چالش‌های وزارت ورزش و جوانان در دولت رئیسی / کدام چهره‌ها شانس تکیه زدن بر کرسی وزارت را دارند؟

به گزارش سایت خبری پرسون، وزارت ورزش و جوانان یکی از جوان ترین وزارت خانه های نظام جمهوری اسلامی ایران است. این وزارت خانه در سال 1389 از طریق ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان و با تصویب مجلس شورای اسلامی به وجود آمد و از آن زمان تا کنون، 3 وزیر و چند سرپرست موقت داشته است.

به مناسبت انتخاب وزیر جدید برای این وزارت خانه جوان، بد نیست مروری بر تاریخچه، حواشی و گزینه های اصلی مطرح شده برای ریاست این وزارت خانه داشته باشیم.

تاریخچه تشکیل وزارت ورزش؛ مروری بر روسای سازمان تربیت بدنی

وزارت ورزش و جوانان در سال 1389 به وجود آمد. همانطور که می‌دانید عمده وظایف این وزارت خانه مربوط به اداره مسائل ورزشی، باشگاه‎ها، حضور ورزشکاران در تورنمنت های بین المللی و به طور کلی رتق و فتق مسائل مربوط به ورزش حرفه ای و همگانی است.

پیش از به وجود آمدن وزارت ورزش، سازمان تربیت بدنی امور مربوط به ورزش را انجام می داد. این سازمان قبل از انقلاب اسلامی نیز وجود داشت. در سال 1313 محمد رضا پهلوی ( ولیعهد وقت ایران) ریاست انجمن ملی تربیت بدنی را بر عهده گرفت. بعد از او و با ایجاد تغییراتی در فرم این سازمان، اشخاصی چون حسین علاء، سید علی شایگان، امان الله جهانبانی، نادر باتمانقلیچ، پرویز خسروانی، علی حجت کاشانی، نادر جهانبانی و ... ریاست این سازمان را بر عهده گرفتند.

بعد از انقلاب اسلامی اما تغییراتی در این سازمان به وجود آمد. ابتدا حسین فکری (مربی سابق تیم ملی و پرسپولیس) به عنوان سرپرست موقت این سازمان برگزیده شد. بعد از فکری، حسین شاه حسینی در همان سال 57 به عنوان نخستین رئیس سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد. بعد از مرحوم شاه حسینی، مصطفی داودی (1359)، اسماعیل داودی شمسی (1361)، احمد درگاهی (1364)، حسن غفوری فرد (1368)، مصطفی هاشمی طبا (1372)، محسن مهرعلیزاده (1380)، محمد علی آبادی (1384) و علی سعید لو (1388) به عنوان روسای این سازمان برگزیده شدند.

بعد از سال 89 و تشکیل وزارت خانه ورزش و جوانان به ترتیب اشخاص زیر به عنوان وزیر ورزش و جوانان برگزیده شدند:

محمد عباسی (1390)، محمود گودرزی (1392)، مسعود سلطانی فر (1395).

همچنین، این وزارت خانه در مقاطع مختلفی به جای وزیر، دارای سرپرست بوده است. رضا صالحی امیری، محمد شریعتمداری و نصرالله سجادی سرپرستان موقت وزارت ورزش و جوانان بوده اند.

مروری بر کارنامه و حواشی وزرای ورزش و جوانان

محمد عباسی:

محمد عباسی اولین وزیر ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران بوده است. او که مدتی وزیر تعاون دولت محمود احمدی نژاد بود، توانست به عنوان اولین وزیر وزارت خانه جدید ورزش و جوانان هم انتخاب شود.

بعد از انتخاب عباسی به عنوان وزیر ورزش، رسانه‌ها تیغ را برای او از رو کشیدند. یکی از رسانه ها با تیتر «ورزش تعاونی شد!» از او استقبال کرد و به کنایه ورزشی نبودن او را به رخش کشید. با این حال، عباسی معتقد است که از ورزش دور نبوده و در نوجوانی رزمی کار بوده است.

محمد عباسی در زمان ورودش به وزارت جدیدالتاسیس ورزش و جوانان با مسائل مختلفی درگیر شد. اولین مساله رابطه نسبتا تیره او با محمد علی آبادی (سرپرست سابق سازمان تربیت بدنی و رئیس بعدی کمیته المپیک بود)؛ هرچند عباسی خود معتقد است همواره با علی آبادی مدارا کرده با او درگیر نشده است اما در یک مصاحبه در مورد علی آبادی چنین گفت: " حتی الامکان ترجیح می دهم با چنین افرادی رفاقت نکنم."

از حواشی دیگر محمد عباسی، اقدام او در مورد اخراج همزمان 5 رئیس فدراسیون بود. بسیاری این اقدام او را "کودتا در ورزش" خوانده و انتقادات تندی در رسانه‌ها علیه او داشتند. البته در آن زمان برخی شایعه کردند که عباسی به علت استعمال مواد مخدر این روسا را عزل کرده است. با این حال، عباسی مدعی است قصد کودتا نداشته و مساله مربوط به مواد مخدر نیز درست نیست. عباسی تاکید دارد که افراد عزل شده به خاطر قانون "منع به کارگیری افراد بازنشسته" از ریاست فدراسیون عزل شدند.

شاید مهمترین حاشیه محمد عباسی در زمان ریاستش بر وزارت ورزش و جوانان، مساله مربوط به استیضاحش بوده است. با شروع مجلس نهم یکی از نمایندگان برای استیضاح عباسی شروع به جمع کردن امضاء از نمایندگان کرد. او استخدام غیرقانونی تعدادی از نزدیکان وزیر را از جمله دلایل استیضاح اعلام کرد. جو سنگین مجلس و ضدیت نمایندگان با محمود احمدی نژاد عباسی را در خطر انداخت. با این حال، برگزاری المپیک و گرفتن نتایج خوب توسط کاروان ورزشی کشور باعث شد نمایندگان امضا کننده استیضاح عباسی، امضاء خود را پس بگیرند.

با وجود تمام حواشی و اشکالات، اما در زمان عباسی، کاروان ایران در المپیک و پارالمپیک 2012 لندن توانستند نتایج بسیار درخشانی بگیرند. کسب 12 مدال (4 طلا ، 5 نقره و 3 برنز) و قرارگرفتن در رتبه 17 المپیک و کسب 24 مدال (10 طلا، 7 نقره و 7 برنز) و حضور در رتبه 11 پاراالمپیک موفقیتی بی نظیر در تاریخ ورزش ایران بود که در زمان وزار عباسی به وقوع پیوست.

البته حتی این موفقیت نیز حاشیه داشت. محمود گودرزی (وزیر ورزش در زمان حسن روحانی) معتقد بود موفقیت‎های المپیک لندن یک اتفاق بود و حد ورزش ایران 4 مدال بیشتر نبوده است؛ این اظهار نظر منجر به رنجش عباسی و انتقاد او از گودرزی شد.

هرچند بحث ورود زنان به ورزشگاه ها از قبل وزارت عباسی نیز مطرح بود اما او یکی از مخالفان جدی حضور زنان در ورزشگاه ها و استادیوم بود. او در این رابطه گفته است:" در مسابقات فوتبال از اول هم حضور بانوان مرسوم نبوده است.... حتما حضور نوامیس مردم آن هم با ادبیاتی که شما در بعضی از تماشاچی‎ها در زمان بازی دیده‎اید درست نیست."

به جز این، ماجرای دخالت وزارت ورزش در انتخابات فدراسیون فوتبال نیز همواره یکی از چالش های وزارت ورزش بوده است. محمد عباسی اولین وزیری بود که سعی کرد کاندیدای مورد نظر وزارت (محمد حسین قریب) را به ریاست فدراسیون فوتبال برساند. با این حال، علی کفاشیان که قبلا گفته بود در انتخابات شرکت نمی کند در لحظه آخر در انتخابات شرکت کرد و با توجه به ضدیت فوتبالی ها با وزارت ورزش و عباسی، توانست عباسی را کیش و مات کرده و رئیس فدراسیون فوتبال شود. در نتیجه، مخالفت عباسی با کفاشیان و تصمیماتش تا روزهای پایانی حضور او در دولت نیز ادامه یافت.

محمود گودرزی:

با انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، بسیاری امیدوار بودند فضای جدیدی در وزارت ورزش شکل بگیرد. با این حال، حواشی ایجاد شده در زمان وزارت گودرزی به حدی بود که او در انتها مجبور به استعفا شد و بسیاری از او به عنوان " ضعیف ترین وزیر دولت یازدهم" یاد کنند.

محمود گودرزی به عنوان چهارمین گزینه وزارت ورزش به مجلس معرفی شد. پیش از او، مسعود سلطانی فر، رضا صالحی امیری و نصرالله سجادی نیز توسط دولت به مجلس معرفی شدند که نتوانستند رای اعتماد بگیرند.

شاید مهم ترین مشکل گودرزی زبان او بود. گودرزی در زمان وزارتش، بارها با فاصله زیاد از جایگاهش به عنوان وزیر صحبت کرد و اظهارنظرهای نا به جایی هم داشت که برای او حاشیه فراوانی ایجاد کرد.

به جز این، رفتار تند او با ورزشکاران و تصمیمات هیجانی خیلی زود کار را برای او سخت کرد. اخراج امید نوروزی قهرمان المپیکی ایران از اردوی تیم‌ملی کشتی بعد از اعتراض به شرایط مالی و حقوق دریافتی کشتی‌گیران یک نمونه از رفتارهای تند گودرزی بود که انتقاد رسانه ها را به سمت او کشاند.

گودرزی درهمان ابتدا خود را وزیری غیر فوتبالی معرفی کرد. از این رو خیلی زود با فوتبالی ها درگیر شد. تغییر 7 مدیر عامل در پرسپولیس و استقلال نشان داد او سر سازگاری با فوتبال و دو باشگاه محبوب پایتخت ندارد.

اوج درگیری گودرزی اما با کارلوس کیروش (سرمربی وقت تیم ملی ) بود. کیروش کاریزماتیک خیلی زود با گودرزی به مشکل خورد. وزیر ورزش وقت مخالف شدید کیروش بود و درگیری شدیدی با او پیدا کرد. گودرزی که همزمان با فدراسیون کفاشیان هم درگیر بود، در نشستی که با اهالی فوتبال داشت، به کیروش لقب «لمپن وارداتی» داد و البته با واکنش تند رسانه ها و فدراسیون فوتبال روبه رو شد.

به جز فوتبال، گودرزی در سایر حوزه ها نیز تصمیمات جنجالی گرفت. تصمیم سیاسی در مورد فدراسیون اتومبیل رانی و برکناری رئیس آن، عزل ناگهانی رئیس فدراسیون جودو، بحرانی شدن اوضاع اسکی به خاطر اقدامات وزارت خانه، بحران مالی فدراسیون دوومیدانی و ... از جمله اقدامات اشتباه محمود گودرزی بود.

گودرزی سرانجام در سال 1385 مجبور به استعفا شد. بسیاری معتقدند او اگر استعفا نمی داد به زودی توسط رئیس جمهور عزل می شد و یا توسط مجلس استیضاح می گردید.

مخالفت شدید طرفداران استقلال، پرسپولیس و تیم ملی و کیروش و نوشتن کامنت های تند علیه او در صفحه اینستاگرام حسن روحانی باعث خروج او از دولت شد. همچنین، طبق برخی روایت ها، او در کابینه محبوب نبود. براساس شنیده ها، وزیر ورزش با برخی اعضاء کابینه رابطه خوبی نداشت. گویا برخی اعضاء هیئت دولت و شخص اسحاق جهانگیری (معاون اول) طرفدار کیروش و بقای او در تیم ملی بودند و همین امر زمینه اختلاف گودرزی با اعضاء کابینه را فراهم کرده بود. مصاحبه گودرزی با کیهان (به عنوان یک روزنامه اصولگرا و ضد دولت روحانی) و گلایه از دولت نیز تیر آخر را به رابطه گودرزی با دولت حسن روحانی زد و باعث خروج او از دولت در سال 95 شد.

مسعود سلطانی فر:

در سال 1395 و بعد از کنار رفتن گودرزی، نصرالله سجادی سرپرست وزارت ‌خانه ورزش و جوانان شد و بعد هم در آبان‌ 95 مسعود سلطانی‌ فر به عنوان وزیر ورزش و جوانان معرفی شد و رأی اعتماد از مجلس گرفت. سلطانی فر که در سال 92 اولین گزینه روحانی برای وزارت ورزش و جوانان بود در آن سال نتوانست از مجلس رای اعتماد بگیرد اما در نهایت در سال 1395 توانست به عنوان وزیر ورزش و جوانان انتخاب شود. سطانی فر در دولت دوازدهم در سال 96 نیز کاندیدای اول وزارت ورزش بود که مجددا رای اعتماد گرفت و وزیر ورزش و جوانان ماند.

در زمان وزارت مسعود سلطانی فر اتفاقات بسیار زیادی در ورزش کشور رخ داد. اولین اتفاق مهم، خروج ورزشکاران مطرح از کشور و پناهنده شدن آنان بود که ضربه سختی به ورزش ایران زد. در دوران حضور سلطانی فر در وزارت ورزش، چهره‌های مطرحی چون کیمیا علیزاده، سعید ملایی و علیرضا فیروزجا از ایران رفتند و در حال حاضر قرار است در لیست پناهندگان در المپیک توکیو به میدان بروند.

حاشیه دوم در مورد سلطانی فر مخالفت شدید استقلالی ها با او بود. بر خلاف محمد عباسی ( که مورد اتهام پرسپولیسی ها بود) طرفداران استقلال معتقد بوده و هستند که سلطانی فر به عنوان وزیر ورزش بین دو باشگاه دولتی پایتخت تفاوت قائل شده و به پرسپولیس بودجه بیشتری می دهد. این اتفاقات باعث شده آبی ها به سلطانی فر لقب "بابا مسعود" بدهند؛ لقبی که توسط یکی از مجریان صدا و سیما نیز در مورد سلطانی فر به کار رفت و باعث شد او مدتی ممنوع التصویر شود.

دخالت سلطانی فر در مسائل فدراسیون فوتبال به حدی بود که فدراسیون فوتبال تا مرز تعلیق نیز پیش رفت و این رشته پرطرفدار را دچار دردسر زیادی کرد.

حاشیه فوتبالی دیگر سلطانی فر، پرونده مارک ویلموتس بلژیکی بود که باعث خسارت 170 میلیاردی فدراسیون فوتبال و دخالت مستقیم مجلس شورای اسلامی به این ماجرا شد. مسئول مستقیم این اتفاق اگرچه مهدی تاج و فدراسیون وقت فوتبال بود اما سلطانی فر و وزارت ورزش را نیز به شدت درگیر حاشیه کرد.

انتصاب افراد نزدیک به سلطانی فر در پست های حساس ورزشی نیز از جمله مشکلات سلطانی فر بوده است. انتصاب اسماعیل خلیل زاده به عنوان رئیس هیئت مدیره استقلال حواشی بسیار زیادی برای باشگاه بزرگ پایتخت به وجود آورد. حالا طبق ادعای بسیاری از رسانه ها گویا خلیل زاده دوست سلطانی فر در زمان استانداری گیلان بوده که با کمک او توانست شرکت ابریشم گیلان را خریده و البته به ورشکستگی بکشاند. سلطانی فر از این گونه حواشی زیاد داشته و هنوز نیز درگیر بسیاری از آنها است.

مروری بر مهم‌ترین چالش های وزارت ورزش و جوانان

بدون شک، وزیر بعدی ورزش و جوانان با مشکلات فراوانی روبه رو خواهد بود و چالش های بسیار زیادی خواهد داشت. با توجه به کارنامه سه وزیر قبلی بد نیست مروری بر مهم ترین چالش های وزیر ورزش و جوانان دولت سید ابراهیم رئیسی داشته باشیم:

الف. مشخص نبودن جایگاه جوانان در وزارت خانه جوان دولت یکی از جدی ترین و قدیمی ترین مسائل این نهاد است. وزارت ورزش و جوانان اگرچه از دو بخش تشکیل شده اما سالها است که از بخش دوم (جوانان) غافل است و به درستی نمی تواند جایگاه آن را مشخص کرده و به مسائل جوانان بپردازد.

ب. مساله خصوصی سازی باشگاه ها و به خصوص دو باشگاه بزرگ استقلال و پرسپولیس از جمله مسائلی است که همواره وزرای مختلف ورزش را درگیر خود کرده است. مساله ای که با همکاری سازمان خصوصی سازی و دولت می تواند حل شود؛ هر چند تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده است.

ج. خروج ورزشکاران نخبه و مدال آور از کشور پدیده ای نسبتا جدید اما به شدت خطرناک است که به خصوص دولت اخیر را به خود درگیر کرد. احتمالا دولت جدید و وزارت ورزش و جوانانش هم درگیر این مساله خواهند شد.

د. حمایت از ورزش های مدال آور المپیکی و رفع تبعیض بین رشته های ورزشی مختلف از جمله وظائف وزارت ورزش است که کمتر به آن پرداخته می شود.

ه. پرداخت به ورزش های پایه، ورزش مدارس و تربیت ورزشکاران جوان از جمله وظائف مهم وزیر ورزش است که با همکاری وزارت آموزش و پرورش می تواند به آن تحقق بخشد.

ی. حمایت از فدراسیون های مختلف، عدم دخالت در نحوه اداره شدن این فدراسیون ها و عدم حمایت از برخی نامزدهای ریاست فدراسیون مهم ترین وظیفه وزارت ورزش است که متاسفانه توسط همه وزرا و حتی روسای سازمان تربیت بدنی مورد غفلت قرار گرفته است.

وزیر ورزش بعدی چه کسی می تواند باشد؟

در مورد وزیر بعدی ورزش و جوانان گمانه زنی های بسیار زیادی شده است. علی رغم انتشار فهرست های مختلف اما چند نام بیش از نام های دیگر شنیده می شود: امیررضا خادم، محسن منصوری، حمید سجادی، محمدرضا داورزنی و مهرداد بذرپاش از جمله مهم ترین نام ها برای تصدی وزارت ورزش و جوانان دولت سیزدهم هستند.

محسن منصوری، معاون امور استان‌های شورای هماهنگی ستادهای مردمی انتخاباتی سید ابراهیم رئیسی بود که مدیرعامل بنیاد علوی نیز است. گزینه احتمالی دیگر حمید سجادی، دونده سابق دو استقامت و مدیر ورزشی است که در زمان احمدی نژاد نیز به عنوان وزیر ورزش معرفی شد اما نتوانست رای بیاورد.

مهرداد بذرپاش (رئیس سازمان جوانان سابق و رئیس فعلی دیوان محاسبات کشور)، محمدرضا داورزنی (نائب رئیس کنفدراسیون والیبال آسیا و رئیس فدراسیون والیبال ایران) و امیررضا خادم (قهرمان کشتی و معاون حقوقی، پارلمانی و امور استان‌های وزارت ورزش و جوانان در دولت یازدهم) از جمله سایر گزینه ها برای معرفی به مجلس جهت کسب وزارت ورزش و جوانان هستند.

در این میان برخی گزینه ها شانس کمتری نسبت به چهره های دیگر دارند و برخی دیگر نیز بیشتر سر زبان ها بوده و هستند. داورزنی از جمله افراد نزدیک به دولت روحانی و وزارت فعلی ورزش و جوانان است و بعید است بتواند در دولت بعدی جایی داشته باشد. از طرف دیگر، این روزها برخی فعالان رسانه ای نام امیررضا خادم را بیش از سایر گزینه ها می آورند. این در حالی است که خادم نیز در وزارت ورزش دولت یازدهم پست داشته است.

بسیاری معتقدند رقابت اصلی بین امیررضا خادم، محسن منصوری و حمید سجادی است. فعلا مشخص نیست رئیسی می خواهد یک چهره فعال در زمینه ورزش اما نزدیک به دولت روحانی را به عنوان وزیر ورزش معرفی کند یا یک چهره جوان و اصولگرا را به عنوان وزیر پیشنهادی انتخاب کند. با این حال، اگر ایجاد سامانه معرفی وزرا توسط رئیس جمهور منتخب درست باشد شاید تمام این مسائل حزبی و گروهی کنار رفته و این افراد و شاید سایر چهره های ورزشی دیگر نیز توسط دولت منتخب به مجلس معرفی شوند.