خبر، ریشه قدیمی در مشرق زمین دارد

سایت خبری پرسون- در خصوص تاریخچه روزنامه نگاری باید گفت که خبر سابقه ای کهن، قدیمی و ریشه در مشرق زمین دارد.

نکته حایز اهمیت این است که از صد سال گذشته تا به امروز قدرت ها از طریق داده و اطلاعات به وجود آمده اند و قدرتی که اطلاعی در حوزه فرهنگ، اقتصاد، صنعت، توسعه، کشاورزی و... نداشته باشد به طور قطع نمی تواند تصمیم بگیرد و ضعف تبادل داده ها موجب نابودی بسیاری از قدرت ها در طول تاریخ شده است.

پس اطلاعات شرط اول و آخر در یک مکانیسم مدیریت شده است. هرچند شروع و تاریخچه روزنامه نگاری را به غرب نسبت می دهند اما مولانا در اشعار خود به اخبار اشاره دارد و در کتاب کلیه و دامنه نیز راه تبادل اطلاعات و اخبار را اصل اساسی توسعه اجتماعی معرفی می کند.

اگر بخواهیم نگاه دقیق داشته باشیم قدمت صاحبان برید* در کلیله و دمنه به بیش از هزار سال گذشته به دوره سامانیان بازمی گردد .

در کتاب مفاتیح العلوم نیز به وجود صاحبان خبر در این دوره اشاره شده که این افراد به عنوان بزرگان و فرهیختگان با جمع آوری اخبار آنها را مستندسازی می کردند و اخبار دارای ارزش خبری بوده و صاحبان خبر عملکرد امیران حکومت را رصد می کردند چیزی که امروز رکن چهارم دموکراسی است و باید خبرنگاران و رسانه ها به آن توجه کنند.

بزرگان و صاحبان برید بخش عمده اخبار را به آثاری مستند همچون گلستان سعدی و سفرنامه ناصر خسرو تبدیل کردند که امروز نشان می دهد آنها افرادی آگاه و دانا بوده اند.

وسایل ارتباطی در زمان های قدیم از طریق کبوتر و چاپارها بوده که با گذر زمان سبک های مختلف خبر را ترویج داده به طوری که در آن زمان خبرهای تاپ و مهم از طریق کبوتران نامه بر به صورت کاملا کوتاه و به صورت هرم وارونه ارسال و نوشته می شده است.

در مباحث اقتصادی و اجتماعی تحلیل و عملکرد حاکمان و کارمندان وزارتخانه ها به صورت گزارش نوشته می شده است.

توسعه خبر نویسی به وسیله ابزاری همچون کاغذ در سرزمین ایران و اسلامی ایجاد شد به طوری که در قرن چهارم خط کوفی از خلاقیت ها و ابتکاراتی است که منجر به ایجاد نگارش و خوشنویسی شد و بازار رواق ها را به وجود آورد و تجارت کتاب و رونویسی را به وجود آورد.

آنچه امروز به عنوان روزنامه نگاری می شناسیم با توسعه صنعت چاپ در قرن هجدهم از غرب شروع و دنبال می شود در ایران باستان وجود داشته است. کاغذ اخبار اولین روزنامه با نسخه خطی در ایران بود و نخستین روزنامه چاپی در ارومیه منتشر شد.

روزنامه مطرح ایران در زمان امیر کبیر به نام وقایع الاتفاقیه و سپس روزنامه دولت و ملت بود که منتشر شد.

نخستین روزنامه که مطالب مرتبط با مردم را به صورت روزانه انتشار داد روزنامه خلاصه الحوادث با همکاری خبرگزاری رویترز در سال ۱۳۱۶ چاپ شد.

با شروع مشروطیت در ایران تعداد روزنامه ها از ۳۰ به ۹۰ تا ۴۰۰ عدد رسید به طوری که شکوفاترین دوران روزنامه نگاری ایران در عصر مشروطیت تا قبل از استبداد کبیر ایجاد شد.

آنچه قابل توجه است اینکه توسعه روزنامه نگاری با روشن فکری، دموکراسی و آزادی خواهی تبادل تنگاتنگ دارد و در هر زمان که خفقان در جامعه کمتر بوده تعداد روزنامه ها بیشتر شده و هر زمان خفقان و استبداد بیشتر شده تعداد روزنامه ها کمتر شده است.

پس به این نتیجه می رسیم حوزه روزنامه نگاری در ایران با حوزه روشن فکری و آزادی خواهی رابطه مستقیم دارد و بسیاری از بزرگان و روشنفکران سیاسی برای مبارزه با حکومت وقت ابتدا یک روزنامه برای گفتن حرف هایشان تاسیس می کردند.

نخستین مدرسه عالی روزنامه نگاری ایران نیز توسط مصطفی مصباح زاده روزنامه کیهان در سال ۱۳۴۳ دایر شد.

*سبکی از خبر نویسی

هادی زمانی- مدرس و روزنامه نگارو استاد دانشگاه