درباره خشک کردن هورالعظیم

به گزارش سایت خبری پرسون، حمیدرضا شکوهی نوشت: چرا که اولا به خشکسالی در خوزستان مربوط است که این روزها بسیار مورد توجه مردم است، ثانیا به دلیل نام بردن از چینی‌ها که به دلیل مسائل مربوط به قرارداد ۲۵ساله و شایعات مختلف درباره آن با حساسیت افکار عمومی مواجه هستند، مورد توجه مردم قرار گرفته و ثالثا یکی از بخشهای حاکمیت یعنی نفت را هدف انتقاد قرار داده و مردم در شرایط بی‌اعتمادی نسبت به حاکمیت، اصولا از مقصر نشان دادن هر بخشی از حاکمیت توسط بخشی دیگر -اینجا نفت توسط محیط زیست- استقبال میکنند. اما واقعیت آن است که این سخنان، چندان کامل نیست و به عنوان فردی که از نزدیک تحولات نفت و خوزستان را دنبال می‌کنم و در سیل دو سال پیش هم سفری به خوزستان داشتم، وظیفه خود می‌دانم که تا حد امکان، اطلاعات درست را ارائه دهم.

نکته اول این که توسعه میدان نفتی آزادگان توسط شرکت اینپکس ژاپن با مجوز سازمان محیط زیست در مرداد ماه سال ۸۴ همراه بود و هیچ نهاد بالادستی هم در صدور مجوز دخالت نداشت اما به دلیل تحریم، ژاپن جای خود را به چین داد.

دوم اینکه اصولا هر اقدامی که بر خلاف اصول محیط زیست باشد محکوم است و جای دفاع ندارد. مجوز خشک کردن بخشی از هورالعظیم برای استخراج نفت توسط چینی‌ها هم بعدا مصوب شد اما نکته اینجاست که این مصوبه عملا اجرا نشد چراکه در آن زمان، هورالعظیم و کل منطقه جنوب غرب ایران و کشورهای اطراف همچون عراق با خشکسالی شدیدی مواجه بودند و همان سال‌ها بود که شاهد ریزگردهای گسترده در منطقه بودیم. مصوبه برای فعالیت نفتی چینی‌ها در پایین دست تالاب هورالعظیم بود که آن زمان آبی نداشت و دو مخزن بالایی دارای آب بود.

طی آن سه سالی هم که مهلت اجرای مصوبه بود، عملا خشکسالی مانع از جاری شدن آب در مخازن پایین‌دست تالاب شده بود. بنابراین نیازی هم برای خشک کردن تالاب ایجاد نشد. در واقع هرگاه آب در مخازن اول و دوم در بالادست هورالعظیم پر شود، وارد پایین دست می‌شود که به دلیل کم آبی مخازن بالادست، این اتفاق در آن سال‌ها رخ نداد. این را هم در نظر بگیرید که تقسیم هورالعظیم به پنج مخزن هم اصلا ارتباطی به استخراج نفت ندارد و در زمان جنگ با عراق به خاطر ایجاد جاده‌های دسترسی، هورالعظیم تقسیم شد و همانگونه باقی ماند. طبق اطلاعات تصاویر ماهواره‌ای، در سالهای بعد، عراق قسمت جنوبی هورالعظیم در خاک عراق را به خاطر میدان نفتی مجنون خشک کرد؛ کاری که هیچگاه در طرف ایرانی انجام نشد.

نکته سوم از نکات قبلی مهمتر است. فرض کنیم که اصلا آن سال هورالعظیم، آب هم داشته و به خاطر پروژه نفت خشک شده است؛ که همانگونه که ذکر کردم اینطور نبود. این موضوع چه ارتباطی با خشکسالی اخیر دارد؟! دو سال پیش، سیل در خوزستان جاری شد و همان زمان شایعاتی ایجاد شد که نفتی‌ها آب را به روی هورالعظیم بسته‌اند تا تاسیسات نفتی آسیب نبیند و همین باعث شده آب به خانه‌های مردم برود! در حالیکه آن زمان حجم آب به حدی در هورالعظیم افزایش یافته بود که نه تنها مخازن پایین دست هم پرآب شد و تولید نفت متوقف شد، بلکه به دلیل حجم بالای آب و جلوگیری از بروز خسارت به مردم، دایک‌های مرزی هم باز شد و بخش زیادی از آب به سمت عراق جریان یافت.

آنچه درباره خشکسالی در هورالعظیم باید مورد بررسی قرار گیرد، اتفاقاتی است که در دو سال اخیر پس از سیل خوزستان رخ داده و مثلا خروجی کرخه به ۴۰ متر مکعب در ثانیه کاهش یافته و آنچه مربوط به ده سال پیش است، کمکی به حل مشکل نمی‌کند و تنها این شائبه را ایجاد میکند که نفت هنوز هم در حال خشکاندن هورالعظیم است که البته هر کسی به منطقه رفته باشد، می‌داند اینطور نیست.

خلاصه اینکه اولا موضوع مصوبه خشکاندن هورالعظیم مصوبه اشتباهی بود، اما نه اجرا شد و نه ربطی به خشکسالی دارد؛ ثانیا استخراج نفت در هورالعظیم از ابتدا با مجوز سازمان محیط زیست و بدون خشکاندن هور انجام شد و ثالثا پس از سیل خوزستان، به دستور وزیر نفت، تولید نفت در منطقه متوقف شد تا مبادا به دلیل جلوگیری از ورود آب به پایین دست تالاب، مشکلات حاصل از سیل، بیشتر شود. در واقع همان زمان که نفتی‌ها تلاش می‌کردند تا به سیل‌زدگان کمک کنند، متهم هم می‌شدند! شاید بهتر باشد برای روشن شدن ابعاد موضوع، به جای طرح ادعاهای یک طرفه که در فضای احساسی فعلی کمکی به حل موضوع نمی‌کند، هر دو طرف ماجرا در قالب یک مناظره، این موضوع را بررسی کنند تا از طرح ادعاهایی که به جز ایجاد نگرانی برای افکار عمومی، حاصلی ندارد خودداری شود.

توجه: مطلب مندرج صرفا دیدگاه نویسنده است و رسانه پرسون در قبال آن هیچ موضعی ندارد.

منبع: آفتاب یزد