"بی‌عدالتی محض" چطور نَفَس "مدارس دولتی" را بند آورده است؟!

به گزارش سایت خبری پرسون، تأکید دوباره مقام معظم رهبری در سخنان روز سه‌شنبه هفته جاری 12 اردیبهشت در جمع معلمان و مسئولان وزارت آموزش و پرورش، بر ضرورت "تقویت مدارس دولتی" و جلوگیری از "بی‌عدالتی محض" به واسطه عدم توجه به کیفیت در مدارس نشان از اهمیت موضوع دارد.

رهبر انقلاب در سخنان خود در باب مدارس دولتی متذکر شدند: «نباید جوری باشد در کشور که وقتی گفته می‌شود مدرسه دولتی اولین چیزی که مقابل انسان نقش می‌بندد، ضعف مدرسه است، وقتی به مدرسه دولتی کم‌اعتنایی کنیم، معنایش این است که اگر کسی بنیه مالی‌اش آنقدر نبود که بتواند در مدرسه‌ای که شهریه می‌گیرد ثبت‌نام کند، ناچار است که تن به ضعف بدهد؛ یعنی کسی که بنیه مالی ندارد، بنیه علمی هم نداشته باشد. این بی‌عدالتی محض است و به هیچ وجه قابل قبول نیست.»

ایشان پیش از این نیز در سخنانی در شهریور سال 1399 در باب اهمیت مدارس دولتی گفته بودند: «یک نکته در باب عدالت آموزشی بحث مدارس دولتی است که مراقب باشیم مدارس دولتی جوری نباشد که دانش آموزی که در مدارس دولتی تحصیل می‌کند، احساس کند که مثلا فرض کنید امکان قبولی‌اش در کنکور کمتر است؛ این [طور] نباید باشد یعنی بایستی ما سطح مدارس دولتی را، هم از لحاظ آموزش و هم از لحاظ پرورش، جوری بالا بیاوریم که خود آن دانش‌آموز احساس اعتماد کند، خانواده او هم که می‌خواهند این فرزند را بفرستند به مدرسه دولتی، احساس نکنند که دارند او را به یک جایی بی‌پناه می‌فرستند و رها می‌کنند؛ این جوری نباید باشد؛ باید به مدارس دولتی به معنای واقعی کلمه رسیدگی بشود.»

آموزش رایگان در حال برچیده شدن!

اوضاع این روزهای آموزش و پرورش کشور اما از وضعیت دیگری حکایت دارد و واقعیت تلخ این است که سالیان سال است در سایه توسعه پرسرعت مدارس غیرانتفاعی، نبض مدارس دولتی ضعیف می‌زند و آموزش رایگان در کشور در حال به "محاق" رفتن است.

اوضاع ناخوشایند مدارس دولتی علاوه بر نارضایتی خانواده‌ها، گلایه معلمان را نیز رقم زده است و همین چند روز گذشته، دبیر یکی از مدارس دولتی شهر تهران به تسنیم گفت: "روند بی‌توجهی به مدارس دولتی شدیداً صعودی شده است و امسال سرانه اختصاص یافته به مدارس دولتی بسیار اندک بود و حالا هزینه برگه‌‌های امتحانی و ماژیک تدریس هم از خانواده‌ها دریافت می‌شود!"

سه عامل دخیل در تضعیف مدارس دولتی

اما در تضعیف مدارس دولتی چند عامل دخیل هستند که در ادامه مرور کوتاهی بر آنها خواهیم داشت البته در ابتدا نیاز است، ضرورت موضوع تبیین و مشخص شود چرا تضعیف مدارس دولتی تا این حد می‌تواند حائز اهمیت باشد.

هم‌اکنون حدود 80 درصد دانش‌آموزان کشور در مدارس دولتی عادی مشغول به تحصیل هستند اما در دسته‌بندی انواع مدارس کشور، همواره ضعیف‌ترین حمایت‌ها از مدارس دولتی انجام می‌شود و اگر دو دانش‌آموز با ضریب هوشی یکسان و تلاش برابر در مدرسه عادی یا غیردولتی تحصیل کنند به دلیل امکانات و برنامه‌های ویژه در مدارس خاص و غیردولتی، امکان موفقیت برای دانش‌آموزی که در آنجا حضور دارد، افزایش می‌‌یابد.

ردپای مسئولان در تضعیف مدارس دولتی!

نخستین عامل مرتبط با این موضوع است که گاه ضعیف نگه داشتن مدارس دولتی به صورت سیستمی و آگاهانه انجام می‌شود به عنوان مثال با ضعیف ماندن این مدارس عملاً برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فرزند خود را به مدارس غیردولتی ببرند و موضوع زمانی حائز اهمیت می‌شود که در بین مؤسسان مدارس غیردولتی، ردپایی از مسئولان کشور مشاهده شود و این همان نقطه‌ای است که بحث "تعارض منافع" مسئولان مدرسه‌دار مطرح می‌شود.

عامل دوم و دخیل در ضعیف ماندن مدارس دولتی، طبقه‌بندی مدارس دولتی به انواع مدارس از جمله شاهد، سمپاد، نمونه دولتی، هیئت امنایی و دولتی عادی در کنار مدارس غیردولتی و وابسته به سازمان‌ها و نهادهای مختلف است.

این وضعیت در میدان عمل فضایی را ایجاد کرده است که کیفیت آموزش وابسته به میزان شهریه پرداختی منوط می‌شود در حالیکه اساساً وزارت آموزش و پرورش موظف و متعهد است که سطح یکسانی از آموزش را برای تمام فرزندان این سرزمین به صورت رایگان تأمین کند.

رهبر انقلاب در سخنان اخیر خود با تأکید بر اینکه شأن تعلیم و تربیت شأن دولتی است، متذکر شدند: «هیچ نظامی نمیتواند این شأن را از خودش دور کند، قابل تفکیک نیست از نظام. تربیت و تعلیم کشور به عهده‌ نظام حاکم بر این کشور است. در همه‌ دنیا همین جور است. یک مواردی یک استثناهایی دارد مثل همین مدارس به اصطلاح غیرانتفاعی که حالا در کشور وجود دارد. اینها موارد استثنایی است. قانون اساسی ما هم که این را به صراحت بیان کرده. بنابراین مسئله‌ برون‌سپاری معنی‌ای ندارد. این شأن دستگاه حاکم، قابل واگذاری نیست.»

اولویت اختصاص امکانات با خواص!

طبقه بندی مدارس دولتی در دسته‌بندی‌های متفاوت منجر به آن شده است تا مسئولان آموزش و پرورش هم در اختصاص امکانات و دادن آزادی عمل به مدارس، گرفتار نوعی تبعیض شوند و مدارس دولتی خاص را در اولویت خود قرار دهند حتی معلمان توانمندتر و دانش‌آموزان با استعداد هم سر از این مدارس در می‌آورند.

استدلال عجیب مسئولان

عامل سوم در تضعیف مدارس دولتی عادی، مرتبط ه باور و استدلال اشتباه برخی مسئولان دولتی و حوزه آموزش و پرورش و عدم درک درست آنها از مسئله عدالت است؛ شکل‌گیری این باور یا از سرناآگاهی است که بعید به نظر می‌رسد یا ناشی از تعمد و به منظور انحراف افکار عمومی.

به عنوان مثال در ماجرای رتبه‌های برتر کنکور 1401، وزیر وقت آموزش و پرورش در سخنانی گفت: "75 درصد قبولی‌های کنکور از مدارس دولتی هستند اما متأسفانه در جامعه گفته می‌شود مدارس سمپاد دولتی نیست و می‌خواهند برای مردم ذهنیت اشتباهی ایجاد کنند که سمپاد غیردولتی است."

تقریبا تمام مسئولان وزارت آموزش و پرورش بر این باورند، مدارس دولتی خاص مانند سمپاد هم جزو مدارس دولتی هستند، این موضوع صحیح است اما بخشی از واقعیت است و نه تمام واقعیت!

واقعیت این است که در کسب رتبه‌های برتر کنکور، دست برتر را مدارس خاص دارند و اساسا مقایسه آنها با مدارس دولتی عادی از بنیان اشتباه است.

وعده درمانی مسئولان

به هر حال سال‌هاست که مسئولان وزارت آموزش و پرورش در دولت‌های مختلف درباره تقویت مدارس دولتی عادی در حال "وعده‌درمانی" هستند و هر وزیر جدیدی، قول تقویت این مدارس را می‌دهد اما در میدان عمل، تغییری مشاهده نمی‌شود در عین حال شاهد توسعه پرسرعت مدارس غیرانتفاعی هستیم!

اخیرا رضا مراد صحرایی؛ سرپرست وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر تقویت مدارس دولتی عادی گفته است: شرمنده ملت ایران هستیم که فقط این واژه‌های زیبا را بیان کردیم و تلاش می‌کنیم به دغدغه فرزندم را به کدام مدرسه بفرستم، پایان دهیم.

باید منتظر ماند و دید که در کنار وعده‌درمانی مسئولان، آیا قرار است اقدام موثری برای حمایت از مدارس دولتی عادی انجام شود و در شرایطی که همچنان پرونده تنوع مدارس باز بوده و انواع مختلف مدارس در کشور فعال هستند، اساسا تقویت مدارس دولتی امکان‌پذیر خواهد بود؟