به گزارش سایت خبری پرسون، روز گذشته در کنار اخبار آلودگی در مورد اراک، گفته شد شاخص آلودگی هوای اراک به 500 رسید که به گفته مسئولان حاکی از وضعیت خطرناک و قهوه‌ای است و در شازند نیز این شاخص به عدد 202 و وضعیت بسیار خطرناک یعنی بنفش رسید. اما در میان بی‌تفاوتی‌ها و در واقع همان عادت کردن به آلودگی هوا، گاهی اخبار، اطلاعات و آماری منتشر می‌شود که برای لحظاتی ذهن را به خود مشغول می‌کند مثل همین خبر دیروز: مرگ سالانه «45 هزار ایرانی» به‌خاطر آلودگی هوا! اینبار، محمدصادق حسن‌وند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا این خبر را اعلام کرده و گفته «دو سال است که شاهد برگشت دی اکسید گوگرد هستیم که این نشان می‌دهد وضعیت خوبی نداریم.» به گفته حسن‌وند، برای اولین بار در تاریخ کشور پنج سال است که روند افزایش غلظت آلاینده‌ها را شاهد هستیم و تقریبا غلظت ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون افزایش شش برابری پیدا کرده است.
اما این مرگ و میرها و این مراجعه‌های رو به افزایش به بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها به دلیل آلودگی هوا، دلایلی هم دارد و مهم‌ترین آن چه از نظر برخی مسئولین و کارشناس‌ها و چه از نظر شهروندان و افکار عمومی، مازوت بوده. سوخت کثیف؛ آلوده کننده‌ای که در نیروگاه‌های تولید برق و موارد مشابه استفاده می‌شود و البته دلیل استفاده هم مطابق معمول صحبت‌های مسئولین به تحریم‌ها ارتباط دارد. بحث مورد نظر در خصوص استفاده از مازوت نیست چراکه هم گزارش‌های مردمی از طریق ویدئوهایی که از مازوت سوزی در فضای مجازی به اشتراک گذاشته‌اند زیاد است هم بسیاری از کارشناسان محیط زیست هم نظرات متعددی در این خصوص داده و انتقاد و راهکارهای خود را ارئه داده‌اند. بحث امروز در خصوص رقیب جدید مازوت است؛ متهم جدید آلودگی هوای تهران. براساس آنچه که حسین شهیدی، مدیرعامل سابق شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان حفاظت از محیط‌زیست می‌گویند، گازوئیل مصرفی کیفیت نگران‌کننده‌ای دارد و چندان با مازوت‌سوزی فرقی ندارد. از سوی دیگر، عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، اخیراً از افزایش 5 برابری میزان دی‌اکسید گوگرد در هوای شهر تهران خبر داد و علت آن را استفاده برخی صنایع از سوخت‌های سنگین حاوی مقادیر بالای گوگرد دانست. اما داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، مدتی قبل با تکذیب این موضوع به خبرآنلاین گفت: «در بازه زمانی 22 تا 26 آذر، شاخص دی‌اکسید گوگرد در ایستگاه‌ها افزایشی بود، اما صرفاً در برخی ایستگاه‌ها این شاخص در شرایط ناسالم و عبور از عدد 100 قرار گرفت.»
به باور او، مازوت‌سوزی نمی‌تواند دلیل این اتفاق باشد، چراکه امکان استفاده از مازوت در شهر تهران وجود ندارد. گفته شده در سایر استان‌ها همچون مشهد، همدان، تبریز، سیستان و بلوچستان، اصفهان، البرز، قزوین و بندرعباس نیروگاه‌هایی وجود دارند که از مازوت به عنوان سوخت صنایع خود استفاده می‌کنند و گل‌علیزاده (در گفت‌وگو با ایسنا) در این‌باره صراحتاً اعلام کرده است: «ما هیچ‌وقت مازوت‌سوزی در کشور را تکذیب نکردیم، تنها مازوت‌سوزی در تهران را تکذیب می‌کنیم چرا که واقعاً چنین چیزی وجود ندارد.»
اتوبوس‌های فرسوده
بر اساس اطلاعات موجود در سایت کنترل کیفیت هوا (IQAir)، آلودگی تهران از چند منبع نشأت می‌گیرد؛ مقدار زیادی از این آلودگی مستقیماً از به‌کارگیری وسایل نقلیه فرسوده و استفاده از سوخت‌های نامرغوب و بی‌کیفیت ناشی می‌شود. همان‌طور که معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست، عقب‌ماندگی در حوزه حمل و نقل عمومی را یکی از دلایل آلودگی هوا دانسته و اشاره کرده بود: «حمل و نقل عمومی با سرعت کافی، نوسازی و توسعه پیدا نکرده و با فرض اینکه تهران به 12 هزار اتوبوس نیاز دارد و اتوبوس‌های فعال پاسخگوی نیازهای شهری نیستند، بسیاری از اتوبوس‌های موجود نیز بسیار فرسوده‌اند.»
گازوئیلی که کم از گوگرد ندارد
طبق مصوبات دولت، در خصوص ورود اتوبوس‌های دیزلی به شهر ممنوعیت وجود دارد؛ سوخت مصرفی این اتوبوس‌ها گازوئیل است و سوزاندن گازوئیل، موجب آلودگی در سطوح گسترده و آزادسازی ذرات و آلاینده‌های دیگر می‌شود. اما با این حال و بر اساس آمارهای سال گذشته، هر شب حدود 10 هزار کامیون وارد شهر تهران می‌شود. با در نظر گرفتن ضریب سوخت، مشخص است که بسیاری از خودروهای جاده‌ای نیز اغلب قدیمی هستند و طبیعی است که با گذشت زمان، استانداردهای لازم در آنها افت پیدا کند. ابتکار همچنین می‌گوید: «در دولت یازدهم با همکاری که وزارت نفت، وضعیت گازوئیل اصلاح شد و 5000 پی پی‌ام و یا همان 5000 قسمت در میلیون بود که این میزان را به 50 پی پی‌ام رساندیم، ولی الان ظاهرا مجددا بالا رفته و گزارش‌هایی که امروز هم وجود دارد، بسیار نگران‌کننده است. به همین دلیل است که مساله بودجه و نوسازی فرآیند پالایشگاه‌ها و بهبود عملکردها مهم است.»
حسین شهیدی، مدیرعامل سابق شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، نیز پیش‌تر در همین‌باره، به خبرآنلاین گفته بود: «مسئولان می‌گویند در تهران از سوخت مازوت استفاده نمی‌شود اما اثرات منفی گازوئیلی که استفاده می‌کنند، کمتر از مازوت نیست. گازوئیلی که در حال حاضر برای خارج از شهر تهران استفاده می‌شود معمولاً استانداردهای لازم را ندارد.» به گفته شهیدی، محتوای گوگرد گازوئیلی کهدر تهران استفاده می‌شود زیر 50 PPM است، اما گازوئیلی که مورداستفاده کارخانه‌هاست، مقدار گوگرد بیشتری دارد و حتی میزان آن به 7 هزار PPM هم می‌رسد. به نظر می‌رسد که عامل افزایش گوگرد در هوا که منجر به این سطح از آلودگی شده، مربوط به مشکلات جانبی گازوئیل (اعم از کیفیت آن) است. در اوایل دهه 1970، سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA) شش آلاینده اصلی هوا را فهرست کرد که بر کیفیت هوا تأثیر داشتند و محدودیت‌هایی برای غلظت این آلاینده‌ها تعیین کرد.
این شش آلاینده عبارتند از: ازن (O3)، ذرات معلق (PM 2.5 و PM 10)، مونوکسید کربن (CO)، دی اکسید گوگرد (SO2)، دی اکسید نیتروژن (NO2) و سرب (Pb). طبق گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، طی یک ماه اخیر، تهران افزایش 3 تا 5 برابری دی اکسید گوگرد را در هوای خود تجربه کرده است. مقدار گوگرد در سوخت‌ها و فرآورده‌های نفتی با هم متفاوت است؛ نفت کوره یا مازوت بین2.5 تا3.5درصد، گازوئیل بین0.5تا 1 درصد و زغال‌سنگ بین0.1 تا 4 درصد گوگرد دارد. این آلاینده‌ها اغلب از نیروگاه‌های زغال‌سنگ، نیروگاه‌ها، کارخانه‌های صنعتی و حتی وسایل نقلیه جاده‌ای (مانند کامیون‌ها) ناشی می‌شوند. موضوع بهره‌گیری از سوخت‌های بی‌کیفیت و به‌کارگیری وسایل نقلیه فرسوده منجر به تولید مقادیر زیادی دود و ذرات آلاینده در هوا می‌شود. از طرفی، تعداد زیادی کارخانه صنعتی در مجاورت محدوده شهر تهران وجود دارد که بسیاری از آنها از سوخت‌های سنگین فسیلی برای ماشین‌آلات خود استفاده می‌کنند. هرکدام از این عوامل به نوع خود در افزایش سطح آلودگی هوا در تمام طول سال نقش دارند.
منبع: آرمان ملی
