چرا نباید بگوییم معدن می‌تواند جایگزین نفت شود؟

گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه خبر با حضور مقام‌های دولتی و بخش خصوصی درباره «معدن به‌جای نفت»، بار دیگر این پرسش را مطرح کرد که آیا معدن قادر است جای نفت را در اقتصاد ایران بگیرد؟ بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد سهم معدن از GDP تنها ۲.۴ درصد است و در حالی که صنایع معدنی و اشتغال در حال رشد هستند، هنوز فاصله زیادی با جایگزینی درآمدهای نفتی وجود دارد. به گزارش سایت خبری بیرونیت، کارشناسان معتقدند معدن می‌تواند در کنار سایر بخش‌ها به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال کمک کند، اما نه به تنهایی ناجی اقتصاد.

به گزارش سایت خبری پُرسون، سایت خبری بیرونیت نوشت:

گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه خبر، پنج‌شنبه شب، دهم مهرماه، ۱۴۰۴؛ رییس هیات عامل ایمیدرو، معاون اکتشافات معدنی سازمان زمین‌شناسی و دبیر انجمن سنگ آهن ایران به‌همراه مجری، دور یک میز نشسته‌اند تا درباره «معدن به‌جای نفت» سخن بگویند.

همین موضوع گفت‌وگو کافی‌ست تا اهل علم با نگاهی به آن، ایراد موضوعی و محتوایی بگیرند و بپرسند: نفت کجا و معدن کجا؟ سهم نفت در تولید ناخالص داخلی کجا و سهم معدن کجا؟ ارزآوری نفت کجا و درآمد ارزی معدن کجا؟

با این حال، این سه مقام دولتی و خصوصی درباره معدن به‌جای نفت بحث می‌کنند و با ارائه آمار و ارقام چنین نتیجه‌گیری می‌کنند: هنوز فاصله زیادی داریم تا معدن بتواند جای نفت را در اقتصاد ایران بگیرد.

این نخستین بار نیست که چنین موضوعی مطرح می‌شود. برخی مقامات ارشد بخش تولید و تجارت کشور در سال‌های اخیر همواره گفته‌اند که معدن و صنایع معدنی قادر است جایگزین درآمدهای نفتی شود.

اما کسانی که با ارقام حساب‌های ملی و سهم بخش‌های مختلف اقتصادی در تولید ناخالص داخلی آشنا هستند، طبیعتاً از این اظهارنظرها متعجب خواهند شد.

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، در سه ماه نخست امسال سهم نفت و گاز در تولید ناخالص داخلی ۲۵.۶ درصد بوده، در حالی که سهم معدن تنها ۲.۴ درصد از GDP است.

این عدد برای بخش صنعت ۲۱.۶ درصد، خدمات ۳۸.۶ درصد و کشاورزی ۴.۵ درصد گزارش شده است.

از سوی دیگر، بر اساس آخرین طرح آمارگیری مرکز آمار ایران، تعداد معادن فعال کشور در سال ۱۴۰۲ به ۶ هزار و ۴۵۱ معدن رسیده است.

بررسی‌های "بیرونیت" نشان می‌دهد، در همین سال، بیش از ۵۳۵ میلیون تن مواد معدنی به ارزش ۴۰۷ همت تولید شد و ۲.۸ میلیون تن آن به ارزش ۱۱۶ میلیون دلار صادر شده است. این ارقام نشان می‌دهد ارزش کل تولیدات معدنی کشور در سال ۱۴۰۲ به قیمت امروز دلار، حدود ۳.۵ میلیارد دلار بوده است.

تعداد شاغلان معادن به ۱۴۴ هزار و ۸۷ نفر رسید که رشد ۷.۶ درصدی را نشان می‌دهد. سهم زنان نیز با افزایش ۵۰۰ نفری به بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ نفر رسیده است.

این در حالی‌ست که بر اساس یافته‌های سرشماری کشاورزی در ۱۴۰۳، تعداد بهره‌برداران کل کشور ۴ میلیون و ۲۹۲ هزار نفر بوده است؛ یعنی کشاورزی حدود ۳۰ برابر بیشتر از معدن اشتغال‌زایی دارد.

با نگاهی به این ارقام می‌توان گفت افرادی که معتقدند معدن می‌تواند جایگزین نفت شود یا اقتصاد ایران را نمی‌شناسند یا صرفاً با تکیه بر تعصبات بخشی چنین اظهاراتی را بیان می‌کنند.

البته منظور این افراد از «جایگزینی معدن» این است که درآمد حاصل از صادرات مواد معدنی و صنایع وابسته، آنقدر زیاد شود که جای درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام را بگیرد.

اما آیا رسیدن به چنین رقمی، در حد و اندازه‌های بخش معدنی که حتی برای حمل مواد در داخل معادن قادر به تأمین تایر ماشین‌آلات نیست و از تکنولوژی‌های روز بی‌بهره مانده، ممکن است؟

بزرگنمایی ظرفیت یک بخش اقتصادی رویه‌ای خطرناک است. برخی سیاست‌گذاران ناآگاه با تکیه بر آمار نادرست، چنین سخنانی بیان کرده و انتظارات افکار عمومی را بالا می‌برند.

در اینکه معدن و صنایع معدنی ظرفیتی قابل اتکا در اقتصاد ایران است و می‌تواند سهمی در اشتغال و رشد اقتصادی داشته باشد، تردیدی نیست؛ اما گفتن اینکه قادر است جایگزین نفت شود، حرفی نادرست است.

بررسی‌های "بیرونیت" نشان می‌دهد که در ایران، سه بخش نفت، صنعت، کشاورزی و خدمات هر یک در رشد اقتصادی سهم دارند. اما هر کدام از فعالان اقتصادی با تفسیر آمار به نفع خود، سایر بخش‌ها را نادیده گرفته و رشته خود را منجی اقتصاد معرفی می‌کنند؛ یکی از نفت می‌گوید، دیگری صنعت خودرو را ناجی می‌داند، برخی از برق سخن می‌گویند و…

در حالی‌که همه بخش‌ها و زیربخش‌ها در تولید و اشتغال سهم دارند. بنابراین بهتر است سیاستگذاران به جای بزرگنمایی، هر بخش را در ظرف واقعی خود سنجیده و تحلیل کنند.

به گزارش "بیرونیت"، صنعت نفت نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا از نظر ایجاد درآمد و سرمایه‌گذاری حرف اول را می‌زند. از این رو وجود ذخایر غنی نفت و گاز در کشور، فرصتی بزرگ است که می‌توان در کنار آن به توسعه معدن و صنایع معدنی نیز پرداخت.

همچنین بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی ایران همچون حمل‌ونقل، بنادر، گردشگری، صنایع کوچک و صنایع دستی دارای پتانسیل گسترده‌ای هستند که می‌توانند در تولید ناخالص داخلی سهم مهمی داشته باشند.

بنابراین نمی‌توان گفت فقط بخش معدن ناجی اقتصاد است، بلکه بهتر است بگوییم: «معدن یکی از ظرفیت‌های مهم اقتصاد ایران است که می‌تواند در کنار سایر بخش‌ها به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار کمک کند.»

منبع: سایت بیرونیت

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید: