پیامبر اسلام؛ رحمت در دعوت

پیامبر اسلام چه داشت که بازارش چنان گرم و پررونق بود و ما داعیان دین‌داری در روزگار مدرن، چه کم داریم که دکان‌مان این‌چنین سرد و بی‌رمق شده‌است؟ اگر ادعای ما درست و صحیح است، چرا تأثیر آن کم و اندک شده‌است؟
تصویر پیامبر اسلام؛ رحمت در دعوت

به گزارش سایت خبری پرسون، حجت الاسلام حسین بنّایی استاد سطوح‌ عالی حوزه علمیه قم در یادداشتی به مناسبت میلاد پیامبر اکرم (ص) آورده است: «این روزها زیاد می‌شنویم که بسیاری از جوانان و نوجوانان در حال فاصله‌ گرفتن از دین و دین‌داری هستند؛ واقعیتی که علاقه‌مندان به پیامبر اسلام را غصه‌دار می‌کند. دربارۀ چرایی فاصله‌گرفتن از دین، سخن بسیار گفته‌اند، اما هرچه که هست نمی‌توان انکار کرد هنوز هم این مسئله ارزش گفتگو و تأمل دارد: چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد و برای جلوگیری از آن چه‌کار می‌توان کرد؟

پیامبر اسلام چه داشت که بازارش چنان گرم و پررونق بود و ما داعیان دین‌داری در روزگار مدرن، چه کم داریم که دکان‌مان این‌چنین سرد و بی‌رمق شده‌است؟ اگر ادعای ما درست و صحیح است، چرا تأثیر آن کم و اندک شده‌است؟

در این نوشتۀ کوتاه، به علّتی اشاره می‌شود که گرچه در ادبیات قرآن‌کریم به روشن‌ترین صورتِ ممکن بیان شده، اما تقدیر چنین بوده که به‌همان مقدار نادیده گرفته‌شود!

قرآن کریم به پیامبر گوشزد می‌ کند:

«فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ»(آل‌عمران: ۱۵۹)
ای پیامبر! از پرتوِ رحمت الهى، با مردم نرم‌خو و پُر مِهر شدى، و اگر تندخو و سنگ‌دل بودى، قطعاً از پیرامون تو پراکنده مى‏شدند. پس، از آنان درگذر و برای آنها آمرزش بخواه، و در کارها با آنها مشورت کن.

خداوند پیامبرش را هشدار داده‌ است که حقّانیّت دین او، برای موفقیتش کافی نیست. باید دل و زبان نرم داشت و اخلاق نیک و پرجاذبه. خداوند به رسولش می‌گوید: این قلب مهربان و رحمت بی‌کران تو است که انسان‌ها را به گرد تو جمع کرده‌است و اگر چنین نصیبی از دریای رحمت الهی نبرده بودی، کسی به تو و دین تو توجهی نمی‌کرد.

در این میان، یکی از شگفت‌آورترین آیات قرآن، آیه‌ای است که بسیاری از مفسّرین در تفسیر آن درمانده شده‌اند.

«فَبِمَا نَقْضِهِمْ مِیثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِیَةً یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ وَ نَسُوا حَظّاً مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ وَ لاَ تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَى خَائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلاَّ قَلِیلاً مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ‌» (مائده: ۱۳)

سخن درباره‌ی یهودیانی است که به‌ سزای پیمان‌شکنی، مورد لعن الهی قرار گرفته‌اند و دلهایی سخت و نفوذناپذیر دارند. آنها کتاب مقدس خود را تحریف می‌کنند و اندرزها را به‌فراموشی می‌سپرند و پیامبر در هر لحظه باید منتظر خیانتی تازه از جانب ایشان باشد.

آیۀ قرآن همۀ این اوصاف را می‌گوید و شنونده انتظار دارد که پس از بیان این اوصاف، یا پیامبر را به تندی و دشمنی با آنها توصیه نماید، یا لااقل به او هشدار دهد که از این گروه فاصله بگیرد. اما دستور الهی چنین است: ای پیامبر، از ایشان درگذر، و خطای آنها را نادیده بگیر! که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد. آری؛ آن که می‌خواهد به‌سوی دین دعوت کند، باید چنین قلب گشاده و سینۀ فراخی داشته‌باشد!

پذیرش این دستور الهی آن‌قدر دشوار بوده‌ است که برخی از مفسّرین، این بخش از آیه را نادیده گرفته و آن را تفسیر نکرده‌اند. بسیاری از مفسّرین هم خیال خود را راحت کرده و این آیه را نسخ‌ شده دانسته‌ اند. گویی فراموش کرده‌اند که این آیه در سورۀ مائده قرار دارد و از آخرین آیاتی است که بر پیامبر نازل شده‌است! پاره‌ای از مفسران نیز راه‌های دیگری رفته‌اند و هر یک به‌شکلی، از زیر مسئولیت این آیه گریخته‌اند و شانه تهی کرده‌اند؛ مسئولیت بزرگِ «رحمت در دعوت».

هرچند که این امر از نگاه عارفان مسلمان پنهان نمانده است:

بر همه‌کفّار، مارا رحمت‌است،
گرچه جانِ جمله، کافرنعمت است.
زآن بیاوَرْد اولیا را بر زمیـن،
تا کُنَـدْشان رحمةً للعالمیـن.
(دفتر سوم، 1806)

اکنون در ایام ولادت پیامبر، آنان که به درگاه او خلوص و ارادتی دارند، باید دوباره از خود بپرسند که میان ما و جامعۀ ما، و رفتار پیامبر اکرم چه‌ نسبتی برقرار است؟

منبع: شفقنا

522328