به گزارش سایت خبری پرسون، هادی حق شناس اقتصاددان در یادداشتی نوشت: علی الظاهر استانداردی در دنیا وجود دارد که به ازای هر بازنشسته باید سه تا پنج نفر شاغل باشند. به عبارت ساده تر از محل کســورات ســه تا پنج نفر، حقوق بازنشستگی یک فرد بازنشسته پرداخت می شــود. از طرفی با توجه به امید به زندگی معمولا کســانی که بعد از ۳۰ ســال بازنشسته می شــوند، به طور میانگین اگر حدود ۲۰ سال هم زندگی کنند، صندوق های بازنشســتگی با توجه به شرط اولی که ذکر شد، می توانند حقوق بازنشســتگی را پرداخت کنند. بنابراین دو قید وجود دارد: یک قید اینکه ۳۰ سال کار کنند و نزدیک ۲۰ سال دریافت کنند و قید دوم اینکه به ازای هر فرد بازنشســته بین سه تا پنج نفر شــاغل باشند.
البته این اعداد ذکرشده طبیعتا دقیق نیست و حدودی است. در ایران چند اتفاق افتاده: نخست اینکه میانگین بازنشسته ها خیلی کمتر از عدد ۳۰ است. علت این است که یا بازنشستگی پیش از مهلت مقرر انجام شده یا به دلیل قوانینی که بوده، مرتبا عده ای طبق قانون کار یا قانون استخدام کشوری بازنشسته شدند که افراد آن ۳۰ سال را شاغل نبودند. دوم اینکه چون وقتی سوابق کار با بازنشســتگی کم می شود بخصوص در بازنشســتگی های پیش از مهلت مقرر، دریافتی ها با توجه به محیط زندگی اســت و صندوق ها بیش از ۲۰ سال باید بازنشســتگی را بپردازند. بالعکس استانداردها که کمتر از ۲۰ سال معمولا بازنشسته ها مستمری می گیرند در ایران خیلی بیش از ۲۰ سال مستمری می گیرند.
به طور مشخص رئیس سازمان تامین اجتماعی اعلام کرده در ایران حدود ۲۰ تا ۲۴ سال بعد از بازنشســتگی باز مستمری پرداخت می کنند ولی در استانداردهای دنیا این عدد حدود ۱۴ سال است. یعنی پرداختی حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی ایران با دیگر کشورها تقریبا نزدیک به ۱۰ سال تفاوت دارد. حال این اعدادی که ذکر شد ممکن است تفاوت جزئی هم داشته باشد اما کلیات همین است. اما نکته اساسی این است که به دلیل وجود تورم های دورقمی در کشــور و همچنین عدم وجود زیرســاخت های اجتماعی و پوشش های کامل اجتماعی، بازنشســته ها وضعیت مطلوبی ندارند و قدرت خریدشان همواره رو به کاهش اســت. به خصوص در این دهه گذشته که دهه تحریم نامیده می شود، به دلیل تحریم و برخی مسائل دیگر قدرت خرید بازنشسته ها سیر نزولی پیدا کرده است. اما نکته مهم دیگری را هم نباید فراموش کنیم و آن اینکه کسوراتی که شــاغلین پرداخت می کنند در طی ســنوات گذشــته، بعلاوه طلبی که صندوق های بیمه از دولت دارند که دولــت معمولا ما به ازای این بدهی دولت به صندوق های بازنشستگی، شرکت های خودش را واگذار می کند، امروز شــرکت های متعلق به صندوق های بازنشستگی در کشــور به لحاظ دارایی، دارایی های بسیار با ارزشــی دارند. در صنایع مختلف هم دارایی های با ارزش دارند. نکته این اســت که این دارایی ها و این شرکت های صندوق های بازنشســتگی مثل همه شــرکت های دولتی بهره ور اداره نمی شوند.
یعنی همــان نقدهایــی که به شرکت های دولتی وارد اســت، دقیقا همان نقدها هم به شرکت های وابسته به صندوق های بازنشستگی وارد است و این شــرکت های وابســته به صندوق های بازنشستگی چون کارآمد و بهره ور اداره نمی شــوند، طبیعتا متناسب بــا داده هایی کــه دارند، ســتاده تحویــل صندوق های بازنشســتگی نمی دهند. در دنیا معمولا منابع صندوق ها در بازارهای سرمایه هســت و صرف خرید سهام می شود اما در ایران بازار ســرمایه ما فراز و فرود زیاد دارد. از طرف دیگر شرکت داری هم فراز و فرود زیاد دارد که هم به دلیل مدیریت شرکت هاست و هم به دلیل چالش های سیاسی که ما با دنیا داریم، این شرکت ها گاهی به دلیل نبود مواد اولیه یا گران بودن مواد اولیه، دچار محدودیت می شوند.
در یک جمع بندی کلی این نکته مهم را بیان می کنم که هر مشکلی که صندوق های بازنشستگی ممکن است در دنیا داشته باشند، صندوق های بازنشستگی در ایران ترکیبی از آن مشکلات را دارند. این ترکیب شامل این است که هم تناسب شاغل و بازنشسته وجود ندارد، هم شرکت هایی که در اختیار اینها هستند، کارآمد و بهره ور اداره نمی شوند و هم به دلیل تورمی که در اقتصاد ایــران وجود دارد، مرتبا قدرت خرید این بازنشسته ها کاهش پیدا می کند و هم به دلیل تحریمی که وجود دارد، این شرکت هایی که متعلق به صندوق است، گاه چه صادرات محدودشان و چه واردات مواد اولیه دچار مسئله و مشکل است و در نهایت اگر اینها در بازار سرمایه هم سرمایه گذاری کنند، آنها هم چالش های مخصوص خودش را دارد که در سنوات گذشته بخشی از آنها را دیدیم.
برآیند همه اینها اینکه مصارف این صندوق ها خیلی بیشتر از منابع شان است. ولی همه اینها که ذکر شد دلیل بر این نمی شود که بخشی از سرزمین به فروش برسد تا حقوق بازنشسته ها پرداخت شود. بلکه اگر رویکردهای اداره صندوق های بازنشستگی تغییر کند، دولت یا دولت ها بدهی خود را به این صندوق ها پرداخت کنند، شرکت هایی که در این صندوق ها در طول سنوات گذشته به صندوق های بازنشستگی رسیده، اگر کارآمد و بهره ور اداره شوند، به نظر می رسد که بخش قابل توجهی از مسائلشان شاید حل شود. آخرین نکته اینکه ما تعدد صندوق ها هم در ایران زیاد داریم. نزدیک به ۲۰ صندوق بازنشستگی داریم که قبال در قالب تشکیل وزارت رفاه قرار بود این صندوق ها تجمیع شود که عمال چنین اتفاقی نیفتاد. شاید تجمیع این صندوق ها در قالب یک یا دو صندوق بخشی از هزینه های بالاسری این صندوها هم قابل صرفه جویی باشد.
منبع: آرمان ملی
