دندان قروچه یا فشار دادن و ساییدن دندان‌ها به هم در کودکان می‌تواند به دلایل فیزیکی یا روانشناختی روی دهد و زمانی که شدید باشد، ممکن است موجب خراب شدن دندان‌ها شود. نام علمی دندان قروچه، براکسیزم (Bruxism) بوده و اغلب در طول شب اتفاق می‌افتد. دندان قروچه در کودکان امری رایج است و حدود ۱۰ درصد از آن‌ها به این وضعیت دچار هستند. بهتر است بدانید که بسیاری از کودکان به هنگام خواب متوجه این وضعیت نمی‌شوند.
چرا کودکان دندانقروچه می‌کنند؟
کارشناسان به طور دقیق نمی‌دانند چه عاملی باعث به هم ساییدن دندان‌ها یا در اصطلاح دندانپزشکی بروکسیسم می‌شود، اما چند مورد را به عنوان علل دندانقروچه مطرح می‌کنند، مثل تنش یا اضطراب، دردهایی مثل درد گوش یا درد دندان درآوردن و مال اکلوژن (Malocclusion) که یک اصطلاح دندانپزشکی به معنی همتراز نبودن و جفت شدن غیرطبیعی دندان‌ها روی یکدیگر است. همچنین برخی کارشناسان می‌گویند مشکلات تنفسی ناشی از گرفتگی بینی یا آلرژی‌ها نیز ممکن است در این رفتار نقش داشته باشد و شاید دلیل دندانقروچه فقط این باشد که کودک در حال عادت به داشتن دندان در دهانش است.
دندانقروچه در بین کودکانی که اولین دندان‌های خود را درمی‌آورند، یعنی تقریباً در چهار یا هفت ماهگی غیرشایع نیست. این رفتار همچنین در بچه‌هایی که شروع به درآوردن دندان‌های دائمی خود در حدود شش سالگی می‌کنند شایع است. سن متوسط شروع این عادت در کودکان در حدود سه سال و نیم است و میانگین سن برای توقف این عادت شش سالگی است، هرچند افراد از همهٔ گروه‌های سنی نیز ممکن است دندانقروچه را تجربه کنند.
اگر خود شما دندانقروچه دارید، احتمال اینکه کودکتان این کار را انجام دهد کمی بیشتر است. همچنین اگر او آبریزش دهان دارد یا در خواب حرف می‌زندد، بیشتر احتمال دارد که دندان‌هایش را به هم بساید. تقریباً تمام دندان‌قروچه‌ها در شب اتفاق می‌افتد، هرچند بعضی از بچه‌ها این کار را در طول روز نیز انجام می‌دهند.
خطرهای مرتبط با دندان قروچه در کودکان
خطرات دندان قروچه در کودکان کمتر از بزرگسالان بوده و به ندرت منجر به مشکلات و اختلالات جدی می‌گردد، اما در صورت بروز علائمی مانند درد دندان، درد فک و مفاصل، ساییدگی و حساسیت دندان‌ها باید به دندانپزشک مراجعه شود. برای جلوگیری از این وضعیت باید استرس و اضطراب را از کودک خود دور کنید و در رژیم غذایی او آب بیشتری بگنجانید. توجه داشته باشید که مصرف غذاها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند شکلات و قهوه نیز منجر به تشدید این وضعیت در کودکان می‌شوند.
معرفی برخی از راهکارها جهت برطرف کردن دندان قروچه
برخی از راهکارها می‌توانند به کودک شما کمک کنند تا دندان قروچه رخ ندهد.
در زیر به معرفی این راهکارها خواهیم پرداخت:
- کاهش دادن استرس در کودکان به خصوص قبل از خواب
- انجام تمرینات و ورزش‌های کششی جهت آرام کردن عضلات
- نوشیدن آب به مقدار کافی، زیرا کم آبی بدن می‌تواند علت دندان قروچه کودکان باشد
- خودداری از جویدن آدامس
- خودداری از جویدن مداد
- حمام بردن کودکان قبل از خواب (حمام آب گرم)
- کتاب خواندن قبل از خواب
- گوش دادن به یک موسیقی آرام و ملایم
- محبت کردن به کودکان و کاهش اضطراب در آن‌ها
- مراجعه به پزشک در صورت تداوم دندان قروچه
- استفاده از روکش موقتی دندان یا محافظ دهان به هنگام شب در کودکانِ بزرگتر به تجویز پزشک
تشخیص دندان قروچه در کودکان
تشخیص این وضعیت در کودکان معمولا دشوار است، زیرا اکثر کودکان متوجه دندان قروچه کردن خود در خواب نمی‌شوند. اما کسانی که در اطراف کودک می‌خوابند، معمولا متوجه این موضوع خواهند شد. والدین می‌توانند با بررسی کردن صداهای احتمالی ناشی از دندان قروچه یا بروز احساس درد در دندان یا فک کودک خود به هنگام جویدن غذا، متوجه این موضوع شوند.
برخی از نشانه‌هایی که می‌توانند در تشخیص دندان قروچه موثر باشند و به والدین کمک کنند، عبارتند از:
- سر و صدای ناشی از سایش دندان‌ها به هنگام خواب کودکان
- دردناک بودن فک یا صورت کودک پس از بیدار شدن از خواب
- احساس درد به هنگام جویدن غذا
در صورتی که به وجود براکسیزم در کودک خود مشکوک هستید، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید، زیرا دندانپزشک با بررسی دقیق دندان‌ها و علائمی مانند ساییدگی، فرسودگی و لب پریدگی مینا متوجه وجود یا عدم وجود دندان قروچه خواهد شد. همچنین ممکن است به منظور تشخیص دقیق‌تر، به دندان‌ها آب و هوا اسپری کند تا در صورت حساسیت دندانی آن را تشخیص دهد. توجه داشته باشید که پرسیدن برخی سوالات نیز از کودک می‌تواند در روند تشخیص و علت دندان قروچه کودکان کمک کننده باشد.
درمان دندان قروچه کودکان
دندان قروچه معمولا با گذشت زمان و رویش کامل دندان‌ها و همچنین برطرف شدن مشکلاتی مانند استرس و اضطراب از بین خواهد رفت، اما ترکیبی از مراقبت‌های دندانپزشکی و والدین می‌توانند در کنترل این مشکل موثر واقع شوند.
دندانپزشک ممکن است برای برخی از کودکان بزرگتر، یک وسیله محافظتی مخصوص به نام "نایت گارد" را در طول شب برای کودک توصیه کند. این وسیله حفاظتی بر اساس اندازه دندان و دهان کودک قالب گیری شده و به هنگام خواب در دهان کودک گذاشته می‌شود. عادت کردن به این وسیله در اوایل استفاده ممکن است کمی سخت به نظر برسد، اما به مرور برای کودک عادت شده و اثرات مثبت آن قطعا قابل مشاهده خواهد بود.
در صورتی که علت دندان قروچه کودکان از استرس و فشارهای روحی نشأت بگیرد، والدین باید با کاهش استرس و محبت کردن به کودکان مانع تداوم این وضعیت در آن‌ها شوند. مراجعه به یک مشاور نیز ممکن است برای درمان این شرایط کمک کننده باشد.