به گزارش سایت خبری پرسون، امروزه بنادر در کنار نقش فعالی که در شبکه حمل و نقل بر عهده دارند، به عنوان مراکزی مهم در اقتصاد و تجارت کشورها، به ویژه در حوزه اقتصاد دریامحور به شمار می‌آیند.
در این میان ایران به لحاظ جغرافیایی دارای مرزهای مهم آبی و خشکی با موقعیت خاص استراتژیک است و از این رو بنادر از جایگاهی موثر در تجارت، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی کشور برخوردار هستند.
ایران ۱۳ بندر مهم اقتصادی دارد و بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان یکی از این بنادر مهم با موقعیت خاص راهبردی است که ظرفیت‌های فراوانی به لحاظ اقتصادی دارد و به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور نقش مهمی در شکوفایی اقتصاد دریامحور ایفا می‌کند.
این بندر در مجاورت اقیانوس هند و در مسیر کریدور بین المللی شمال به جنوب و شرق به غرب، جایگاهی حیاتی در اقتصاد ایران و همسایگان خود دارد؛ زیرا نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آبهای آزاد است.
منطقه آزاد و بندر چابهار دارای مزیت‌های فراوان اقتصادی و تجاری بوده و نبض توسعه شرق ایران به شمار می‌رود که افزون بر اتصال به آبهای آزاد و مرزهای دریایی، دارای مرزهای زمینی و خشکی است و این یک امتیاز ویژه برای حمل و نقل و ترانزیت، گردشگری و صنعت در این منطقه شناخته می‌شود.
چابهار در چهارراه بین المللی
سازمان ملل سه کریدور را برای حمل و نقل جهانی پیش بینی کرده است که دو کریدور از ایران عبور می‌کند. قرار گرفتن ایران در گذر این دو کریدور بین المللی، به عنوان یک فرصت و نقطه قوت و مزیتی بزرگ برای کشور به شمار می‌رود و این امکان را فراهم می‌کند که ایران علاوه بر ایفای نقش یک رابط فعال بین بازار مصرف و تولید کالا، از این گذرگاه و دروازه برای تقویت دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی بهره گیرد.
از آنجا که چابهار جنوبی‌ترین نقطه عبور کریدور شرق به غرب در جهان و کوتاه ترین مسیر آسیای مرکزی به آبهای آزاد است، فرصت‌های بسیاری را به روی توسعه اقتصادی، روابط و تعاملات سیاسی و تجاری به روی ایران گشوده است.
ترانزیت از جمله این فرصت‌ها است که در برنامه‌های اول تا چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قالب توسعه حمل و نقل ترانزیتی اعم از زمینی و دریایی بر آن تاکید شده و در این میان بنادر، به ویژه بندر چابهار، جایگاهی مهم در توسعه ترانزیتی کشور دارد.
به گفته بهروز آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، بندر چابهار علاوه بر اینکه می‌تواند نقشی مهم در پشتیبانی از منطقه شرق کشور و همچنین توسعه کریدورهای ترانزیتی در ایران ایفا کند، ممکن است امید اصلی کشور برای پایداری در تجارت بین‌المللی دریایی در آینده نه چندان دور باشد؛ چراکه دسترسی سریع به اقیانوس و عمق بالای آبخور این بندر امکان پذیرش کشتی‌های بسیار بزرگ را فراهم خواهد کرد. اما زمان مشخص می‌کند که آیا اعتبارات لازم برای توسعه این بندر فراهم خواهد شد یا تعلل در توسعه، چابهار و ایران را در رقابت با سایر کشورهای منطقه بازنده خواهد کرد.
ایران کشوری با ۲۰۰۰ کیلومتر مرز آبی با آبهای آزاد بین‌المللی و دارای همسایگان زیادی است که برخی از آنها با خشکی محصور شده اند و همین موقعیت اهمیت ترانزیتی ایران را نمایان می کند و بر ضرورت توسعه و فعال سازی محورهای ترانزیتی کشور از جمله بندر چابهار می‌افزاید.
چابهار نزدیک ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی، یعنی آسیای مرکزی افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان به آبهای آزاد است.
ظرفیت شکوفایی اقتصاد دریامحور
بندر چابهار ظرفیت‌ها و نقاط قوت بسیاری، از جمله آبهای عمیق را دارد. این منطقه امکان پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس پیما را فراهم کرده و اسکله‌های این بندر از قابلیت بارگیری و تخلیه بار از کشتی‌های سنگین برخوردار است. این منطقه در مقایسه با دیگر سواحل ایران از موقعیتی مهم برای کشتیرانی بهره مند بوده و ظرفیت‌های ایجاد تاسیسات بندری را نیز داراست.
به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، عمق این بندر جهت پهلودهی کشتی ۱۶.۵ متر است و کشتی‌های اقیانوس پیما می‌توانند در آن پهلوگیری کنند. بندر چابهار به عنوان یک بندر اقیانوسی با برخورداری از این آبخور جزو بنادر دارای تراز برتر قلمداد می‌شود.
همچنین به گفته وی در بخش امکانات تجهیزاتی ۳۰ دستگاه استراتژیک شامل ۹ دستگاه جرثقیل ساحلی و محوطه‌ای، هشت دستگاه مکنده غلات با ظرفیت ۶۰۰ تن بر ساعت در این بندر اقیانوسی جانمایی و عملیاتی شده است. همچنین این بندر مجهز به دو پست اسکله کانتینری، سه پست اسکله کالای عمومی به طول ۱۷۰۰ متر و تأمین ۳۷ دستگاه تجهیزات دریایی و بندری نیز در دست اقدام است و در آینده به چرخه بهره برداری وارد خواهد شد.
چابهار دارای دو بندر شهید بهشتی و شهید کلانتری است که توسعه این بنادر در قالب فازهای چندگانه در حال اجرا است. بندر شهید بهشتی چابهار پنج پست اسکله دارد که سه پست اسکله آن چند منظوره، یک پست اسکله کاربری نفتی و یک پست اسکله نیز برای کالاهای عمومی ایجاد شده و در مجموع ظرفیت تخلیه سالانه آن ۴.۵ میلیون تن است.
در سال‌های اخیر بر توسعه اقتصاد دریامحور بسیار تاکید شده است. ایران از ظرفیت‌های دریایی بسیاری برخوردار بوده و از این رو توجه به شکوفایی و بالفعل ساختن این ظرفیت‌ها بیش از پیش ضرورت دارد.
اقتصاد دریا محور فقط به شیلات و گردشگری دریایی محدود نمی‌شود و بر پایداری استفاده از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس، دریا، دریاچه برای رشد و توسعه اقتصادی و بهبود وضعیت اشتغال و در نتیجه افزایش تولید ناخالص داخلی تاکید دارد. این موضوع در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم توسعه نیز مطرح شده است.
شش هدف عمده در برنامه ششم برای توسعه حمل و نقل و صنایع دریایی شامل سهم کشور از بازار حمل‌ونقل دریایی منطقه و بین المللی، افزایش جذب سرمایه داخلی و خارجی و توسعة مشارکت‌های بخش غیردولتی در فعالیت‌های حمل ونقل دریایی، تامین حمل‌ونقل دریایی ایمن، امن و پاک، ارتقای بهره‌وری نیروی کار، سرمایه و انرژی و مسئولیت پذیری اجتماعی و افزایش اعتماد مردم تعیین شده است.
بر اساس بند خ ماده ۴۶ قانون برنامه ششم دولت مکلف است در راستای تقویت صادرات غیرنفتی و حمایت مؤثر از فعالیت صنایع کوچک و متوسط و دریایی کشور و توسعه فعالیت‌های معدنی، حمایت لازم را از صندوق ضمانت صادرات ایران، صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک، بیمه فعالیت‌های معدنی و صنایع دریایی در طی سال‌های اجرای قانون برنامه انجام دهد.
در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی برنامه ششم نیز توسعه بخش دریا و حمل ونقل دریایی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در بند ۲۱ توسعه اقتصاد دریایی جنوب کشور در محور (چابهار – خرمشهر) با تاکید بر سواحل مکران، در بند ۲۳ توسعه بازارهای دریایی و ایجاد مناطق مهم اقتصادی در زمینه‌های دارای مزیت و در بند ۲۸ نیز بر اولویت دادن به حوزه‌های راهبردی صنعتی (از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، حمل ونقل، مواد پیشرفته، ساختمان، فناوری اطلاعات و ارتباطات، هوافضا، دریا، آب و کشاورزی) و افزایش ضریب نفوذ فناوری‌های پیشرفته در آنها تاکید شده است.
با توجه به تاکیدات ویژه در توسعه اقتصاد دریامحور، به ویژه در چابهار و سواحل مکران، پیشرفت‌های چشمگیری در این منطقه به دست آمده است.
به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، رشد ۹۷ درصدی میزان تخلیه و بارگیری کالاهای غیرنفتی در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته در بندر چابهار نشان از قرار گرفتن این بندر در مسیر توسعه است. واردات کالاهای اساسی از طریق بندر چابهار ۳۳۰ درصد رشد داشته و این بندر در سال‌های اخیر نقش مهمی در ترانزیت و واردات کالای اساسی به کشور داشته است.
بندر چابهار به عنوان یک بندر مهم و راهبردی از ظرفیت‌های ویژه اقتصادی و تجاری برخوردار است و سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در جهت تحقق اهداف پیش بینی شده در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در آینده‌ای نه چندان دور این منطقه را به یک قطب پیشرفته اقتصادی در شرق کشور و در مجاورت اقیانوس هند تبدیل خواهد کرد.