مهمترین دلایل اختلاف بارش ترکیه نسبت به ایران

به گزارش سایت خبری پرسون، این مرکز با ارائه یک گزارش علمی و تحلیل آخرین وضعیت اقلیم ایران و جهان اعلام کرد: مهمترین دلایل اختلاف بارش ترکیه نسبت به ایران به‌ ویژه حوضه دریاچه ارومیه شامل سه عامل می‌شود که نخستین عامل جغرافیایی است.

این اطلاعیه می‌افزاید: ارتفاع هر نقطه از تراز دریا یکی از مهمترین عوامل وقوع بارش است. در مناطق شرقی کشور ترکیه (هم‌مرز با شمال غرب ایران) رشته کوه‌های آناتولی واقع شده است که به علت ارتفاع بیشتر نسبت به مناطق همجوار در آذربایجان غربی (ارتفاع دریاچه وان ۱۷۲۶متر و ارتفاع دریاچه ارومیه ۱۲۸۰متر از تراز دریا است)، شرایط وقوع بارش برای آن‌ها فراهم‌تر است و معمولاً بارش بیشتری را دریافت می‌کنند. به دلیل برخورد بخار آب با شیب کوهستان در منطقه بادسوی کوهستان و بر اثر سرمایش به سبب ارتفاع منطقه کوهستان، وقوع بارش بسیار محتمل‌تر است.

در ادامه اطلاعیه آمده است: الگوی بادها عامل دوم این اختلاف است. بادها و الگوی جریان هوا در مناطق مختلف می‌تواند بر توزیع بارش تأثیر بگذارد. منطقه شرق ترکیه در مسیر بادها و جریانات هوایی مرطوب از مدیترانه یا دریای سیاه قرار دارد که باعث بارش بیشتر می‌شود. برخی مناطق به سبب اثر مانع کوهستانی در انتقال رطوبت تحت تأثیر کوهستان‌ها و فاصله زیاد از دریا هستند که تأثیر منفی بر روی بارش دارد مانند مناطق مرکزی حوضه دریاچه ارومیه که کمترین بارش را در حوضه دارد و برعکس مناطق پربارش حوضه دریاچه در غرب استان و مرز ترکیه واقع شده است و از نظر اقلیمی بسیار متفاوت هستند.

در بخش دیگر اطلاعیه عنوان شده است: عامل سوم به الگوی اقلیمی دو کشور ارتباط دارد. در واقع الگوهای اقلیمی می‌توانند بر توزیع بارش تأثیرگذار باشند. بسته به نوع اقلیم سرد یا گرم و مسائل دیگر مثل الگوی بارندگی‌ها، میزان بخار آبی و غیره، بارش در هر کشور و منطقه متفاوت است و اساسا مقایسه دو منطقه با دو الگوی اقلیمی متفاوت منطقی نیست.

این اطلاعیه می افزاید: با وجود این عوامل، برای دستیابی به جزییات دقیق‌تر می‌توان تحقیقات و پژوهش‌های مرتبط برای شناخت بیشتر اختلاف بارش بین شرق ترکیه و مناطق مرکزی حوضه دریاچه ارومیه در دانشگاهها و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور تعریف و اجرا شوند ولی بی‌شک این تفاوت به عوامل مرتبط با طبیعت بارش، اقلیم و نوع و فراوانی سامانه‌های بارشی برمی‌گردد و دلایلی مانند دخالتهای مصنوعی، ابر دزدی و موارد مشابه مردود است.

در بخش دیگر اطلاعیه ذکر شده است: بررسی پوشش برف منطقه شمال غرب ایران و شرق ترکیه در سال‌های ۲۰۲۳و ۲۰۰۵ نشان می‌دهد که عملکرد ابرهای همراه با سامانه‌های بارشی مشابه هستند. این بدان معنا است که این الگوهای جوی برای سامانه‌هایی که از روی کشور ترکیه عبور می کنند و به ایران وارد نمی‌شوند، مسبوق به سابقه است و دلیلی برای ابردزدی امسال نیست.

در ادامه اطلاعیه عنوان شده است: بررسی داده‌های بلند مدت نشان می‌دهد روند کاهش بارش و افزایش دما در هر دو کشور با میزان متفاوت و شیب تقریبا یکسان وجود دارد. یادآوری می شود که بارش میانگین کشور ترکیه حدود ۶۰۰میلیمتر و بارش میانگین کشور ایران حدود ۲۳۰میلیمتر است.

این اطلاعیه تصریح می کند: در این مطالعه همچنین به بررسی بارش و دمای سایر کشورهای منطقه به‌صورت دهه‌ای پرداخته شده است که همگی موید کاهش بارش و افزایش دمای میانگین است. این الگوها برای کشورهای عراق، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، آذربایجان و... به ویژه برای دهه اخیر شیب روندها مشهودتر است.

بخش دیگر اطلاعیه مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور به موضوع بارورسازی ابرها اشاره کرده و آورده است: کارایی افزایش مصنوعی بارش با بارورسازی ابرها هنوز موضوعی است که همچنان در حال بررسی و بحث است. هدف از بارورسازی ابرها، افزایش بارش با وارد کردن موادی در ابر است که می‌توانند به عنوان هسته میعان برای تشکیل باران یا برف عمل کنند. اگرچه ممکن است مستنداتی وجود داشته باشد که بارورسازی ابرها توانسته باشد در شرایط خاص، افزایش باران در مقیاس محلی را ایجاد کند اما کارایی آن میتواند بسیار متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد.

در ادامه اطلاعیه آمده است: بارورسازی ابرها با وارد کردن ذراتی مانند یدید نقره و یا یدید پتاسیم به ابرها انجام می‌شود. این ذرات ممکن است فرایندهای طبیعی که منجر به تشکیل ابر و باران می‌شوند را تقویت کنند. با این حال، ابرها سامانه‌های پیچیدهای هستند که تحت تأثیر عوامل متعددی مانند دما، رطوبت و دینامیک جو قرار می‌گیرند. موفقیت بارورسازی ابرها به شرایط مساعد آب و هوایی، زمانبندی مناسب، دینامیک و نوع ابر و سایر عواملی وابسته است که هنوز شناخت کاملی نسبت به آنها وجود ندارد.

این اطلاعیه تصریح کرده است: تحقیقات فراوانی درباره بارورسازی ابرها انجام شده است و برخی از آن‌ها نتایج مثبت، در حالی که برخی دیگر بیانگر تأثیرمحدود یا ناچیز بوده است. کارایی بارورسازی ابرها به اهداف و انتظارات خاص در هر برنامه وابسته و نکته مهم این است که بارورسازی ابرجایگزینی برای برطرف کردن چالش‌های بلندمدت تامین آب یا خشکسالی نیست و معمولاً به عنوان ابزار تکمیلی در استراتژی‌های مدیریت منابع آب استفاده می‌شود. تصمیم‌گیری درباره بارورسازی ابرها باید بر اساس ارزیابی دقیق از شرایط محلی، کارآیی اقتصادی و ملاحظه اثرات زیست محیطی انجام شود.

اطلاعیه مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناس کشور تاکید کرده است: در کل ممکن است بارورسازی ابرها در شرایط خاص قادر به افزایش باران در حوضه محدود باشد اما کارایی آن هنوز موضوعی است که در حال تحقیق و بحث است و ممکن است برای همه مناطق یا شرایط آب و هوایی به عنوان یک راه حل قابل استفاده عملیاتی نباشد.

منبع: ایسنا