کاهش بارندگی

با گذشت ۱۰ ماه از سال آبی جاری، منابع آبی کشور وارد وضعیت قرمز شده‌اند. طبق اعلام شرکت مدیریت منابع آب ایران، دو سد مهم کشور به‌ طور کامل خشک شده و آب ذخیره‌شده در هفت سد دیگر به زیر ۱۰ درصد رسیده است؛ رخدادی هشداردهنده که در صورت مدیریت نشدن مصارف، می‌تواند به بحران فراگیر آب در ایران منجر شود.

ذخایر سدهای مشهد به کمتر از هشت درصد رسیده‌ است. این کاهش بی‌سابقه در حالی رخ داده که سال گذشته این میزان ۱۹ درصد بوده و هشدارهایی درباره تأمین آب در ایام پرمصرف مطرح شده است.

بر اساس گزارش تازه مسئولان حوزه آب منطقه‌ای، حجم آب دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه پارسال، ۱.۴۴ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است؛ شرایطی که با ادامه برداشت بی‌رویه و خشکسالی‌های پیاپی، روند نگران‌کننده‌تری در ماه‌های آینده خواهد داشت.

«فرونشست فقط یک پدیده زمین‌شناسی نیست بلکه زنگ خطری برای شبکه گاز، خطوط انتقال برق، لوله‌های آب، جاده‌ها و حتی ساختمان‌های مسکونی در آن مناطق است و خطرات فاجعه‌آمیزی را در پی دارد. پیش از فاجعه‌ای بزرگ باید راه چاره‌ای بیابیم و نباید منتظر وقوع حادثه بمانیم. باید از هم‌اکنون برای پیشگیری از حادثه چاره‌جویی کرد.»

اتفاقی بی‌صدا، اما ویرانگر در جای‌جای خراسان شمالی جریان دارد؛ مناطقی که تا دیروز با باران و کشاورزی نفس می‌کشیدند، اکنون در آستانه خشکی مطلق ایستاده‌اند.

رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با تاکید بر بحران آب در پایتخت گفت: با وجود بارندگی اندک، سرانه مصرف آب در این کلانشهر چند برابر بالاتر از شهرهایی با بارش بیشتر در جهان است موضوعی که با توجه به روند فزاینده جمعیت، نیازمند بازنگری فوری در سیاست‌های مصرف و کاهش هدررفت است.

از ابتدای سال آبی تا کنون ورودی مخازن کل معادل ۷ میلیارد ۴۲۰ میلیون متر مکعب بوده که در مقایسه با سال گذشته این عدد به ۸ میلیارد ۹۴۰ می‌رسید که نشان دهنده کاهش ۱۷ درصدی ورودی سدها است.

استاندار تهران گفت: مهم‌ترین چالش استان تهران کمبود آب است، که حاصل تغییرات اقلیمی در جهان و به تبع آن در استان، خشکسالی‌ها و کمبود بارش‌ها است.

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور گفت: اکنون ۴۳ شهر در ۲۳ استان کشور درگیر کاهش شدید بارش ها شده اند.

سخنگوی صنعت آب کشور بر ضرورت مدیریت مصرف آب از سوی مشترکان تاکید کرد و گفت: کاهش ۴۵ درصدی بارندگی‌ها نسبت به شرایط نرمال و افت ۲۹ درصدی ورودی سدها نسبت به میانگین ۵ ساله، نشان از تداوم شرایط خشکسالی در کشور است.

مدیرکل هواشناسی استان تهران گفت: در اوایل مهر ماه امسال مقداری بارش داشتیم اما موثر نبود. ما در حال طی کردن فرآیند تغییر اقلیم هستیم و یکی از نشانه‌های تغییر اقلیم بارش شدید در یک بازه زمانی کوتاه مدت است و بعد از آن در یک بازه زمانی طولانی‌مدت بارش وجود نخواهد داشت.

با افزایش بی‌سابقه دمای جهانی به ۱۷.۱۶ درجه سانتی‌گراد در ژوئیه ۲۰۲۴، شرایط خشکسالی در سراسر جهان تشدید شده است. این بحران گرما اکوسیستم‌ها، کشاورزی و منابع آب را تحت تأثیر قرار داده و به کمبود غذا و آب دامن زده است.

مدیرکل هواشناسی استان تهران گفت: استان تهران جزو استان‌هایی است که بیشترین کاهش بارش را در مقایسه با بلندمدت داشته است و در رتبه چهارم از نظر میزان کاهش بارش قرار دارد.

پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور از بارش کمتر از نرمال تا نیمه اسفندماه و وضعیت متفاوت دما در نقاط مختلف کشور خبرداد.

مطابق داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی بارش‌ها در کشور و تهران به ترتیب ۴۸ و ۵۱.۴ درصد نسبت به دوره بلندمدت کاهش یافته است.

کمبود بارش و نباریدن باران و برف باعث شده روش جدیدی در کشور بر سر زبان‌ها بیفتد، بارورسازی ابرها؛ اما آیا این روش می‌تواند چاره خشکسالی و کمبود بارش در ایران باشد؟

به میزان افت بارش‌ها که نگاه می‌کنید درصد اختلاف میزان بارندگی نسبت به متوسط ۵۰ ساله کشور، بیش از ۵۰ درصد افت را نشان می‌دهد و در استان‌های مرکزی، قزوین، قم، فارس و زنجان بالای ۶۰ درصد است. در اکثر استان‌ها هم حتی نسبت به سال قبل شاهد کاهشی بین ۳۰ تا بالای ۵۵ درصد هستیم.

رئیس سازمان هواشناسی با پیش‌بینی بارش‌های زیر نرمال برای زمستان و اوایل بهار سال آینده گفت: باید در حوزه مدیریت منابع آب، کشاورزی، صنعت و محیط زیست برنامه‌های جدی داشته باشیم.

در "سمینار علمی با موضوع نقش مداخلات منطقه‌ای احتمالی در تغییرات بارندگی کشور" موضوع ابردزدی توسط کشورهای همسایه و استفاده برخی کشورها از "هارپ" برای تاثیرگذاری بر میزان بارش‌های کشورمان که امسال شرایط وخیمی یافته، مورد بررسی قرار گرفت.

تنها یک اظهارنظر از طرف رئیس سازمان محیط‌زیست کافی بود تا ابهامی که چهارسال پیش درباره انتشار گاز متان از کف دریاچه ارومیه مطرح شده بود، دوباره سرباز کند. او به احتمال تولید گاز متان از این دریاچه و تاثیر آن در محوشدن ابر‌های این دریاچه اشاره کرد؛ موضوعی که شاید جدید به‌نظر برسد، اما به‌گفته کارشناسان، مدت‌هاست در حال رخ‌دادن است.