در این مقاله قصد داریم درباره یکی از عجیب‌وغریب‌ترین اختلالات روانی یعنی زوآنتروپی یا خود حیوان پنداری صحبت کنیم. افرادی که دچار این اختلال روانی عجیب‌وغریب هستند به‌دلیل رفتار متفاوتشان به‌راحتی شناسایی می‌شوند. فرد مبتلا از زندگی حیوانی خاص تقلید می‌کند، از رفتار و رژیم غذایی گرفته تا صداها و شخصیت حیوان. یعنی فرد خودش را نوعی حیوان می‌داند و مثل آن حیوان رفتار می‌کند. در ادامه مقاله، با مفهوم زوآنتروپی و علل آن آشنا می‌شویم و نمونه‌ای از این اختلال را ذکر می‌کنیم. با ما همراه باشید.
زوآنتروپی چیست؟
زوآنتروپی اختلالی غیرعادی اما بسیار جدی است و زمانی که شخصی ارتباط خود را با واقعیت از دست میدهد، معمولا همراه با روان‌پریشی ظاهر می‌شود. این کلمه از ریشه یونانی «zoion» به‌معنی «حیوان» و «anthrōpos» به‌معنی انسان گرفته شده است.
در این وضعیت:
- بیمار مانند حیوان راه می‌رود؛
- مثل انسان‌های معمولی صحبت نمی‌کند و ترجیح میدهد با دادوفریاد توجه دیگران را به خود جلب کند؛
- ناگهان تغییر رفتار میدهد و رفتار، غذاخوردن، راه‌رفتن و هرگونه ویژگی حیوان مدنظرش را تقلید می‌کند.
برخی از افراد این اختلال را با ادراکات مذهبی مرتبط می‌دانند و بعضی دیگر فکر می‌کنند مربوط به دنیای جادوگری است. زوانتروپی می‌تواند جنبه دیگری از بیماری‌های روانی اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی باشد. به بیان ساده‌تر، ممکن است توهم فرد آن‌قدر شدید باشد که منجر به تغییر باور او به وجود انسانی‌اش شود.
چه چیزی منجر به اختلال روانی زوآنتروپی می‌شود؟
پاسخ به این سؤال دشوار است، زیرا اطلاعات بسیار کمی درباره عوامل ایجادکننده این وضعیت وجود دارد. علاوه بر این، تحقیقات کمی که انجام شده‌اند هم کاملا دقیق نیستند. با این حال، شواهد میدهد که علائم زانتروپی با سایر بیماری‌های روانی مرتبط است. یکی دیگر از شرایطی که می‌تواند مسبب زوآنتروپی باشد، اختلال هذیانی یا روان‌پریشی پارانوئید است.
به هر حال منشأ این وضعیت هرچه باشد، واضح است که مشکلی روانی است و ربطی به جادو یا ادراکات مذهبی ندارد.
بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، شایع‌ترین تشخیص‌های روان‌پزشکی برای این مشکل عبارت بوده‌اند از:
- اسکیزوفرنی (۲۵درصد)؛
- افسردگی (۲۳.۲درصد)؛
- اختلال دوقطبی (۱۹.۶درصد)؛
- اختلال روان‌پریشی (۱۲.۵درصد).
- تأثیر داروهای توهم‌زا یا سایر مواد نیز جزو عوامل گزارش‌شده بوده‌اند.
درمان زوآنتروپی
علل ابتلا به زوانتروپی دقیق مشخص نشده‌اند، بنابراین درمان مشخصی هم برای آن وجود ندارد. بدیهی است انسانی که این رفتارهای خاص را داشته باشد، به کمک پزشک نیاز دارد. روان‌شناسان روان‌درمانی را برای کمک به فرد برای ترک این حالت توهم پیشنهاد می‌دهند.
نمونه‌ای از زوآنتروپی
در این قسمت، درباره نمونه‌ای از خود حیوان پنداری می‌خوانیم که مقاله‌اش در مجله روان‌پزشکی بلژیکی (Tijdschrift voor Psychiatrie) منتشر شده است. این مقاله را گروهی از روان‌پزشکان بلژیکی در مرکز روان‌پزشکی دانشگاه شهر لوون بلژیک نوشته‌اند.
بیمار زنی ۵۴ساله بود که به‌خاطر رفتار عجیبش در بیمارستان بستری شده بود. برادر بیمار پس از اینکه که او را هنگام رفتارهای عجیب‌وغریب مانند تکان‌دادن بازوهایش و ایجاد صداهای عجیب در باغشان دیده بود، او را به بخش اورژانس بیمارستان برده بود.
بیمار اصلا سابقه پزشکی مرتبط با این وضعیت یا مشکل سلامت روان نداشت به‌جز اینکه برای درمان غم ازدست‌دادن یکی از والدینش ۱۰ سال قبل از آن تحت درمان قرار گرفته بود. البته او چندین ماه قبل دچار افسردگی شده بود که ظاهرا ناشی از مشکلات کاری بود، اما سرنخ واقعی پیدا نشد که چه چیزی مسبب وضعیت عجیب او شده بود.
نویسندگان آن مقاله می‌گویند: «او شدید عرق می‌کرد، می‌لرزید، گونه‌هایش را باد می‌کرد و با صداهایی که درمی‌آورد به نظر می‌رسید از مرغ تقلید می‌کند. بعد از ۱۰ دقیقه چند ثانیه عضلاتش را سفت می‌کرد، صورتش قرمز می‌شد و مدت کوتاهی واکنشی نشان نمی‌داد. این علائم در فواصل چنددقیقه‌ای تکرار می‌شدند و هوشیاری او در حال نوسان بود.»
مدت کوتاهی پس از شروع معاینه بیمار، او دچار حمله صرع با شواهد کبودی و کف‌کردن دهان شد. پس از درمان دارویی، چند ساعت به خواب عمیق فرو رفت. هنگامی که بیدار شد، هیچ نشانه‌ای از هذیان قبلی‌اش نداشت و همه علائم بالینی به حالت عادی بازگشته بودند. او همچنین دچار فراموشی تقریبا کاملی درباره اتفاقات چند روز گذشته شده بود.
دکتر آتنا بکرز، نویسنده اصلی این مقاله، در مصاحبه‌ای با رسانه‌ها گفت: «در صورتی که بیمار رفتار عجیبی از خود نشان دهد یا صدای حیوانات را دربیاورد، بیشتر مواقع بیماری‌اش تحت عنوان کلی روان‌پریشی قرار می‌گیرد.»
