صدای پای بازگشت ترامپ؛ سیاست او در قبال ایران چه خواهد بود؟

زنگ خطر انزواطلبی

به نوشته وال‌استریت ژورنال، ترامپ از ارائه جزئیات در مورد نحوه رسیدگی به مناقشات کنونی، از جمله جنگ در خاورمیانه، اجتناب کرده و در عین حال این ادعای جسورانه را مطرح کرده که می‌تواند جنگ اوکراین را 24 ساعته حل‌وفصل کند. او سبک غیرقابل پیش‌بینی و روابط خود با قدرتمندان برجسته جهان -از جمله ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، شی جین پینگ، رهبر چین و کیم جونگ اون از کره شمالی- را به رخ می‌کشد.

رئیس‌جمهور سابق آمریکا از همین حالا با ترغیب متحدان جمهوری‌خواه خود در کنگره برای مخالفت با کمک میلیاردها دلاری اضافی به اوکراین، نقش مهمی در ممانعت از تصویب آن ایفا می‌کند. شکایات او از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) زنگ خطر را در اروپا به صدا درآورده و مردم تایوان نگرانند که آیا ایالات متحده تحت نظارت ترامپ تهاجم چین را متوقف خواهد کرد یا خیر.

در حالی که بسیاری از آمریکایی‌ها از هر دو حزب از عمق این بی‌ثباتی جدید می‌ترسند، بایدن در واکنش به اظهارات ترامپ درباره ناتو گفت: «این شرم‌آور است، خطرناک است، این غیر آمریکایی است». ترامپ کشوری را در حال افول به تصویر می‌کشد، کشوری که به تنهایی و از جیب خود به نظم جهانی خدمت کرده است. بایدندر جریان تجمعی در کارولینای جنوبی گفت: «این افراد چه کسانی هستند که با ما این کار را می‌کنند؟ این احمق ها چه کسانی هستند، اینها چه کسانی هستند که کشور ما را خراب می‌کنند؟»

اعتقاد ترامپ مبنی بر اینکه از آمریکا سوءاستفاده شده، از مدت‌ها پیش از انتخاب او در سال 2016 وجود داشت، و او به تشدید فشار انزواطلبی در جمهوری‌خواهان کمک کرد و در عین حال اشتهای هر دو حزب برای توافق‌های تجاری چندجانبه را سرکوب کرد.

ویلیام سی وولفورث، استاد کالج دارتموث متخصص در سیاست خارجی، گفت: «پتانسیل کاهش واقعی تعهد آمریکا به جهان هرگز از این بیشتر نبوده است.»

موانع بلندتر تجاری

به طور کلی، ترامپ تعرفه 10 درصدی را برای همه کالاهای وارداتی پیشنهاد کرده است، اقدامی که رهبران تجاری و اقتصادی می‌گویند برای اقتصاد ایالات متحده ویرانگر خواهد بود و او نرخ های بسیار بالاتری را برای چین در نظر گرفته است. او به دنبال جنگ تعرفه‌ای با خودروسازان اروپایی است و بار دیگر قول داده است که ایالات متحده را از توافقنامه آب و هوایی پاریس خارج کند. او اعلام کرده است که پیمان همکاری اقتصادی نوپای بایدن با 13 کشور هند و اقیانوسیه در بدو ورود او به پایان خواهد رسید. ترامپ روز دوشنبه با تعدادی از سناتورهای جمهوری خواه درباره ایده خود برای تبدیل کمک‌های خارجی به وام صحبت کرد.

ترامپ گفته است که برای بازدارندگی دشمنان از به چالش کشیدن ایالات متحده یا شروع جنگ‌های دیگر، برای هزینه‌های نظامی بیشتر تلاش خواهد کرد. او خروج نیروهای آمریکایی از کره جنوبی، آلمان و دیگر کشورها را پیشنهاد کرده و گفته است که تولید انرژی داخلی را برای کاهش وابستگی به منابع خارجی گسترش خواهد داد و قول داده است که کنترل‌های شدید مهاجرتی را اعمال کند. همه این‌ها تحت دستور کار «اول آمریکا» اوست.

وفاداران بیشتر در کاخ سفید

پرسنل یک عامل کلیدی در شکل گیری سیاست خارجی ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری خواهند بود. حزب جمهوری خواه در مورد اینکه ایالات متحده باید تا چه حد باید در صحنه جهانی تهاجمی باشد، اختلاف نظر دارد، برخی از آنها رویکردی جنگ‌طلبانه‌تر دارند و برخی دیگر این ادعا را مطرح می‌کنند که آمریکا باید عقب نشینی کند و دوباره بر روی امور داخلی تمرکز کند. ترامپ آماده است تا خود را با گروه دوم احاطه کند.

برخی از مقامات سابق دولت ترامپ به طور خصوصی ابراز نگرانی کرده‌اند که در دوره دوم دولت، به طور بالقوه با تعداد کمی از مقامات ارشدی پر شود که مایل به مخالفت با رادیکال‌ترین ایده های ترامپ هستند. ترامپ در طول چهار سال ریاست‌جمهوری خود بارها از اینکه کارکنانش به اندازه کافی به او وفادار نیستند، شکایت می‌کرد - در حالی که بولتون و برخی دیگر با دیدگاه‌های متفاوت سیاست خارجی با او مخالفت می‌کردند. به گفته افراد نزدیک به او، ترامپ در حال برنامه ریزی برای پاکسازی افرادی است که با دستور کار او مطابقت ندارند.

رویاروی با ایران و محور شرقی

در همین حال، بازگشت احتمالی ترامپ به دفتر بیضی شکل در حالی رخ می‌دهد که طرف‌های متخاصم آمریکا در حال قوی‌تر شدن هستند.

نادیا شادلو، معاون مشاور امنیت ملی ترامپ گفت: «یک تفاوت بزرگ با گذشته این محور [شرقی] است: روسیه، چین، ایران، کره شمالی. آن‌ها به عنوان یک ائتلاف بسیار منسجم تر از گذشته عمل می‌کنند. این پویایی جدیدی است که او باید مدیریت کند.»

در مورد ایران، ترامپ احتمالا به سیاست‌های سخت دوره اول ریاست‌جمهوری خود بازخواهد گشت، زمانی که توافق دوران اوباما برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای کاهش تحریم‌ها را فسخ کرد. متحدان ترامپ گفته‌اند که احتمال دارد او به دنبال تحریم‌های جدید باشد، اما او هنوز در مورد نحوه برخورد با تنش‌های کنونی موضع مشخصی ابراز نکرده است. افراد نزدیک به ترامپ می‌گویند که او ممکن است به دنبال توسعه توافق‌نامه ابراهیم باشد، دستاوردی عجیب در اولین دوره ریاست جمهوری او که روابط اسرائیل را با چندین کشور عربی ایجاد کرد.

مراسم کاخ سفید به مناسبت امضای توافقنامه آبراهام در سال 2020

ترامپ همچنین باید با کره شمالی که به طور فزاینده‌ای خصمانه‌تر می‌شود، مقابله کند، کره شمالی که به گفته مقامات آمریکایی اکنون به روسیه سلاح می‌دهد. ترامپ در ابتدا با کیم خصمانه بود و در سال 2017 قول داد که تهدیدهای پیونگ‌یانگ «با آتش و خشمی که جهان هرگز ندیده است» مواجه خواهد شد، اما او سپس به دنبال ایجاد روابط به او نزدیک شد که نتوانست به توافق دست یابد.

ترامپ در مورد نحوه برخوردش با این کشور در دوره دوم ریاست جمهوری چیزهای کمی گفته است. او در ماه دسامبر گزارش پولیتیکو را رد کرد که می‌گفت او در حال بررسی تغییری در سیاست ایالات متحده است که به پیونگ یانگ اجازه می‌دهد تا سلاح‌های هسته‌ای خود را حفظ کند اما در ازای شکستن تحریم‌های اقتصادی، دست از ساخت سلاح‌های جدید بردارد.

رویکرد ترکیبی به چین

در مورد چین، ترامپ وعده رویکرد تهاجمی‌تر در تجارت را داده است و گفته است که می‌خواهد روابط تجاری عادی را لغو کند، اقدامی قانونی که به طور خودکار عوارض را بر همه چیز از اسباب‌بازی و هواپیما گرفته تا مواد صنعتی افزایش می‌دهد. او از تعرفه‌های بیش از 60 درصد صحبت کرده است.

دورنمای دوره دیگر ریاست جمهوری ترامپ نگرانی‌هایی را در پکن برانگیخته است.

از یک سو، برخی از مقامات چینی معتقدند که ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات، می‌تواند روند افول آمریکا را تسریع بخشد و بی میلی آشکار او برای دفاع از تایوان می‌تواند به کاهش تنش‌های دوجانبه بر سر حساس‌ترین موضوع برای رهبری چین کمک کند. اما برخی دیگر نگران هستند که موضع سخت او در مورد تجارت می‌تواند ضربه بزرگی به روابط اقتصادی تیره شده بین دو قدرت جهانی وارد کند - روابطی که پکن مدت ها آن را پایه و اساس روابط دوجانبه می‌دانست.

در همین حال، ترامپ همچنان از حاکمیت آهنین شی بر کشورش شگفت زده است و همچنان از روند تمجید از رهبران خودکامه‌ای که از خود قدرت نشان می‌دهند، پیروی می‌کند. ترامپ همچنین از ویکتور اوربان، رهبر مجارستان تمجید کرده و متعهد شده است که با رئیس جمهور جدید آرژانتین، خاویر مایلی، که خود را یک آنارکو-سرمایه دار توصیف می‌کند، دیدار کند.

شی به صراحت اعلام کرده است که می‌خواهد تایوان -جزیره‌ای که خودمختار است- را تحت کنترل پکن درآورد و این موضوع هشدارهایی را از سوی رهبران سیاسی ایالات متحده برانگیخته است. ترامپ اخیراً این موضوع را کنار گذاشته است، اگرچه ادعا کرده است که چین هرگز تحت نظر او چنین کاری را امتحان نخواهد کرد.

او تابستان گذشته در برنامه فاکس نیوز در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده باید از تایوان دفاع کند، گفت: «اگر به این سؤال پاسخ دهم، من را در مذاکره در موقعیت بسیار بدی قرار خواهد داد. با این وجود، این تایوان بود که تمام تجارت تراشه‌های ما را در اختیار گرفت.» تایوان پیشرو در تولید نیمه هادی‌ها است.

ایان برمر، رئیس شرکت مشاوره اوراسیا گروپ، گفت که غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ می تواند باعث شود برخی از رهبران جهان در مورد درگیری با ایالات متحده بیشتر فکر کنند. وی به تصمیم ترامپ در ژانویه 2020 برای ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده فقید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اشاره کرد . برمر درباره ایران گفت: «آنها متوجه شدند که ترامپ کاملاً غیر قابل پیش‌بینی است. من فکر می‌کنم این استدلال وجود دارد که سیاست بسیار دقیق‌تر و محتاطانه‌تر بایدن باعث شده ایران احساس کند قبل از اینکه با خطر جدی مواجه شود، فضای بیشتری برای مانور دارد». با این حال به گفته برمر، رویکرد رئیس جمهور سابق نیز می‌تواند در آینده نتیجه معکوس داشته باشد، چرا که در دوران ریاست جمهوری قبلی ترامپ هیچ جنگ بزرگی در جریان نبوده است.