سنکوپ قلبی یا غش معمولا به از دست دادن موقت آگاهی و از دست هوشیاری گفته می شود. از جمله عوامل سنکوپ قلبی می توان به کاهش ناگهانی اکسیژن در مغز اشاره کرد. کاهش اکسیژن وخون رسانی به مغز علل زیادی دارد، از جمله فشار خون پایین یا حمله قلبی. سنکوپ قلبی احتمال مرگ ناگهانی در فرد را بالا می برد.
سنکوپ چیست؟
به حالت از دست دادن موقتی هوشیاری سنکوپ می گویند. زمانی که فرد دچار سنکوپ می شود به صورت ناگهانی هوشیاری خود را از دست می دهد و به زمین می افتد. مدت زمان بی هوشی فرد از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد و بعد از مدتی فرد هوشیاری خود را به دست می آورد. ممکن است قبل از ایجاد سنکوپ فرد احساس تهوع، سرگیجه و استفراغ کند و به صورت ناگهانی و بدون هیچ احساس قبلی سنکوپ رخ دهد. عوامل سنکوپ در هر فردی متفاوت است، بعد از سکنوپ و به دست آوردن هوشیاری فرد معمولا کاملا سرحال و بدون علائم است مگر در حین افتادن به زمین ضربه ای به او وارد آمده باشد. از عوامل سنکوپ کاهش فشار خون و نرسیدن خون کافی و به طبع اکسیژن کافی به مغز است. در این حالت فرد دچار بی خبری کوتاه مدت از اطراف خود می شود. در حالت سنکوپ، دستگاه های قلب و ریه فعال هستند. سنکوپ غالباً تکرار می‌شود و می‌تواند از نوع بی‌خطر تا تهدیدکننده‌ی زندگی متغیر باشد؛ بنابراین، افرادی که یک دوره سنکوپ را تجربه کرده‌اند باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند.
انواع سنکوپ
این عارضه انواعی دارد که ناشی از عوامل زمینه‌ای آن هستند.
سنکوپ وازوواگال
سنکوپ وازوواگال شایع‌ترین نوع این عارضه است و هنگامی رخ می‌دهد که بدن شما به بعضی محرک‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهد. مثلا بعضی‌ها با دیدن خون یا آشفتگی احساسی شدید دچار سنکوپ می‌شوند که سنکوپ نوروکاردیوژنیک هم نامیده می‌شود.
در سنکوپ وازوواگال محرک‌ها باعث می‌شوند فشار خون و ضربان قلب شما ناگهان افت کند. این مسئله جریان خون مغز را کاهش می‌دهد و موقتا هوشیاری خود را از دست می‌دهید. با اینکه این نوع سنکوپ بی‌خطر است و به درمان نیاز ندارد، ممکن است هنگام سنکوپ دچار آسیب شوید.
سیستم عصبی خودمختار هنگام بروز این عارضه دچار اختلال می‌شود و می‌توان ضربان قلب را پایین بیاورد و موجب گشادشدن عروق خونی پا شود. در این صورت خون به‌سمت پاهای شما می‌رود و با کاهش جریان خون در مغز، غش می‌کنید. بعضی از عوامل محرک سنکوپ وازوواگال عبارت‌اند از:
- سرپا بودن به‌مدت طولانی؛
- قرارگرفتن در معرض دمای بالا؛
- دیدن خون؛
- خون‌دادن برای آزمایش یا اهدا؛
- ترس از جراحت بدنی؛
- فشارآوردن به بدن.
سنکوپ وضعیتی
سنکوپ وضعیتی نوعی سنکوپ وازوواگال است. این اتفاق تنها در شرایط خاصی رخ می‌دهد که سیستم عصبی را تحت‌تأثیر قرار دهد، مثلا:
- کمبود آب بدن؛
- فشار احساسی شدید؛
- اضطراب؛
- ترس؛
- درد؛
- گرسنگی؛
- مصرف الکل یا مواد مخدر؛
- تنفس بسیار سریع؛
- با زور سرفه‌کردن و چرخاندن گردن؛
- دفع ادرار.
سنکوپ ناشی از وضعیت بدن
این نوع سنکوپ هنگامی رخ می‌دهد که فشار خون ناگهان و به‌علت تغییر وضعیت بدن افت کند، مثلا تغییر از درازکشیدن به ایستادن. بعضی داروها و کمبود آب بدن هم ممکن است باعث این عارضه شوند. مبتلایان به این عارضه معمولا در حالت ایستاده فشار خون سیستولیک یا حداکثری‌شان دست‌کم ۲۰ میلی‌متر جیوه و فشار دیاستولیک یا حداقلی‌شان دست‌کم ۱۰ میلی‌متر جیوه افت می‌کند.
سنکوپ قلبی
سنکوپ قلبی بر اثر بیماری‌های قلب یا عروق خونی رخ می‌دهد و بر جریان خون مغز تأثیر می‌گذارد. این بیماری شاید ضربان غیرعادی قلب یا اختلال جریان خون باشد که بعضی از علل آن عبارت‌اند از:
- ایراد در ساختار قلب؛
- گرفتگی رگ‌های قلبی؛
- بیماری دریچه قلبی؛
- تنگی آئورت؛
- لخته خونی؛
- حمله قلبی.
سنکوپ مغزی
این عارضه به‌سبب بیماری‌های مغز و اعصاب مانند تشنج، سکته یا حمله ایسکمی گذرا ایجاد می‌شود. همچنین بیماری‌هایی نادرتر مانند میگرن و هیدروسفالی نیز می‌توانند از عوامل سنکوپ مغزی باشند، هرچند فشار فرد عادی باشد.
لازم است بدانید علت سنکوپ یک‌سوم بیماران ناشناخته است. همچنین افزایش خطر سنکوپ می‌تواند عارضه جانبی بعضی داروها باشد.
عوامل سنکوپ قلبی
مشکلات و بیماری های قلبی زیر می تواند سبب کاهش خون و عرضه اکسیژن به مغز شود. شرایط احتمالی عوامل سنکوپ قلبی عبارتند از:
- آریتمی قلبی یا ضربان قلب غیرطبیعی قلب
- مشکلات دریچه ای قلب از جمله تنگی، انسداد دریچه های قلب
- فشار خون بالا یا فشار خون پایین
- حمله قلبی که در اثر آن قسمتی از عضله قلب به دلیل کمبود خون و اکسیژن می میرد.
علائم سنکوپ قلبی
با اینکه سنکوپ معمولاً بدون وجود علائم رخ می‌دهد اما از شاخص ترین و مهم ترین نشانه ها و علائم سنکوپ قلبی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- احساس سنگینی در پاها
- تاری دید
- گیجی
- احساس گرما
- سرگیجه
- حالت تهوع
- تعریق
- استفراغ
- خفگی
- ضعف عضلات
- رنگ پریدگی
نحوه عملکرد و درمان در مواجه با فردی که دچار سنکوپ شده است
در هنگامی که فرد دچار شوک و سنکوپ می شود، برای تشویق جریان خون به مغز، سر بیمار باید فوراً پایین نگه داشته شود و در صورت لزوم باید تا حد امکان پاشنه های پا بیمار را بالا نگه دارید، این امر خونرسانی به مغز را تسریع می کند. هنگام شوک و سنکوپ همه لباس های تنگ، به خصوص دور گردن یا سینه، باید شل شوند. هنگام سنکوپ، قلب ممکن است در اثر پاشیدن آب سرد روی صورت یا قفسه سینه، یا مالش شدید صورت با حوله خشن، تحریک شده و انعطاف پذیری آن بیشتر شود.
