مکانیسم ماشه

اینکه چه افراد و جریانی در داخل مسبب فعالسازی مکانیسم ماشه هستند، یک بخش از ماجرا است که حتما می‌بایست از طریق نهادهای امنیتی و قضائی پیگیری شود. اما طنز تلخ ماجرا اینجاست که اکنون همان طیفی که برجام و مکانیسم ماشه و دوبرابرشدن تحریم‌ها و پرواز قیمت دلار را به کشور و ملت تحمیل کرد، اکنون فریاد وامصیبتا سر داده و از فعالسازی مکانیسم ماشه با عناوینی چون «بحران» و «فاجعه» برای ایران نام می‌برد.

نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز با بیان اینکه ما هیچگاه با تهدیدهای دمشنان عقب نشینی نمی‌کنیم و حاضر به مذاکره تحمیلی نیستیم، گفت: مکانیسم ماشه تاثیری در اراده و پایبندی ملت ایران به نظام و انقلاب ندارد.

وزیر خارجه ایران با اشاره به قصور مکرر اروپا در اجرای تعهدات برجامی، از بروکسل خواست به جای تحریف واقعیات، به تعهدات خود عمل کرده و نقش هماهنگ‌کننده بی‌طرف را ایفا کند.

همانگونه که از قبل پیش‌بینی می‌شد مذاکرات عصر سه‌شنبه در ژنو بدون نتیجه ملموسی در پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب پایان یافت. با این طرف‌ها تاکید کردند که به مذاکره ادامه خواهند داد و اظهارات معاون وزیر امور خارجه ایران نشان داد که ایران برای پذیرش قطعنامه تمدید مکانیسم ماشه آمادگی دارد. اما تمدید مکانیسم ماشه نیز ممکن است به یک رویارویی حقوقی در شورای امنیت تبدیل شود.

نماینده مردم سیرجان در مجلس گفت: ماشه اصلی ایران، غیرت ایرانی و اسلامی، همبستگی، انسجام و روحیه ایثار و شهادت ملت بزرگ ایران است که در محاسبات دشمن نمی‌گنجد.

اسنپ‌بک را می‌توان به عنوان واقعیت حقوقی اجتناب‌ناپذیری دانست که در «برنامه جامع اقدام مشترک» مورد توجه قرار گرفته و عامل آزادی عمل بسیاری از بازیگرانی است که در سیاست جهانی از آزادی عمل مبتنی بر قدرت برخوردارند.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، با اشاره به بی‌اعتباری سازوکار موسوم به «مکانیزم ماشه» تأکید کرد در صورت اقدام کشورهای اروپایی به فعال‌سازی این ابزار، ایران گزینه خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را به‌صورت جدی در دستور کار خواهد داشت.

فعال‌سازی مکانیسم ماشه یکی از مهم‌ترین ابزارهای حقوقی و سیاسی در چارچوب برجام و نظام بین‌الملل معاصر محسوب می‌شود. این مکانیسم به کشورهای عضو اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات هسته‌ای ایران، فرآیند بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی لغو شده توسط شورای امنیت را آغاز کنند.

رئیس کمیته روابط خارجی مجلس گفت: اگر مکانیسم ماشه فعال شود، ما ابزارها و گزینه‌های مختلفی برای پاسخ در اختیار داریم که یکی از این گزینه‌ها، خروج از NPT است.

عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی اعتقاد دارد: اقدامات تروئیکای اروپا درباره فعال کردن مکانیسم ماشه صرفا بازی سیاسی غرب در مقابل ایران است.

بنابر نامه‌ وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا به دبیرکل سازمان ملل که نسخه‌ای از آن به دست فایننشال‌تایمز رسیده است، این سه قدرت اروپایی رسما اعلام کردند که اگر تهران تا آخر ماه اوت مذاکرات هسته‌ای را از سر نگیرد، آماده‌ فعال کردن «مکانیسم ماشه» و بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران هستند.

این روزها برخی در داخل کشور می‌کوشند که فعال‌سازی مکانیسم ماشه را همچو سخنان دوران محمود احمدی‌نژاد که تحریم‌ها را «کاغذپاره» می‌دانست، بدانند و دیدیم که چنین ادبیاتی چه بر سر اقتصاد کشورمان در همه ابعاد آورد.

فعال‌سازی مکانیزم ماشه و بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، اقتصاد ایران را در معرض شوک تازه‌ای قرار می‌دهد؛ شوکی که از کاهش درآمد نفتی و افت ارزش پول ملی تا رکود صنایع کلیدی امتداد دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین آسیب به خودروسازی و پتروشیمی وارد خواهد شد و فولاد با اتکا به بازار داخلی مقاوم‌تر عمل می‌کند، اما در مجموع، بی‌ثباتی روانی بازار و محدودیت‌های تجاری، چالش‌های جدی پیش روی صنعت و معیشت کشور قرار خواهد داد.

مطابق گزارش اخیر وال‌استریت ژورنال، اتحادیه اروپا به ایران پیشنهاد کرده است مهلت مکانیسم ماشه را تمدید کند، مشروط بر آنکه ایران همکاری با آژانس را از سر بگیرد، مذاکرات هسته‌ای را مجدداً شروع کند و محدودیت‌هایی بر ذخایر اورانیوم غنی‌شده اعمال شود. باید دید واکنش طرف ایرانی به این موضوع چه خواهد بود.

یک تحلیلگر اقتصادی گفت: بررسی ۶ قطعنامه صادرشده علیه ایران نشان می‌دهد که در هیچ‌یک، اشاره‌ای به تحریم سوئیفت یا تحریم کلی تراکنش‌های بانکی با ایران نشده است.

رئیس دوره ای شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که هنوز هیچ نشانه ای از فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران وجود ندارد.

مسابقه مزخرف گویی در بین برخی سیاست بازان وطنی را پایانی نیست و در راند جدید این مسابقه خانمان سوز، سوزن شان گیر کرده روی این جمله که "مکانیسم ماشه، خشاب خالی است" و با آن به دیپلماسی می تازند.

فرض کنید امروز ۲۷ مهر ۱۴۰۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵)، دهمین سالگرد تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و تاریخ انقضای رسمی همه محدودیت‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است و پسگشت (snapback) تمامی قطعنامه‌های ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد شده و تمامی تحریم‌های پیش از برجام اعمال شده است.

معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: ایران و تروئیکای اروپایی علاقمند هستند که دور بعدی گفت‌وگوها به‌زودی برگزار شود.

در بزنگاه فعلی، که تنها چند هفته تا پایان ضرب‌الاجل تعیین‌شده مکانیسم ماشه برای ایران باقی مانده، تعلل در آغاز گفت‌وگوهای سیاسی از هر سمت و به هر دلیلی، به زیان هر دو طرف ماجراست؛ مذاکراتی که باید بسیار پیش‌تر از این آغاز می‌شد. از این رو انتظار می‌رود موضوع زمان با حساسیت کامل مد نظر قرار گیرد. این بار، شاید بتوان گفت زمان، مهم‌ترین متغیر در معادله است.