اگر شپش موی سر را جدی نگیرید به سرعت برای شما درد سر ساز خواهد شد. خارش و تحریک پوست سر در کودک مبتلا به شپش مانع از استراحت و انجام کارهای روزمره در خانه یا مدرسه می شود. در ادامه هر آنچه که باید در مورد روش های طبیعی از بین بردن شپش سر بدانید، آورده شده است.
شپش چیست؟
شپش سر (پدیکولوز کاپیتس) یک عفونت شایع و بسیار مسری است که در سرتاسر جهان و همه نژادها از هزاران سال قبل دیده می شود. این بیماری اغلب در مهد کودک ها، مراکز مراقبت های شبانه روزی، سربازخانه ها و مدارس رخ می دهد. علت آن آلودگی به شپش سر انسان، Pediculus humanus capitis است و معمولاً بسیار خارش دار است.
شپش حشرات بسیار کوچک بدون بال و شش پایی است که از خون انسان تغذیه می کند. شپش تخمهای خود را به پایه مو نزدیک پوست سر می چسباند و شپش ها 7-10 روز بعد از تخم خارج می شوند. شپش بالغ نمی تواند بیش از 2 روز در خارج سر انسان زنده بماند و برای، زندگی وابسته به گرما و خون پوست سر است. شپش ها از طریق تماس نزدیک به سر و از طریق به اشتراک گذاشتن وسایل آلوده به شپش از کودکی به کودک دیگر منتقل می شوند. تخم شپش یا نیت کمتر از یک میلی متر است و به صورت توده شفاف شبیه قطره اشک به ساقه مو محکم می چسبد. تشخیص شپش سر اغلب با دیدن تخم شپش تایید می شود.
چه کسانی در معرض خطر شپش هستند ؟
شپش سر ممکن است در هر کسی رخ دهد، اما کودکان 3 تا 11 ساله به احتمال بیشتری مبتلا می شوند. همه افراد می توانند دچار شپش سر شوند و ابتلا به بیماری ارتباطی با تمیزی شخص یا محیط اطراف او ندارد. از آنجا که پنجه های شپش قادر به چسبیدن به برخی از موهای خاص هستند، کسانی که موهای فر دارند، کمتر از کسانی که نوع موهای نرم تری دارند تحت تأثیر قرار می گیرند. بعلاوه، دختران بیشتر از پسران دچار شپش می شوند، احتمالاً به این دلیل که تمایل بیشتری به داشتن موهای بلندتر دارند. آلودگی به شپش سر بیشتر اوقات در شرایطی مشاهده می شود که تماس فرد با شخصی که شپش در سرش وجود داردثابت شده، مانند مدارس، خانه، زمین بازی، ورزش و اردو. شپش فقط خون انسان را می خورد. بنابراین، حیوانات خانگی و حیوانات دیگر عفونت را گسترش نمی دهند.
علائم و نشانه ها شپش چیست؟
شپش های متحرک یا لکه های متحرک ممکن است روی پوست سر و مو دیده شوند. طول هر شپش تقریباً 1-3 میلی متر است و به رنگ خاکستری مایل به سفید است. شپش ها می خزند و در ارتباط نزدیک می توانند بین افراد منتقل شوند؛ آنها نمی پرند یا پرواز نمی کنند. تخم ها به صورت دانه های کوچکتر، در حدود 1.5 میلی متر، سفید و محکم به موهای نزدیک به پوست سر متصل هستند.
برجستگی ها یا زخم های کوچک قرمز ممکن است در پوست سر، گردن و شانه ها دیده شود. گاهی اوقات، گره های لنفاوی پشت گوش یا گردن ممکن است متورم و حساس باشند. ممکن است گاهی شپش روی مژه ها دیده شود و باعث قرمزی و تحریک چشم شود.
از آنجا که آلودگی به شپش سر کاملاً خارش دار است، خراشیده شدن معمول است و ممکن است منجر به عفونت یا خارش شود. علاوه بر احساس خارش یا قلقلک، کودکان ممکن است تحریک پذیر باشند یا در خوابیدن مشکل داشته باشند.
روش های درمان شپش
درمان شپش سر با سرکه
سرکه تقطیری را به آرامی روی موهای کودک خود بمالید. بعد از مدتی موها را با آب بشویید. در این روش می توانید از سرکۀ سیب نیز استفاده کنید. بهتر است پس از شستشو هنگام شانه زدن موها از روغن نارگیل استفاده کنید، این کار به خارج شدن شپش های مرده کمک می کند.
سیر
سیر دشمن شپش است؛ ۸ تا۱۰ حبه سیر را له کرده و با آب لیمو مخلوط کنید تا به صورت خمیری یکدست شود، سپس آن را روی پوست سر بمالید و بعد از گذشت ۳۰ دقیقه سرتان را با آب گرم بشویید.
آب پیاز
کف سر را با این مایع معجزه کننده ماساژ دهید و حدودا یک ساعت با کلاه سر را بپوشانید و سپس بشویید.
حنا
پودر حنا و آب ولرم را به روش قدیمی باهم ترکیب کرده و مخلوط حاصل شده را مانند رنگ مو بر کف سر و ریشه موها بزنید. برای اثرگذاری باید تقریبا دو ساعت بر روی سر باقی بماند.
وازلین
وازلین مانع حرکت شپش شده و به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می کند؛ بنابراین وازلین روی شپش میتواند اثر خفهکنندگی داشته باشد.
شب قبل از خواب یک لایه ضخیم از وازلین را روی پوست سرتان بمالید و سپس آن را با کلاه پلاستیکی یا حوله حمام بپوشانید. صبح با کمک روغن بچه و شانه ضد شپش اقدام به بیرون آوردن شپش های مرده و تخم های آنها کنید.
سشوار
یک روش سریع و مطمئن برای خارج کردن شپش از سر، استفاده از سشوار است. جهت پیشگیری از انتقال شپش به افراد و وسایل داخل خانه این کار را در بیرون از منزل انجام دهید. از به کار بردن این روش برای کودکان نوپا خودداری کنید زیرا هوای گرم سشوار برای پوست سر آنها مضر است.
اگرچه باد سشوار باعث کشته شدن شپش نمی شود، اما استفاده از آن روی دور تند و داغ باعث از بین رفتن تعداد زیادی از تخم های شپش می شود. در کنار سایر روش های درمانی، سشوار داغ به ریشه کن کردن کلیه تخم هایی که در آستانه تبدیل شدن به شپش زنده هستند، کمک می کند. از سشوار می توان به عنوان سلاحی کمکی برای از بین بردن شپش استفاده کرد.
درمان شپش مو را با روغنهای گیاهی
روغنهای گیاهی و ضروری برای درمان شپش، در کنار شانه زدن مداوم، موثر عمل میکنند. روغنهای ضروری هیچگاه خورده نمیشوند و در واقع به نوعی سمی هستند. قبل از استفاده از هرگونه روغن ضروری، آن را با مقداری روغن حامل رقیق کنید و یک قطره از آن را بر روی موهای شپشدار بزنید.
اگر حساسیت و یا واکنش خاصی رخ نداد، استفاده از روغن برای این منظور بدون خطر است. اما با این حال، تاکنون آزمایشی نشان داده نشده است که استفاده از روغنهای ضروری برای کودکان کاملا بی ضرر است.
روغنهایی که برای از بین بردن شپش سر مفید هستند:
- روغن درخت چای
- روغن اسطوخودوس
- روغن چریش
- روغن گل میخک
- روغن اکالیپتوس
- روغن رازیانه (15 خاصیت داروئی و گیاهی رازیانه)
- روغن برگ درخت دارچین (خواص شگفت انگیز دارچین)
- روغن آویشن قرمز
- روغن نعناع فلفلی
- روغن جوز هندی
برای استفاده، 4 و یک چهارم قاشق غذاخوری روغن زیتون را با 15 الی 20 قطره از روغنهای ذکر شده، مخلوط کنید. با پنبه آن را به کف سر بمالید و به مدت یک شبانه (حداقل 12 ساعت) بگذارید بر روی سر بماند. در انتها، مو را شامپو کرده و آبکشی انجام دهید.
در موارد نادری، برخی از کودکان ممکن است نسبت به این روغنها (به خصوص روغن درخت چای) حساسیت نشان بدهند. اگر کودک شما نسبت به یک روغن آلرژی دارد، سعی کنید روغنهای دیگر را امتحان کنید.
این نکته را به خاطر داشته باشید که شانه کردن را هرگز فراموش نکنید؛ چرا که برای رهایی از شپشها و تخم آنها ضروری است.
سیب له شده
این روش ممکن است کثیف کاری زیادی داشته باشد اما بسیار موثر است. سیب له شده را روی پوست سر و موهایتان بمالید؛ چند ساعت صبر کنید و سپس سرتان را بشویید.
بنزیل الکل
اگر کودکتان بیش از شش ماه سن دارد، برای از بین بردن شپش ها، می توانید از محلول بنزیل الکل برای درمان خانگی شپش سر استفاده کنید. این محلول را روی پوست سر بمالید و سپس آن را با آب بشویید. این کار را بعد از یک هفته تکرار کنید تا شپش های باقیمانده که از رِشک هایی باقی مانده روی سر بیرون آمده اند از بین بروند. پس از شستشو، از شانه ضد شپش برای خارج کردن شپش های مرده استفاده کنید.
مخلوط نمک و سرکه
مخلوط نمک و سرکه می تواند برای از بین بردن شپش ها موثر باشد. نمک خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد و سرکه از چسبیدن رِشک ها به تارهای مو جلوگیری می کند. ترکیب سرکه و نمک را روی موها و پوست سر اسپری کرده و کودکتان را از شر شپش ها خلاص کنید. در پایان موهای کودک را بشویید.