به گزارش سایت خبری پرسون، کمبود پزشک متخصص و عدم دسترسی عادلانه مردم به خدمات پزشکی یکی از معضلات امروز کشور است. ایجاد صف‌های طولانی نوبت‌دهی، سفرهای مردم به شهرهای بزرگ برای درمان و خستگی کادر درمان در زمان‌های بحرانی همچون کرونا همه نشان از این کمبود دارند.
درحالی‌که کشور نیازمند تربیت پزشک متخصص برای رفع نیازهای مردم به خدمات درمانی است، وزارت بهداشت در چند سال اخیر اقدام به کاهش ظرفیت پذیرش آزمون دستیاری تخصصی کرده است. به‌طوری‌که سال گذشته در بحبوحه بحران کرونا، بی‌توجه به نیاز سیستم سلامت به کادر جدید هم این کاهش ظرفیت ادامه داشت. سال گذشته حدود 20 درصد از ظرفیت پذیرش آزمون دستیاری کم شده و امسال نیز این آزمون با کاهش 7.4 درصدی روبه‌رو بوده است.
کاهش ظرفیت رشته‌های پر‌متقاضی در آزمون دستیاری پزشکی
در این میان باوجوداینکه مسئولان وزارت بهداشت علت کاهش 7.4 درصدی این آزمون را خالی ماندن صندلی رشته‌های کم متقاضی در آزمون پارسال عنوان کرده‌اند، اما نگاهی به ظرفیت رشته‌های پر متقاضی نشان می‌دهد وزارت بهداشت ظرفیت این رشته‌ها را هم کاهش داده است. به‌عنوان‌مثال ظرفیت پذیرش رشته رادیولوژی که یکی از پرطرفدارترین رشته‌های تخصص است، ۲۴ درصد کاهش داشته است.
همچنین این استدلال مسئولان وزارت بهداشت در حالی است که هر سال تعداد زیادی از داوطلبان نسبت به کاهش ظرفیت آزمون دستیاری پزشکی اعتراض می‌کنند. چنانکه با کاهش 20 درصدی ظرفیت آزمون در سال گذشته، داوطلبان با ایجاد کمپین نسبت به این موضوع اعتراض کردند.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، دلیل اصلی مقاومت وزرت بهداشت در برابر افزایش ظرفیت آزمون تخصص، تعارض منافع در وزارت بهداشت و وجود ذینفعان در این وزارتخانه در جایگاه تصمیم‌گیر است. احمد نادری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، پیش‌تر گفته بود که وزارت بهداشت بیش از آنکه نتواند ظرفیت پذیرش رشته پزشکی را افزایش دهد، نمی‌خواهد چنین کاری بکند. او معتقد است مسببان وضع کنونی دسترسی به خدمات پزشکی، هنوز در عالی‌ترین سطوح تصمیم‌گیری حضور دارند و تمام توان خود را برای سنگ‌اندازی در مسیر اصلاح نظام سلامت و آموزش عالی کشور که به نفع مردم است، به کار گرفته‌اند.
بی‌توجهی وزارت بهداشت به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای عالی انقلاب فرهنگی سال گذشته مصوبه‌ای را تصویب کرد که به‌موجب آن باید ظرفیت رشته پزشکی در مقطع عمومی در هرسال 20 درصد نسبت به سال قبل افزایش یابد. همین مسئله باعث شد تا انحصارگران در وزارت بهداشت ایرادهایی به این نهاد سیاست‌گذار وارد کنند. حتی با همراه کردن دیگر مجموعه‌های مرتبط با صنف پزشکی، همچون فرهنگستان علوم پزشکی و سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور از او خواستند طرح افزایش ظرفیت رشته پزشکی از دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شود.
در تبصره 2 ماده‌واحده «افزایش ظرفیت پزشکی در مقطع عمومی»، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف شده بود تا طرح افزایش ظرفیت در رشته‌های تخصصی پزشکی و دندانپزشکی و اصلاحات پیشنهادی آن وزارتخانه برای تشویق دانشجویان به تحصیل در رشته‌های تخصصی پزشکی موردنیاز و کم متقاضی را تهیه و ظرف مدت دو ماه جهت تصویب به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور ارائه کند.
این مصوبه در دی‌ماه سال گذشته تصویب شده بود، اما تاکنون که حدود شش ماه از آن زمان می‌گذرد، وزارت بهداشت هنوز هیچ طرحی در خصوص افزایش ظرفیت رشته‌های تخصصی پزشکی ارائه نکرده است.
در همین خصوص حسن شجاعی رئیس کمیسیون اصل نود مجلس گفت:ه که چند هفته قبل وزارت بهداشت برنامه‌ای را با این مضمون که در حوزه پزشکی تخصصی نیازی به افزایش ظرفیت پزشکی نداریم، به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه کرده است. همچنین بر اساس این برنامه قرار است نهایتاً در حوزه دندانپزشکی در مدت پنج سال، پنج درصد به ظرفیت افزوده شود که این به شوخی شبیه‌تر است تا اینکه برنامه برای افزایش ظرفیت پزشکی باشد.
سرانه پایین پزشک متخصص در ایران
نگاهی به سرانه پزشک متخصص در کشور و مقایسه آن با سایر کشورها در منطقه و جهان نشان می‌دهد که ایران جایگاه قابل قبولی در این حوزه ندارد. طبق آمارها سرانه پزشک متخصص در ایران 5.9 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت است. درحالی‌که این عدد یک ششم میانگین کشورهای اروپایی است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی متوسط نیز بالای 20 پزشک متخصص به ازای 10 هزار نفر وجود دارد.
نقشه توزیع پزشکان در کشور نشان می‌دهد 45 درصد پزشکان متخصص در تهران حضور دارند؛ درحالی‌که این استان فقط 11 درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود.
سرانه پزشک متخصص در 23 استان کشور نیز کمتر از پنج پزشک به ازای هر 10 هزار نفر است. در همین زمینه رجبعلی برزویی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفته که بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد ۵۰ درصد جمعیت کشور به ۳.۸ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت دسترسی دارند. البته این عدد در تهران ۳۵ پزشک است که نشان می‌دهد توزیع پزشک عادلانه نیست.
این آمارها گویای این است که اکثریت مردم ایران دسترسی به پزشک متخصص ندارند. درنتیجه در مواقع بیماری باید علاوه بر رنج بیماری، رنج مسافرت طولانی و هزینه‌های کمرشکن اقامت در شهرهای بزرگ را نیز تحمل کنند. چنانکه چادرهای مسافرتی در پارک‌ها و پیاده‌روهای اطراف بیمارستان‌ها خود نشان از دوری مسافت و فشار هزینه‌ها بر خانواده‌های بیماران دارد.
افزایش سالمندی در جامعه و بحران کمبود پزشک
کاهش ظرفیت پذیرش آزمون تخصص پزشکی درنتیجه‌ی انحصارطلبی پزشکان و متولیان سلامت کشور که خود از جامعه پزشکی برخاسته‌اند، نه‌تنها وضعیت کنونی درمان بیماران کشور را دچار مشکل کرده، بلکه مشکلاتی برای آینده کشور هم به بار خواهد آورد. مطالعات جمعیت‌شناسی نشان می‌دهد تا سال 1420 تعداد سالمندان کشور بیش از سه برابر تعداد کنونی خواهد شد. این تعداد سالمند که با انواع بیماری‌ها دست به گریبان‌اند، نیاز به پزشک متخصص در کشور را دوچندان می‌کند. نبود برنامه‌ریزی و تربیت پزشک برای سال‌های آینده درحالی‌که تعداد زیادی از همین پزشکان نیز در سن بازنشستگی قرار خواهند گرفت، به معنای بحران کمبود پزشک در کشور خواهد بود.
در بند 13 سیاست‌های کلی سلامت، توسعه کیفی و کمی نظام آموزش علوم پزشکی به‌صورت هدفمند، سلامت‌محور، مبتنی بر نیازهای جامعه مورد تأکید قرارگرفته است؛ اما وزارت بهداشت با بی‌توجهی به این سیاست‌ها و نیازهای جامعه به منافع صنف پزشکان می‌اندیشد.
احمد نادری نماینده مردم تهران معتقد است ساختار کنونی وزارت بهداشت به‌شدت به تعارض منافع آلوده‌شده و نه‌تنها شایستگی سیاست‌گذاری آموزش پزشکی را ندارد، بلکه شایستگی تولیت نظام سلامت را نیز از دست داده است و باید بازنگری جدی در ساختارها و مأموریت‌های این وزارتخانه صورت بگیرد. او به این نکته اشاره کرده که قطعاً در مجلس به این موضوع ورود خواهند کرد تا جهت ساختارها را از منافع صنفی به سمت منافع ملی و مردمی تغییر دهند.
گلایه نمایندگان از کمبود پزشک در حوزه‌های انتخاباتی
در حال حاضر تعداد زیادی از نمایندگان مجلس از کمبود تعداد پزشک در حوزه‌های انتخاباتی خود شکایت دارند. به‌عنوان‌مثال فاطمه مقصودی نماینده مردم بروجرد درباره کمبود پزشک در حوزه انتخاباتی خود گفته بود که در بخش بانوان با کمبود پزشک بیهوشی خانم در اتاق عمل‌ها، همچنین کمبود متخصص عفونی و نیز اطفال در سایر بخش‌ها روبه‌رو هستند.
جلال محمود زاده نماینده مردم آذربایجان غربی نیز از کمبود پزشک گلایه کرده و گفته بود که در حوزه انتخابیه خود با مشکل کمبود پزشک عمومی و متخصص در برخی نقاط مواجه هستند و در برخی شهرها که ۱۰ هزار نفر جمعیت دارند، یک پزشک وجود دارد و اگر همین یک پزشک هم به مرخصی برود دیگر پزشکی برای جایگزینی ندارند.
روح‌الله متفکر آزاد نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو هم عنوان کرده که شهرستان آذرشهر با کمبود پزشک متخصص در تخصص‌های مختلف روبه‌روست و این معضل در اسرع وقت باید برطرف شود.
با توجه به آمارهای سرانه تعداد پزشک در کشور و اظهارنظرهای نمایندگان مردم در خصوص کمبود پزشک، اصرار مسئولان وزارت بهداشت بر کاهش ظرفیت آزمون تخصص، علتی جز غلبه نگاه صنفی بر این نهاد ندارد. هرچند که آن‌ها سعی دارند این نگاه را زیر پوشش عناوینی همچون نبود تجهیزات و زیرساخت‌ها و نیز نبود متقاضی در بعضی رشته‌ها پنهان کنند.
بنابراین به نظر می‌رسد برای جلوگیری از تشدید بحران کمبود پزشک در آینده و دسترسی عادلانه مردم به خصوص مناطق محروم به پزشک، شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مانع کاهش ظرفیت آزمون تخصص شده و طرح افزایش ظرفیت این آزمون را هم سریعا در دستور کار قرار دهد.
