طرح تفصیلی شهر تهران بازتولید اغتشاش و نابسامانی در بدنه‌های شهری است

به گزارش سایت خبری پرسون، سیامک کاکاوند دکترای معماری در یادداشتی نوشت: در طرح تفصیلی شهر تهران شاهد آشفتگی‌ها و ناهماهنگی‌های کالبدی و فضایی شهر هستیم بخشی از این معضلات به ضوابط و مقررات طرح مذکور بازمی‌گردد. رویکرد ضابطه گرا موجب ناهماهنگی و آشفتگی در سیما و منظر شهری و خط آسمان گردیده است. به‌طور مثال در یک گذر که املاک دارای زمین‌هایی با مساحت‌ها مختلف هستند، ضوابط و شروط متنوع و متعدد موجب شکل‌گیری ساختمان‌های 3 طبقه، 4 طبقه و 5 طبقه و بیشتر در کنار یکدیگر گردیده است.

وضعیت موجود کاملاً موضوع هماهنگی و انسجام بدنه‌های شهری را با چالش اساسی روبرو و منظر شهر را، مغشوش و آشفته می‌نماید. از طرفی شهر تهران از گذشته وارث قوانین متنوع و متعدد کالبدی و فضایی است و از تحولات و تغییرات مستمر ضوابط و مقررات سیما و منظر شهر بسیار آسیب‌دیده و موجبات نابسامانی‌ها همه‌جانبه و فراگیر شده است.

در طرح تفصیلی مصوب سال 1391 که در حال حاضر ملاک عمل است نیز متأسفانه راهکار اصولی و اساسی در راستای انتظام بخش و نظم آفرین کالبد، فرم و سازمان فضایی و همچنین سیما و منظر مشاهده نمی‌گردد.

در کنار مسائل پیش‌گفته الزام تأمین پارکینگ‌ها به‌منظور بهره‌مندی از تعداد طبقات پیش‌بینی‌شده در طرح تفصیلی هر پهنه و فقدان تأمین آن در املاک ریزدانه و کاهش طبقات در املاک با مساحت کوچک‌تر در یک گذر و سکانس شهری، نیز بر حجم و کثرت این آشفتگی‌ها و اغتشاشات افزوده است.

نظام ساخت‌وساز گذشته و توافقات خارج از طرح و برنامه و همچنین فقدان تناسب و هماهنگی این موضوعات با ضوابط پهنه‌بندی نیز این وضعیت بحرانی‌تر نموده است، لذا لازم و ضروری است ضوابط و مقررات ناقض نظم، یکپارچگی و انسجام کالبدی و فضایی در راستای انتظام و انسجام دیداری و فضایی مورد اصلاح و بازنگری اساسی و اصولی قرار گیرد. به‌بیان‌دیگر حفظ خط آسمان در محورها و میادین بر موضوع مساحت قطعات و تأمین پارکینگ قطعاً باید الویت و ترجیح داشته باشد و از هویت شهر و انتظام کالبدی و فضایی نباید به‌واسطه ضوابط و تأمین پارکینگ اختصاصی پلاک‌ها صرفه نظر نمود.

با نگاهی به سیما و منظر بسیاری از شهرهای دنیا به‌وضوح مشخص می‌گردد مدیران و برنامه ریزان شهرها را صرفاً با ضوابط و مقررات مرتبط با اندازه قطعات و یا نحوه تأمین پارکینگ، مدیریت و راهبری نمی‌نمایند بلکه حفظ هماهنگی و انسجام در سیما و منظر شهر بر تمام ضوابط و مقررات جزئی‌نگر الویت و ترجیح دارد و در ساماندهی بدنه‌های شهری فارغ از اندازه قطعه و امکان تأمین پارکینگ موضوع انسجام و هماهنگی در بدنه‌های شهر، حفاظت و صیانت از هویت و ارزش‌های بصری و تاریخی، تعادل بخشی و کیفیت گرایی فضایی و عملکردی، ساماندهی اجزا و ارکان کالبدی و غیره موردتوجه و ترجیح قرارگرفته است.

باگذشت زمان و عدم‌اصلاح و بازنگری رویکرد و ضوابط موجود، سیما و منظر شهر تهران با چالش‌ها و معضلات جدی و مخاطره انگیز روبرو گردیده است. به نظر می‌رسد فقدان درک کالبدی و فضایی از اجرای ضوابط و مقررات طرح تفصیلی در شهر تهران، سیما و منظر شهر را با تهدیدات و آسیب‌های عمیق و اساسی روبرو نموده است لذا مطالعه و ابلاغ طرح در ساختار سه‌بعدی نرم‌افزارهای تخصصی می‌تواند به شکل مناسب و مؤثری اغتشاشات کالبدی و فضایی در بافت ها و محورهای شهری را مدیریت، برنامه‌ریزی و کنترل نماید.

ارتقاء و بهبود کیفیت فضاهای شهری صرفاً وابسته به ضوابط و مقررات یک‌سونگر نیست و توجه و تأکید بر فرم سه‌بعدی شهر و کیفیت‌های کالبدی و فضایی می‌تواند از آسیب‌های ضابطه گرایی افراطی و مخرب ممانعت به عمل آورد.

بدیهی است موضوعات کیفی در حوزه شهرسازی صرفاً با ضوابط و مقررات مدیریت و راهبری نمی‌گردد و علاوه بر ضوابط و مقررات، وجود کمیته‌های تخصصی و راهبری که بر مبنای اسناد سه‌بعدی و فضایی، فعالیت‌ها و اقدامات را انتظام و سامان بخشند و در جهت ارتقاء کیفیت و بهبود فرایندها اقدام نمایند، لازم و ضروری است.

با عنایت به‌مراتب فوق و توصیفات مشروح، گمان می‌رود ضوابط محدودکننده پهنه‌ها، نظیر تعیین حدنصاب مساحت قطعات و یا تأمین پارکینگ مبنای درستی برای تعیین تعداد طبقات و ارتفاع ساختمان‌ها درگذر ها و میادین و فضاهای شهری نیست.

در ضوابط پهنه‌های طرح تفصیلی با توجه به اهمیت و ضرورت صیانت و حفاظت از سیما و منظر ارزشمند شهر و حفظ یکپارچگی و پیوستگی کالبدی و فضایی باید بازنگری و اصلاحات لازم صورت پذیرد و چرخه بازتولید اغتشاش و آشفتگی ناشی از رویکرد ضابطه گرای موجود، متوقف گردد.

منبع: پُرسون