نفر کاهش پیدا می‌کند. او تأکید کرد که مسئله جمعیت فقط اقتصادی نیست و باید با اصلاح نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی، روند کم‌فرزندی را تغییر داد.

در نشست بررسی سقط جنین و اثر آن بر ساختار جمعیت، کارشناسان هشدار دادند که بخش قابل توجهی از سقط‌های عمدی در کشور بدون نظارت پزشکی و با داروهای قاچاق انجام می‌شود؛ موضوعی که علاوه بر خطرات جانی برای مادران، تهدیدی برای نرخ باروری کشور به شمار می‌رود.

نعمت‌اله بیراوندی، مدیرکل اجرای احکام، اعلام کرد که در پی عفو رهبر معظم انقلاب به مناسبت ولادت حضرت رسول اکرم (ص)، تعداد زندانیان تعزیراتی در پنج استان اردبیل، ایلام، سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و گلستان به صفر رسیده است. این اقدام در راستای کاهش جمعیت کیفری و تسهیل فرآیند بازپروری زندانیان انجام شده است.

نسبت جمعیت زن و مرد در کشورهای مختلف جهان تفاوت‌های جالبی دارد؛ درحالی‌که ژاپن، تایلند و برزیل جزو کشورهای زنانه محسوب می‌شوند، ایران، هند و پاکستان در فهرست کشورهای مردانه قرار دارند. ترکیه اما نمونه‌ای خنثی با توزیع تقریباً برابر زن و مرد است.

عباس عبدی در نقد سیاست‌های جمعیتی می‌نویسد: مشکل اصلی مردم نخواستن فرزند نیست، بلکه ناتوانی در تأمین آینده اوست؛ با این واقعیت، قوانین پرهزینه و وعده‌های نقدی نه‌تنها کمکی نمی‌کنند که بحران را عمیق‌تر ساخته‌اند.

معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هشدار داد: ایران بدون عبور از مسیر توسعه‌یافتگی، در حال حرکت به سوی یک جامعه سالمند است؛ به‌طوری که در ۶۰ سال آینده، از هر سه ایرانی، دو نفر سالمند خواهند بود. علیرضا رئیسی همچنین نسبت به کاهش شدید نرخ باروری در اکثر استان‌های کشور ابراز نگرانی کرد.

نشست ستاد جوانی جمعیت شهرستان رشت با محوریت هشدار نسبت به تبعات کاهش جمعیت برگزار شد؛ جایی که فرماندار رشت تأکید کرد بدون تغییر نگرش‌ها و نهادینه شدن فرهنگ فرزندآوری، هیچ سیاست حمایتی به نتیجه نخواهد رسید.

روند کاهش میانگین فاصله بین ازدواج و تولد نخستین فرزند در ایران از سال ۱۳۹۹ تا شهریور ۱۴۰۳ به‌ روشنی نشان از بازگشت رویکرد نسبی به فرزندآوری داشت اما آمار جدید بهار ۱۴۰۴، روند رو به رشد این فاصله را بار دیگر معکوس کرده است. آیا این عقب‌گرد آماری نمایانگر کاهش امید به آینده در زوج‌های جوان است؟

با ادامه روند فعلی تولدها، جمعیت ایران در سال ۱۴۳۰ به حدود ۹۳ میلیون نفر خواهد رسید؛ این در حالی است که ساختار سنی کشور به‌سرعت به سمت سالمندی پیش می‌رود. پژوهشگران هشدار می‌دهند که بدون اصلاح سیاست‌های فرزندآوری و تحکیم نهاد خانواده، اهداف کلان جمعیتی محقق نخواهد شد.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با تاکید بر اینکه، با وجود زمین، واگذاری آن به مردم اجرا نمی‌شود؛ گفت: هیچ‌گونه توجیهی قابل قبول نیست و باید هم قوه قضائیه به عنوان مدعی‌العموم و هم مجلس به عنوان نظاره‌گر اجرای قانون، به موضوع ورود کنند.

معاون راهبری، هماهنگی و امور استان‌های ستاد ملی جمعیت، با اشاره به سرعت بالای سالمندی جمعیت در ایران، بر لزوم توجه به سلامت اجتماعی سالمندان، رفع فقر و کاهش نابرابری‌ها به‌ویژه در مناطق روستایی و عشایری تأکید کرد و مدیران زن را سفیران اصلی ترویج قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در این مناطق دانست.

یک جمعیت‌شناس، با اشاره به کاهش مداوم نرخ باروری در کشور، آینده جمعیت ایران را هشدارآمیز توصیف کرد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، نسبت به خطر قریب‌ الوقوع بحران سالمندی در کشور هشدار داد و گفت: متأسفانه در آستانه زلزله جمعیتی هستیم و با سرعت به سمت بحران سالمندی حرکت می‌کنیم.

رئیس مرکز بهداشت خوزستان با هشدار نسبت به پیامدهای کاهش نرخ باروری و تأخیر در ازدواج جوانان، تأکید کرد: برای جلوگیری از بحران سالمندی در آینده، باید اقدامات مؤثرتری در حوزه اشتغال، مسکن و معیشت جوانان انجام شود.