لزوم شفافیت موضع دولت نسبت به تولید و مبادله رمزارزها

به گزارش سایت خبری پرسون، مرتضی بکی حسکوئی، استاد مدعو دانشگاه یورک در کاناداست. وی بر این باور است که در حوزه رمز ارزها چنانچه لازم است قوانینی تصویب شده وتصمیمات اجرایی همچون لزوم اخذ مجوز توسط صرافیها برای فعالیت در حوزه رمز ارز، تعیین قیمت برق برای تولیدکنندگان رمز ارزها با قیمت تجاری بین المللی، لزوم توجه به رمز ارز ملی و... اخذ شود.

این کارشناس اقتصادی با این نگاه که رمز ارزها بالقوه پول خصوصی می‌توانند به شمار آیند، معتقد است رمز ارزها به دلیل انحرافاتی از ماهیت پول خصوصی خارج شده‌اند.

وی تصریح می‌کند که پولهای خصوصی در واکنش به قدرت گرفتن بانکهای مرکزی و نقش آنها در انتشار بی رویه پول و تأثیرات منفی آن بر اقتصاد کشورها شکل گرفتند تا بتوانند رقیبی برای پول دولتی و ابزاری برای محدود و کنترل کردن بانکهای مرکزی باشند.

او همچنین معتقد است، بنا بر نظر اقتصاددانان رمز ارزها بیشتر از آنکه پول خصوصی باشند در حال حاضر، به یک دارایی مالی تبدیل شده اند.

بکی حسکوئی بر این باور است که از رمز ارزها در کشورهایی که سهم اقتصاد پنهان زیاد بوده و یا بحران زده هستند یا با محدودیتهایی در نقل و انتقال پول و ارز مواجه هستند با اقبال بیشتری روبرو شده است.

وی یکی از علل افزایش قیمت رمز ارزها را استفاده از آنها به عنوان دارایی مالی و سرمایه گذاری در این حوزه می داند و تأکید می کند که ماهیت رمز ارزها را از یک وسیله مبادله، واحد شمارش و وسیله حفظ ارزش به یک دارایی مالی تغییر کرده است.

دیگر نظرات بکی حسکوئی در خصوص پول، ویژگیها و نقشهای پول، نحوه شکل گیری بانک‌های مرکزی، چگونگی شکل گیری پولهای خصوصی در مقابل پول دولتی، رمزها و عوامل موثر بر نوسانات آنها، توصیه هایی به دولت و... را در قسمت اول گفت وگو با وی می خوانیم و در قسمت دوم نیز در خصوص ریسکهای رمز ارزها به بحث می پردازیم.

پول چیست و چه ویژگیهایی دارد؟ و اینکه آیا پول و کارنسی به لحاظ تعریف با یکدیگر تفاوت مرز مشخصی دارند؟

رمز ارزها یا ارزهای رمزگذاری شده کریپتوکارنسی هستند. برای اینکه ماهیت رمزارزها و جایگاه آنها در اقتصاد درک شود باید مفهوم کارنسی و پول را در اقتصاد درک کنیم و کارکرد پول، وظایف پول و جایگاه آن در اقتصاد را بدانیم.

در اقتصاد، پول براساس وظایف آن شناخته و تعریف می شود. اقتصاددانان وقتی که می خواهند پول را تعریف کنند براساس کارکردهایی که پول در اقتصاد دارد آن را تعریف می کنند. هرچیزی که این وظایف را برعهده بگیرد و این نقشها را داشته باشد می توان اصطلاحاً به آن پول گفت.

سه ویژگی و نقش پول؛ واحد شمارش، واسطه مبادله و ذخیره ارزش

اقتصاددانان معتقدند که پول سه وظیفه یا کارکرد اساسی دارند اولین وظیفه این است که واحد شمارش است. ما کالاها را براساس پول می شماریم. برخلاف اقتصاد پایاپا که کالاها با یکدیگر مبادله می شوند و هر کالایی با کالا یدیگر براساس روابط و تعداد مشخصی از کالا مبادله می شود، در اقتصاد نوین، پول نقش واسطه مبادلات را بر عهده می گیرد و کالاها بر اساس واحد پولی شمارش و مبادله می شوند.

به بیان ساده، در اقتصاد پولی، پول وسیله ای است که می توانیم کالاها را برحسب آن و بر حسب یکدیگر شمارش کنیم و بگوییم هر کالایی چند واحد پولی است . در واقع در یک اقتصاد پولی می توانیم کالاها را براساس واحد پولی شمارش کرده و نسبت مبادله آنها را براساس واحد پولی محاسبه کنیم.

پس بر این اساس، اولین نقش پول این است که واحد شمارش است.

دومین نقش این است که پول واسطه مبادله یا میانجی مبادلات است. یعنی در مبادلات کالاها می توانیم از پول استفاده کنیم یک کالا را تبدیل به پول کرده و نیاز خودمان را براساس آن واحد پولی در اختیار مرتفع کنیم.

پول تعداد و سرعت مبادلات را افزایش و هزینه مبادلات را کاهش می دهد

برخلاف اقتصاد پایاپای که افراد کالاها را با کالا مبادله می‌کنند، کسی که کالایی را نیاز دارد و کالا دیگری را در اختیار دارد، اول باید فردی را پیدا کند که همزمان کالایی که مورد نیاز او هست را داشته باشد و از سویی به کالای این فرد نیز نیاز داشته باشد. در اقتصادهای پیچیده که تعداد کالاها و مبادلات آنها افزایش می یابد، ،فرایند مبادله کالاها با یکدیگر سخت می شود.

به عبارت دیگر در اقتصادی که تعداد مبادلات افزایش می یابد امکان دسترسی به این شرایط سخت می شود. از دیرباز بشر به فکر این بوده که یک واسطه مبادله ای را تعیین کند که در مبادلات افراد، کالاهایشان را با آن واسطه مبادله کنند و بعد برای برطرف کردن نیازهایشان از آن واسطه استفاده کرده و کالاهای مورد نیازشان را تهیه کنند.

پول از این حیث تسهیل کننده مبادلات اقتصادی می شود و کمک می کند که تعداد و سرعت مبادلات افزایش و هزینه مبادلات کاهش یابد.

سومین کارکرد پول این است که پول وسیله ای برای حفظ و ذخیره ارزش است. شما تصور کنید که کالایی دارید، این کالا یک ارزش ذاتی و یک ارزش مصرفی دارد. اگر این کالا مشمول مرور زمان شود ممکن است ارزش ذاتی خود را از دست دهد. بنابراین برای اینکه این ارزش را حفظ کنید و در آینده از آن ارزش استفاده شود آن را تبدیل به واسطه مبادله که پول است می کنید.

با توجه به این کارکردهای پول، در گذشته و در طول تاریخ بشری، برخی کالاها ابتدا توانستند سه نقش واسطه مبادله، واحد شمارش و وسیله ذخیره ارزش بودن را برعهده بگیرند. در اقتصادهای مختلف شاهد شکل گیری انواع کالاها به عنوان پول بودیم که اصطلاحا به آنها پول کالایی می گویند. در برخی کشورها نمک، صدف و در دوران نیمه مدرن در سالهای میانی تاریخ بشری فلزات اساسی این نقش را برعهده داشته اند.

ویژگیهای پول کالایی

پول کالایی، کالایی است که این وظایف را برعهده می گیرد. طبیعی است که این کالا باید ارزش ذاتی باشد. نباید به وفور در اختیار باشد. نباید به راحتی قابل تولید باشد. قاعدتاً اگر قابلیت تولید زیاد داشته باشد نمی تواند وظایفی که گفتیم را به عهده بگیرد.

یکی از مسائل مهم انتشار پول، قدرت انتشار و حق ضرب آن بود

مسأله مهم دیگر، بحث انتشار این پول و قدرت انتشار و حق ضرب آن است که باید در اختیار چه کسی باشد. این مسأله ای است که تاریخ تحولات پول را در جوامع بشری تعیین می‌کند. قاعدتاً برای اینکه نظم اجتماعی حاکم شود و اختلافات به حداقل برسد، همیشه دولت‌ها یا به تعبیری بهتر حکومتها، مسئولیت انتشار و ضرب پول و مقررات گذاری آن را برعهده داشته اند. در طول تاریخ می بینیم که سکه ها با عنوان پاداشها، دوکها، حاکمان محلی، منطقه ای و ملی (اگر بپذیریم دولت ملتها بودند به نوعی) و... براساس مقررات منطقه ای، ملی، یا حتی فرامنطقه ای ضرب و صادر می شد.

این پول کالایی ارزش ذاتی داشته و در بین افراد هم مبادله می‌شد. خود ذات این کالا باعث می شد که مورد پذیرش قرار گیرد. آنچه که مبنای ارزش پول کالایی بوده، خود ارزش ذاتی در کنار اجماع عمومی برای استفاده از این کالا برای واسطه مبادلات بوده است.

ارزش ذاتی و پذیرش عمومی در کنار یکدیگر سبب رواج یک کالا می‌شدند
کارنسی مشخصاً به چه معنی است؟

در هر جامعه ای یک کالا یا چند کالا به طور تاریخی این وظایف را برعهده داشته و پذیرش عمومی در کنار ارزش ذاتی آنها باعث رواج آنها در جامعه بوده است.

با این مفهوم به پول رایج هر کشور می توانیم «کارنسی» بگوییم. کارنسی یعنی پول رایج. در قوانین پولی و بانکی کشور اشاره شده که وجه رایج کشور یعنی مبنای مبادلات در کشور وجه رایج است که در اقتصاد رواج دارد.

به لحاظ تاریخی بحث انتشار پول در ید و قدرت مجموعه های حکومتی بوده است. در طول تاریخ وقتی شاهد شکل گیری بانکها بودیم، سیستمی تحت عنوان سیستم بانکی شکل گرفت. بانکها هم قدرت انتشار و هم قدرت رواج پول را داشتند. به این شکل که رسیدی به افراد می دادند که نشان می داد که بانک به دیگران به میزان پولی که نزد بانک سپرده گذاری می شد بدهکار است. پولهای کاغذی که اکنون متداول است. اما در گذشته های دور وقتی بانکها سکه های افراد را می گرفتند به اندازه تعداد سکه یا پول رایج به جای آن رسید می دادند. این رسید دلالت بدهی بانک به آن فرد می کرد.

توسعه شبکه بانکها به سمتی رفت که بانکها منتشر کننده پول شوند. وقتی به تاریخ اقتصادها به ویژه در آمریکا توجه کنیم، شاهد خواهیم بود که بانکهای محلی و منطقه ای امکان انتشار پول کاغذی داشتند که این پول به معنای بدهی بانک به افراد بوده است. اکنون هم در ترازنامه بانکهای مرکزی دنیا، وجه رایج یا پولی که توسط بانک مرکزی منتشر می شود، بدهی بانک مرکزی به اقتصاد یا مردم است.

از این منظر باید به مسأله ای دیگر نیز توجه داشت. این مسأله انطباق و رابطه بین این بدهی و آن پولی است که بین افراد رد و بدل می شود. در گذشته چون سکه و فلزات اساسی یا پول فلزی و... رایج بوده این رسیدی که بانک به افراد می داد، دلالتی بر بدهی آنها با یک نسبت یک به یک بین این وجه سپرده گذاری نزد بانک و آن رسید داشت.

بانکها با همین مکانیزم اجازه داشتند که رسید چاپ کنند اما بعد متوجه شدند که افراد عموماً برای دریافت سکه خود مراجعه نمی کنند بلکه آن رسید بین افراد در جامعه مبادله می شود. بانکها براین اساس به انتشار رسیدهایی بیشتر از طلا و نقره ذخیره شده نزد خود اقدام کردند.

بعدها دیدیم که بحرانهایی به خصوص در ایالات آمریکا در ابتدای قرن بیستم به وجود آمد و بانکها ورشکسته شدند. به همین دلیل بانک مرکزی برای جلوگیری از به وجود آمدن بحرانها در سیستم بانکی به وجود آمد. در ابتدا که فدرال رزرو در آمریکا شکل گرفت، شرکا یا سهامداران بانک مرکزی بانکهای مختلف بودند و بانک مرکزی برای کنترل و مدیریت ریسک این بانکها به وجود آمد تا بحرانهای کمتری در بین آنها به وجود آید.

این کار سبب می شد تا از ورشکستگی بانکها جلوگیری کنند و از سوی دیگر اگر بحرانی به وجود آمد و سبب هجوم مردم به سمت آن بانک شد، بانک مرکزی با مکانیزمی براساس سپرده قانونی از آنها حمایت کند تا در شرایط بحران بانکهای دچار بحران را نجات دهد.

تا اینجای کار هنوز شاهدیم که نسبتی بین طلا و نقره و نسبت بین اسکناسهای منتشر شده بانکها وجود داشت.

تا اینکه دلار به عنوان پول قالب بعد از جنگ جهانی در اقتصاد بین المللی ظهور کرد. هنوز هم دلار یک رابطه ثابتی با طلا داشت و این قضیه تا زمان برتن وودز وجود داشت.

همین مسأله در قانون پولی و بانکی کشورمان نیز وجود دارد که ارزش هر ریال که واحد پول ایران است با مقدار مشخصی از طلا تعیین می شود.

بعد از برتن وودز، رابطه طلا و دلار قطع شد و دیگر پشتوانه ای تحت عنوان طلا برای پول متصور نبودند.

اعتبار پول به اعتبار دولتهاست

آنچه در اقتصادها به عنوان پشتوانه پول به حساب می آید نه طلا و ذخایر طلای بانکهای مرکزی بلکه خود دولتها پشت آن هستند. اعتبار پول، به اعتبار دولتهاست. اینکه دولتهایی که پول را منتشر می کنندخودشان را بدهکار می کنند همان پول را به عنوان مالیات از مردم می پذیرند.

الان آنچه که به عنوان پول کاغذی، سکه و... عرضه می شود، برمبنای اعتبار دولتها و اعتماد عمومی به آن است.

رمز ارزها بالقوه پول خصوصی به شمار می‌آیند

تا اینجا مفهوم پول و تحولات پول مشخص شد، اکنون به کریپتوکارنسی ها و یا همان رمزارزها، از جایگاه آ«ها از بعد پولی و اقتصادی و چگونگی و مبنای شکل گیری آنها اشاره کنید.

رمز ارزها را باید از دو بعد منظر تحولات تاریخی و از نقطه نظر نظریه پولی در اقتصاد و نیز از منظر تاریخی به لحاظ شکل گیری و تحولاتی که برای آن رخ می دهد مورد بررسی قرار دهیم.

از نظر تئوری و نظریه اقتصادی این مسأله را باید به چند بخش تقسیم کنیم.

1. ریشه های نظری شکل گیری رمز ارزها.

2. الزامات و شرایطی که باعث به وجود آمدن آنها شده و مکانیزم انتشار و رواج آنها را تسهیل کرده است.

در طول تاریخ انتشار پولها در اختیار دولتها و حکومتها بوده و بانکهای مرکزی متولی این امر بوده اند. بانک مرکزی هر کشور، وظیفه قبض و بسط پول، انتشار و کنترل آن در اقتصاد به یاری سیاستها و ابزارهایی در اختیار، برعهده دارد. حجم پول در گردش و در نهایت نقدینگی در اقتصاد را کنترل می کند. نقطه شروع و انتشار آن در اختیار بانک مرکزی است.

نقدهای اقتصاددانان به قدرت گرفتن بانکهای مرکزی و نقش آنها در انتشار بی رویه پول و آثار اقدامات آنها بر اقتصاد

با شکل گیری و قدرت گرفتن بانکهای مرکزی و انتشار بی رویه پول و افزایش بدهیهای دولتها به اقتصاد، شاهد شکل گیری تورمهای افزار گسیخته در اقتصادها بودیم. اقتصاددانان این مسأله را مورد انتقاد قرار دادند.

از جمله منتقدین به دخالت دولت در اینکه اختیار انتشار پول دست بانک مرکزی و دولت باشد، اقتصاددانان مکتب اتریش بودند که در بین آنها فردی به عنوان هایک پیشرو است که مهمترین انتقادها را به پول عمومی و انتشار آن وارد کرده و پیشنهاد می دهد که برای کنترل نقدینگی و تورم باید بانک مرکزی محدود شود. به عبارت دیگر باید بانکهای مرکزی کنترل شوند. یکی از راههای کنترلی، انتشار پول خصوصی به عنوان رقیب پول دولتی است.

در ابتدا نیز پول یک مفهوم خصوصی بود و بعدها با شکل گیری انواع و اشکال جدید، شاهد مقررات گذاری و تغییر مکانیزم انتشار آن و در اختیار گرفتن قدرت انتشار و خلق پول در دست حکومتها بودیم. بانکهای مرکزی قدرت انتشار پول را دارند و می توانند پول منتشر کنند و با این وسیله به رشد عمومی قیمتها دامن بزنند.

انتقاد اقتصاددانان این بود که بانک مرکزی را باید مهار و کنترل کرد که یکی از این پیشنهادها، انتشار پول خصوصی بود.

رمز ارزها به نوعی محصول انتقاد اقتصاددانان به پول دولتی هستند
با این توضیحات شما یعنی عملاً رمزارزها محصول انتقاد اقتصاددانان به پول دولتی و عملکرد بانکهای مرکزی در دنیا بوده است؟

چنانچه از منظر نظری جایگاه رمز ارزها را بررسی کنیم می توانیم بگوییم که رمزارزها به نوعی محصول انتقاد اقتصاددانان به پول دولتی هستند و در انتقاد و برای کنترل بانک مرکزی، مفهوم پول خصوصی را مطرح کردند.

آیا پول خصوصی همه ویژگی‌های پول را داراست؟

بله پول خصوصی اگر مورد توافق عمومی قرار بگیرد و در مبادلات مورد استفاده قرار گیرد می تواند کارکردهای و وظایف پول را بر عهده بگیرد. آنچه از اهمیت بالایی برخوردار است، اجماع یا توافق بر سر استفاده از این پول در مبادلات و تسویه معاملات و بدهی ها با پول خصوصی است. چنانچه این اجماع شکل بگیرد، پول خصوصی رواج پیدا خواهد کرد.

رمز ارزها می‌توانند کارکردهای پول خصوصی را برعهده گرفته و رقیب پول دولتی شوند

اینکه شاهد شکل گیری رمز ارزها در قالب مدرن آن هستیم به لحاظ تاریخی و به لحاظ تکنولوژیک دوره جدیدی در عصر اطلاعات و دوره توسعه فناوری اطلاعات و آی تی، امکان خلق یک نوع از پول جدید را فراهم کرده است که این یک پول خصوصی محسوب می شود. پول خصوصی همان ویژگیهایی را می تواند داشته باشد که پول به طور کلی دارد. با این تفاوت که رمز ارزها یک نوع پول کامپیوترایز شده هستند که براساس الگوریتمهای پیچیده ریاضی تولید می شوند. عملاً رمز ارز، کد و یا رمزی است که به عنوان یک واسطه مبادله مورد اجماع عمومی قرار گیرد و وسیله ای برای مبادلات باشد. در نهایت اینکه این پول می تواند وسیله ای برای حفظ ارزش هم باشد.

رمز ارزها شکلی از نظر تئوری اقتصادی می توانند نوعی پول خصوصی داشته باشند و می توانند بالقوه کارکردهای پول خصوصی را برعهده بگیرند و رقیب پولی که بانک مرکزی منتشر می کنند باشند. رمز ارزها بالقوه پول خصوصی به شمار می آیند.

از نظر فنی و تکنیکی رمز ارزها ویژگیهایی دارند که این ویژگیها کمک می کند که انتشار مجدد ، تقلب، کپی و... آنها سخت تر شود. براین اساس این رمز ارزها، به سرعت با پشتوانه تکنولوژی اطلاعات و واسطه ویژگی های مذکور توانسته اند به صورت عمومی مورد اقبال قرار گیرند و در مبادلات نیز از آن استفاده شود.

اقتصاددانان معتقدند که به دلیل انحرافاتی رمز ارزها از ماهیت پول خصوصی خارج شده‌اند
رمز ارزها بیشتر تبدیل به یک دارایی مالی شده‌اند
آیا رمز ارزها نیز همه ویژگی‌های پول خصوصی را دارا هستند؟

مهمترین و شناخته شده ترین رمز ارزها بیت کوین است که در چند سال گذشته در اقتصادها گسترش یافته است. افراد مبادرت به تولید و مبادله آن کرده و شاهد تغییر و نوسانات شدید آنها با ارزهای رایج هستیم.

این نوسانات و تغییرات شدید رمز ارزها، بسیاری از نظریه پردازان به ویژه اقتصاددانان را به این سمت برده که رمز ارزها از ماهیت پول خارج شدند و الان ماهیت پول ندارند، بلکه تبدیل شدند به یک دارایی مالی شده اند که افراد روی آن سرمایه گذاری می کنند.

آنچه الان مورد توجه اقتصاددانان است، اینکه انحرافی شکل گرفته و سبب شده تا آنها از ماهیت پول خصوصی خارج شوند.

گرچه در سطح گسترده شاهد گسترش رمز ارزها در مبادلات هستیم اما این استفاده در سطح بین المللی در مقایسه با سایر ارزها ناچیز است.

عوامل موثر در نوسانات رمز ارزها
چه علل و عوامل در نوسانات رمز ارزها موثرند؟

علل و عوامل مختلفی برای این نوسانات موثرند:

از جمله این عوامل، محدودیت در عرضه این رمز ارزها است که سبب می شود تقاضا برای این رمزارزها افزایش یابد. مانند هر کالایی قیمت آنها برحسب کالاهای دیگر یا برحسب ارز رایج افزایش یابد.

ما شاهد جهش قیمت رمز ارزها هستیم. محدودیت زیادی در تولید اینها رمزارزها وجود دارد . به طور مثال تعداد کل بیت کوینی که می توان تولید کرد با یک محدودیتی مواجه است. وقتی اقبال به آن رمز ارز زیاد شود، شاهد افزایش قیمت آنها براساس کالاهای دیگر از جمله وجه رایج خواهیم بود.

به طورطبیعی از قبل هم می توانستیم انتظار داشته باشیم که با اقبال عمومی و افزایش تقاضا برای رمز ارزها، شاهد افزایش قیمت آنها باشیم. نوسانات در قیمت رمز ارزها ناشی از تغییر در اقبال عمومی یا تغییر در تقاضای آنهاست. چون محدودیت در عرضه از ابتدا وجود داشته و هست.

محدودیت معدن رمز ارزها

در اشاره به محدودیت در عرضه باید گفت، در کنار محدودیت تولید، با گذشت زمان هزینه تولید نیز افزایش می یابد. موجودی این معدن محدود است و هرچه شما بیشتر از این معدن برداشت کنید، برداشت بیشتر با هزینه بیشتری صورت می گیرد. به مرور زمان هزینه برداشت از این معدن یا ماین کردن رمز ارزها در مزارع مختلف افزایش می یابد. براساس هزینه های زمان و انرژی نیز در این میان موثرند.

در کل، چنانچه اقبال عمومی و افزایش تقاضا را داشته باشید شاهد افزایش قیمت آنها خواهید بود. اگر تقاضا کاهش یابد قیمت نیز کاهش خواهد یافت.

عواملی که باعث افزایش قیمت می شود عوامل سمت عرضه و سمت تقاضا هستند. در سمت عرضه، امکان محدود در ظرفیت تولید و افزایش هزینه تولید را شاهدیم. ممنوعیتی که دولتها برای تولید و استخراج تعیین می کنند بر عرضه آنها اثر می گذارد. این قوانین هم می تواند قوانین مالیاتی و سایر قوانین مرتبط با انتشار پول یا محدودیتهای ممنوعیتی قانونی باشند.

تأثیرات تصمیمات دولتها، مجامع بین المللی و ... حتی بخش خصوصی در نوسانات قیمتی رمز ارزها

در طرف تقاضا نیز تغییرات تقاضا تابعی است از اقدامات و تصمیمات صورت گرفته شده در اقتصاد بین الملل، دولتها، حکومتها و مجامع بین المللی (مبتنی بر اجماع خود) برای ایجاد ممنوعیتها یا محدودیتها برای استفاده از رمز ارزها و یا قانونی کردن آنها در مبادلات که نتیجه می تواند در این خصوص موثر باشد.

برای مثال در قانون پولی و مالی کشورمان صراحتاً اعلام شده که کلیه مبادلات باید براساس وجه رایج انجام شده و ارزش گذاری شود.

مبادله ای که در اقتصاد ایران انجام می شود نمی توانید بگویید چند یوان یا دلار می شود. باید معادل وجه رایج آن را ثبت و ضبط شود. مالیات بر آن مبادلات تعیین شود. همه مسائل مالی بر پایه وجه رایج کشور انجام می شود. اگر مبادله رمز ارز در کشور محدود باشد و امکان استفاده از رمز ارز وجود نداشته باشد، تقاضا برای رمز ارزها کاهش می یابد. اگر در همه کشورها این محدودیتها وجود داشته باشد، تقاضا برای رمز ارزها کاهش می یابد. قیمت رمزارزها براساس سایر کالاها از جمله ارزهای رایج کم می شود.

زمانی که دولتها مقررات خود را تسهیل یا تشدید می کنند، شاهد نوسانات قیمتی رمز ارزها هستیم. همچنین وقتی بخش خصوصی نیز استفاده از رمز ارزها را به رسمیت می شناسد، جهش قیمت آن را شاهد هستیم. به طور مثال وقتی تسلا حاضر شد برای فروش خودروها بیت کوین را دریافت کند به شدت قیمت بیت کوین افزایش یافت.

اقبال عمومی به رمزارزها در کشورهایی که اقتصاد پنهان آن زیاد است بیشتر است
استقبال بالای ایرانیان و چینی ها از رمز ارز

در کنار فعالیتهای قانونی، در اقتصاد بخشی داریم که غیرقانونی است که به اقتصاد پنهان شناخته می شود در هر اقتصاد سهمی از اقتصاد به آن اختصاص دارد ولی در برخی اقتصاد کم و در بعضی نسبت آن زیاد است.

وقتی که در یک اقتصاد بخش پنهان اقتصاد زیاد باشد، تقاضا برای رمز ارزها افزایش می یابد. تمام اقتصاددهایی که با محدودیت نقل و انتقال پول و ارز به اقتصاد مواجه است، توجه به رمز ارزها افزایش می یابد. در چین و ایران این دو مساله باعث شده که اقبال به رمز ارزها افزایش یابد.

دولتها کنترلی بر پولهای خصوصی به معنی رمزارزها ندارند، این مساله اینجا بروز بیشتری دارد.

یکی از عوامل مهم در افزایش قیمت رمز ارزها چینی‌ها هستند

در طی سالهای گذشته چینی‌هایی که مهاجرت کردند می‌خواستند پولشان برای خرید کالا خارج از اقتصاد از جمله سرمایه گذاری در املاک منتقل کنند از رمز ارزها استفاده کردند. یکی از عوامل مهم در افزایش قیمت رمز ارزها چینی ها هستند.

کمک رمز ارزها به فعالیتهای کثیف و سیاهی همچون پولشویی و فعالیتهای مجرمانه

در اقتصاد پنهان یا اقتصاد سیاه و هرجا که فساد زیاد باشد و رد گم کردن و پاک کردن رد پای پولی با هر وسیله ای که امکان پذیر باشد، اقبال توجه به رمز ارزها افزایش می یابد.

رمز ارزها به فعالیتهای کثیف یا سیاه در اقتصاد از جمله پولشویی و فعالیتهای مجرمانه می توانند کمک کنند.

توجه به رمز ارزها در اقتصادهای بحران زده
افزایش بحران در هر اقتصاد می‌تواند تقاضا برای رمز ارزها را افزایش دهد

در اقتصادهای بحران زده و دارای شرایط بحرانی افراد برای خروج پول از آن کشورها دست به دامن رمز ارزها می شوند. چراکه رمز ارزها امکان نقل و انتقال پولی را فراهم می کنند بدون اینکه دولتها بتوانند نظارتی بر آنها داشته باشند. براساس سطح بحران در هر اقتصاد تقاضا برای رمز ارزها افزایش یافته است.

طی سالهای گذشته در اقتصادهایی مانند آمریکای لاتین شاهد استفاده گسترده از رمز ارزها برای خروج پول بوده ایم. در کشور خودمان نیز این مساله به میزان قابل توجهی اتفاق افتاده است.

به ویژه در شرایطی که افراد به تولید رمز ارزها اقدام می کنند اگر کنترلی نباشد و قوانین مالیاتی برای تولید آنها شکل نگرفته باشد، در این شرایط شاهد آن هستیم که افرادی که در حوزه های سیاه اقتصاد فعال هستند، فعالیتهای مجرمانه انجام می دهند و به دنبال خروج پول به کشور هستند و... بیش از سایرین از رمز ارزها استفاده می کنند. اگر خلا قانونی هم وجود داشته باشد در حد گسترده به تولید رمز ارزها اقدام خواهند کرد.

همین اینها به استفاده بیشتر از رمز ارزها دامن زده است. با توجه به محدودیتهای طرف عرضه، افزایش تقاضا برای رمز ارزها باعث جهش قیمت رمز ارزها طی سالهای اخیر شده است. از طرف دیگر، شاهد نوسانات و تلاطمهایی در قیمت رمز ارزها هستیم که اقتصاددانان می گویند این تلاطمها با ماهیت اصلی پول متفاوت است و رمز ارزها از ماهیت اصلی پول خارج شده اند.

یکی از علل افزایش قیمت رمز ارزها استفاده از آنها به عنوان دارایی مالی و سرمایه گذاری در آنهاست

یکی از علل افزایش قیمت رمز ارزها استفاده از آنها به عنوان دارایی مالی و سرمایه گذاری در آنهاست. اقتصادانان معتقدند در کنار فعالیتهای مجرمانه و اقتصاد سیاه که با افزایش تقاضا و در نهایت جهشهای ناگهانی در قیمت رمز ارزها همراه می شده، استفاده از آنها به عنوان دارایی مالی هم باعث تلاطم و نوسان در قیمت آنها شده است. اقتصاددانان معتقدند رمز ارزها رقیب پول رایج نیستند و وظیفه خود را به عنوان پول خصوصی از دست داده اند. رمز ارزها مانند سایر دارایی های مالی به دارایی مالی تبدیل شده اند و دارای بازار خاص خود هستند که این تلاطمهای شدید در آنها می توانند اتقاق بیفتند و باید ماهیت این رمز ارزها را یراین اساس بررسی کرد.

رمز ارزها ماهیت خود را از یک وسیله مبادله، واحد شمارش و وسیله حفظ ارزش به یک دارایی مالی تغییر داده‌اند.

قیمت برق برای تولید رمز ارزها باید به قیمت تجاری بین المللی باشد
چه توصیه‌ای در خصوص رمز ارزها به دولت دارید؟

در خصوص رمز ارزها و تولید آنها مباحث فنی زیادی در کشور وجود دارد و متخصصان این امر همگام و همسو با مطالعات بین المللی، کارهای مطالعاتی زیادی انجام داده اند. در این خصوص تنها مسأله ای که می توانیم از منظر اقتصاد و علم اقتصاد به آن بپردازیم این است که برای تولید رمزارزها نیاز به زیرساختهایی داریم که از این جمله نیاز به انرژی است. این تولید باید به صورت رقابتی باشد. تولید رمزارزها مثل بقیه کالاها براساس قیمتهای بازار عمل کند. به عبارت دیگر می توان گفت که باید قیمت انرژی برای تولید آنها باید سطح قیمت رقابتی باشد. الان در سطح بین المللی قیمت برق هرکیلووات ساعت برق خانگی 12تا 14 سنت به طور متوسط است و برق تجاری قیمتش بیشتر است.

آنچه مسلم است اینکه مزارعی که برای تولید رمز وجود دارد از برقی استفاده می کنند که قیمت این برق نسبت به قیمت بین المللی تفاوت معناداری دارد. این باعث شده که اقبال به تولید رمزارزها بیشتر باشد. اخبار و اطلاعاتی که به حضور برخی از مجموعه های خاص از کشورهای مختلف برای تولید رمز ارزها در ایران اشاره دارند، بعضاً علت قطعی های بالا و مصرف زیاد انرژی را استفاده این مجموعه ها از برق دانسته اند. برای تولید این رمزارزها انرژی به نسبت بالا استفاده می شود. لذا اولین گام و مهمترین آن، اصلاح قیمت نهاده ها در این بخش است. معتقدم که قیمت برق این بخشها در سطح قیمت بین المللی محاسبه و تعیین شود. مصرف کنندگان برق در مزارع تولید رمزارز باید قیمت برق را در سطح قیمتهای تجاری بین المللی پرداخت کنند. قاعدتاً این مسائل باعث می شود مشکلات و چالشهایی که در صنعت برق داریم با این شرایط یک مقدار التیام یابد.

لزوم شفافیت موضع دولت و حاکمیت نسبت به تولید و مبادله رمز ارزها

مسأله بعدی شفافیت در مورد موضع دولت نسبت به تولید و مبادله رمزارزها است. در بخش تولید رمزارزها دولت باید شفافتر عمل کند. مقررات و قوانینی وضع کند. قیمت گذاریها اصلاح شود و قاعدتاً در حوزه مبادلات نیز موضع صریح و روشنی را اعلام کند. این موضع باید تأیید یا نفی مبادلات باشد. بسته به شرایط اقتصادی و براساس تحقیقهای دقیق کارشناسی دولت باید یک موضع روشنی داشته باشد. چون بلاتکلیفی در تصمیم گیری سبب سردرگمی در این خصوص شده است. دیدگاه واحد حاکم بر این بخش وجود ندارد.

توجه به رمز ارز ملی

مسأله دیگری که در کشور و خیلی کشورها پیگیری شده، رمز ارزهای ملی است. این رمز ارزها ماهیتاً با رمز ارزهای خصوصی به جهت جایگاه انتشار آنها متفاوت هستند و بیشتر پول رمزگذاری شده اند و در سطح ملی بانکهای مرکزی متولی آن هستند. این اقدام به طور کلی اقدامی جهت ایجاد یک رقیب برای رمز ارزها است. رمزارزها علاوه بر کارکردها ، ویژگیهایی همچون امنیت بالا و عدم امکان کپی کردن را دارند. توکنایز کردن پول ملی می تواند سبب شود که مشکلات احتمالی در حوزه اختلاس، سو استفاده های پولی و... کاهش یابد.

ضمن اینکه بانک های مرکزی این کار برای ایجاد یک رقیب را برای رمزارزهای خصوصی انجام می دهند تا قدرت و سیطره خود را داشته باشند.

بانک مرکزی باید در این خصوص تعیین تکلیف جدی کند. در سطح بالاتر حاکمیت نیز نسبت به این موضوع، موضع خود را معلوم کند. دولت چه بخش پولی و چه صنعت، باید یک رویه واحد و رفتار مشترکی نسبت به آن داشته باشند و شفاف و روشن نسبت به این مسأله موضع خود را اعلام کنند.

صرافی‌ها برای مبادله رمزارزها مجوز بگیرند

بخشی از نگرانی‌های که دولت برای خروج پول دارد، دغدغه به جا و قابل توجهی است و دولت نسبت به آن مقرراتی را تعیین کند. اگر صرافی‌ها در حوزه مبادله رمز ارزها فعالیت می‌کنند باید دارای مجوز باشند. اینکه بخواهیم به طور مطلق جلوی مبادله رمز ارزها را بگیریم، یک امر نمی‌گویم محال است ولی بسیار سخت است. و در شرایط فعلی اقتصاد بین الملل یک موضع گیری قطعی و درستی نمی‌تواند باشد. به نظر من باید یک موضع منطقی گرفته شود که برای اقتصاد ایران کم‌ترین آسیب را در پی داشته باشد.

منبع: تسنیم