آشفته بازار قیمت نان؛ سنگک از ۳ تا ۲۰ هزار تومان/ کارت خوان هایی که دردسرساز شده اند

به گزارش سایت خبری پرسون، مساله هوشمندسازی فروش نان از طریق دستگاه های کارت خوانِ مخصوص با وجود رفع برخی اشکالات، دچار مسائل و بحران های مختلفی شده است.

نان به عنوان اصلی‌ترین بخش وعده غذایی ایرانیان شناخته می شود. افزایش قیمت برنج بر افزایش تقاضای نان که نسبتا قیمت پایینی دارد، افزوده و صف های شلوغی را در نانوایی ها مشاهده می کنیم. این صف های چند متری حتی در شهرهای شمالی کشور که مرکز کشت و فروش برنج هستند هم مشاهده می شود. با این حال، بسیاری از مشتریان از وضعیت فروش نان ناراضی هستند. مشاهده نانوایی ها و صحبت با مشتریان نشان می دهد یک نرخ واحد بر نان نانوایی های مختلف حاکم نیست. هم اکنون برخی نانوایی ها با آرد دولتی نان می فروشند و برخی با نرخ آرد آزاد نان می پزند. اما گروه دوم هم، خود، با دو یا چند نرخ مختلف نان را عرضه می کند. به طور مثال، قیمت یک نان سنگک ساده در دو نانوایی مختلف در منطقه پیروزی تهران که هر دو نیز، نان خود را با نرخ آرد آزاد می فروشند متفاوت است. یکی نان ساده را با قیمت ۵ هزار تومان و دیگری با قیمت ۱۰ هزار تومان می فروشد. یک نانوایی دیگر هم در همین منطقه وجود دارد که نان را با قیمت ۷ هزار تومان می فروشد، اما روی برگه بزرگی نوشته که "قیمت واقعی نان ۱۰ هزار تومان است اما با توجه به وضعیت مردم، با قیمت ۷هزار تومان به فروش می رسد."

این سردرگمی ها در نانوایی های دولتی نیز وجود دارد. مساله اصلی در نانوایی ها این است که بسیاری از نانواها نان خود را صرفا به صورت ساده نمی فروشند، در حالیکه نرخ ها و قیمت ها بر اساس نان ساده تصویب شده است. به طور مثال، یک نانوایی نان ۳ هزار تومانی را با ریختن مقدار بسیار کمی کنجد روی آن، با قیمت ۵ هزار تومان می فروشد. برخی دیگر، میزان کنجد و طول نان (نه شانه خمیر یا آرد) را بیشتر کرده و به قیمت ۱۵ یا ۲۰هزار تومان می فروشند. برخی نان را با سبوس و کنجد ترکیب کرده یا نوعی روغن خاص به آن می زنند و با قیمت بیشتر می فروشند. در برخی نانوایی ها (غالبا نانوایی های بربری) نان ها به صورت دَرهم به فروش می رسد. به این صورت که نانوا بدون اطلاع از نان درخواستی مشتری، نیمی از نان های خود را به صورت ساده و نیمی دیگر را به صورت کنجدی می فروشد. در این حالت، وقتی نان ساده تمام شود، مشتری نان ساده مجبور است نان کنجدی بخرد، چرا که نمی تواند یک تنور دیگر صبر کند تا مجددا نان ساده پخت شود.

این مساله مشکلات فراوانی را برای دستگاه های کارت خوان هوشمند نانوایی ها ایجاد کرده است. نان های غیر ساده غالبا در دستگاه های کارت خوان جدید تعریف نشده اند. به همین دلیل، نانوا مجبور است برای محاسبه قیمت نان غیر ساده آن را به ساده تبدیل کند. به طور مثال، اگر قیمت یک نان بربری کنجدی ۵ هزار تومان و قیمت نان ساده ۲هزار و ۵۰۰تومان باشد، نانوایی که یک نان کنجدی می فروشد مجبور است در دستگاه کارت خوان گزینه ۲ نان ساده را بزند تا مبلغ محاسبه شده تراز گردد. حتی اگر گزینه نان کنجدی معمولی در دستگاه های هوشمند تعریف شده باشد، اما قیمت نان روغنی، نان پرکنجد سبوس دار، نان سنگک ویژه ۲۰ هزارتومانی و... در دستگاه های کارت خوان تعبیه نشده‌است و نانوا مجبور است با تبدیل مبلغ ها، آن را محاسبه کند. به این ترتیب، اگرچه میزان مبلغ نهایی خرید تراز می شود اما در میزان آرد باقی مانده نوعی ناترازی شکل می گیرد. این امر به خصوص از این جهت مهم است که بر اساس تصمیم دولت، هر چقدر یک نانوایی در یک ماه آرد بیشتری را بپزد، در ماه بعد، آرد بیشتری دریافت می کند.

نانواها هم شکایت دارند

البته این مشکل به طور کامل به نانواها مربوط نمی شود. بسیاری از شهروندان هنوز قادر به استفاده از کارت خوان نیستند. آنها ترجیح می دهند پول نقد بدهند و همین امر، مشکلاتی را برای نانواها و دستگاه های کارت خوان ایجاد می کند.

همچنین، نباید از خاطر برد که نانواها با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستند که دستگاه های هوشمند جدید نه‌تنها از آنها کم نکرده بلکه بر میزان آنها نیز افزوده است. نانوا اگر بخواهد بر اساس شاخص های دستگاه های هوشمند نان بفروشد، با توجه به قیمت آرد و یارانه دولتی، سود زیادی نخواهد کرد. بخش زیادی از سود نانوا به فروش آرد، نان های غیر ساده کنجدی و... مربوط می شود.

مدتی پیش، یک نانوا نامه ای جالب برای رئیس جمهور و مسئولان نوشت و در آن تاکید کرد که اگر نانوا بخواهد بر اساس قیمت های فعلی و شاخص های دستگاه های هوشمند نان بفروشد، بهتر است که نان را به صورت خشک و مانده به خریداران نان خشک و دامداری ها عرضه کند، چرا که در این صورت سود بیشتری خواهد کرد (اینجا بخوانید). این نانوا در بخشی از نامه خود، در تشریح مشکلات عدیده نانوایی ها نوشته: "می فرمایند با کارتخوان هوشمند می دانیم هرکس چقدر پخته، قطعا نمی شه، راه های فراوان دور زدن داره، چون دوستان منو می شناسند و می دونند این اشتباهات رو به لطف خدا نمی کنم..

یکی از آنها را برای نمونه عرض می کنم، مغازه حقیر چسبیده به مدرسه هست، هیچ خودپردازی پول نقد نمی ده، هر روز بیشتر مشتری ها درخواست که نه، التماس می کنند که دو، سه تا کارت بانکی داریم سی چهل تومان پول نقد بده، می دیم تاکسی یا بچه، مغازه دارها پول نقد نمی دهند که مالیات داره، حقیر بعضا مجبور می شوم قرض بدم، اما از کارتخوان هوشمند نمی کشم، با ادامه این سیستم دو حالت رخ می دهد: اونی که مجبور بشه حالت دوم رو انتخاب کنه متاسفانه خوش به حال اوست...

مثال می زنم فرض کنید نیم کیسه آخر پختتان مثلا باران اومد. مشتریتان قطع شد. نان ها رو گذاشته اید رومیز و خسته منتظرید مشتری بیاد بفروشید. سود کم پول حلال ببرید، تازه بازرس میاد که این نون ها رو چرا نگه داشته ای، یا مشتری میاد که چرا نان ها داغ نیست، وسوسه نمی شید که فوری مغازه رو ببندم نون ها رو بفروشم ضایعات.

با این نرخ دو برابر سود می کنم اعصابم هم راحته، کارتخوان هوشمند هم که خدا لعنت کند شیطان ملعون را، متاسفانه راه های دورزدنش یکی دو تا نیست."

به نظر می رسد مساله فروش هوشمند نان جهت جلوگیری از قاچاق آرد، با مشکلات فراوانی رو به رو است و احتیاج به اصلاح دارد، چرا که تداوم روند فعلی در نهایت هم به ضرر دولت تمام می شود، هم به نانوا آسیب اقتصادی می زند و هم مشتری را با مشکلات فراوانی روبه رو خواهد کرد.