به گزارش سایت خبری پُرسون، ایران در سال اخیر شاهد بروز انحرافی قابل‌توجه در روند فرزندآوری بود. میانگین فاصله بین ثبت ازدواج و تولد نخستین فرزند در ۳ ماهه اول سال ۱۴۰۴ به ۴٫۳ سال افزایش یافته است، در حالی که این رقم تا شهریور ۱۴۰۳ به عدد چشمگیر ۳٫۵۱ سال کاهش یافته بود؛ روندی که امید به استمرار خانواده‌سازی سنتی را تقویت می‌کرد. آیا این عقب‌نشینی آماری نشانه‌ای از کاهش احساس امید به آینده در میان زوج‌های جوان است؟ این گزارش نگاهی تحلیلی دارد بر چرایی بازگشت فاصله فرزندآوری، نقش سیاست‌های دولتی و چشم‌انداز واقعی جمعیت در شرایط تغییر سبک زندگی.
۱. روند کاهش امیدبخش تا شهریور ۱۴۰۳
در سال ۱۳۹۹ این فاصله ۴/۵۱ سال بود که در ۱۴۰۰ به ۴/۳۶، در ۱۴۰۱ به ۴/۲۳ و در ۱۴۰۲ به ۴/۱۹ سال رسید. همچنین در شهریور ۱۴۰۳ با کاهش چشمگیر به ۳/۵۱ سال رسید. این روند در مقیاس اجتماعی نشان می‌داد گفتمان فرزندآوری و قانون جوانی جمعیت (مصوب ۱۴۰۰) در دولت پیشین تا حدودی اثرگذار بوده است، به‌ویژه در ارتقای امید به آینده و بازتعریف ارزش ازدواج و تولد فرزند در ذهن جوانان.
۲. نمودار عقب‌گرد در بهار ۱۴۰۴ | افزایش مجدد فاصله
بر اساس آمار رسمی ثبت احوال، میانگین فاصله در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ به ۴/۳ سال رسید. این تغییر تقریبی نیم‌سال در فاصله تصمیم‌گیری زوجین، بازتابی از پیچیدگی‌های امروز سبک زندگی جوانان است؛ جایی که امید به آینده حتی در میان فشارهای اقتصادی تا حدودی دوام داشته، اما تداوم آن در گرو ثبات اجتماعی و سیاسی است.
۳. تحلیل دلایل سیاسی اجتماعی
الف) کاسته شدن از شدت اجرای قانون جوانی جمعیت
اگرچه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در آبان ۱۴۰۰ تصویب و اجرا شد، شامل تسهیلات ازدواج، واگذاری زمین، تسهیلات حق اولاد و مرخصی زایمان می‌شود. اما گزارش‌ها نشان می‌دهد میزان اجرای آن در پایان دولت قبل حدود ۳۰٪ و در دولت جدید کمتر از ۲۰٪ است.نمایندگان مجلس و گزارش‌های سازمان بازرسی کل کشور به صورت مکرر از اجرای کند، تعلل و فقدان واگذاری‌ها انتقاد کرده‌اند.
ب) تغییر اولویت‌های دولت در معیشت و ثبات زندگی
در دوره دولت قبل (دولت سیزدهم)، موضوعات معیشتی مانند تلاش برای جلوگیری از قطعی آب و برق خانگی، کنترل و ثبات قیمت‌ها به‌عنوان اولویت تلقی می‌شد که در تثبیت امید عمومی نقش داشت. اکنون کاهش این تمرکز اجرایی، فضای روانی و امید در میان زوج‌های جوان را تحت تأثیر قرارداده است.
۴. شاخص‌های هویتی؛ سن والدگری و سبک زندگی
میانگین سن مادران در تولد فرزند اول ۲۷/۶ و پدران ۳۲/۵ سال اعلام شده است. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهند زنان و مردان جوان، به ویژه در گروه سنی ۲۵ تا ۳۹ سال، در موالید سهم عمده دارند، هرچند تعداد کل موالید سال ۱۴۰۳ حدود ۷٪ نسبت به ۱۴۰۲ کاهش پیداکرده است.
۵. تردید اما نه ناامیدی
روند کاهش فاصله در سال‌های گذشته نشان داد امید می‌تواند به‌مرور نهادینه شود؛ اما راست‌گویی تحلیلی می‌گوید اگر اجراهای اجتماعی و سیاست‌گذاری روشن نباشد، امید نسخه نمی‌پیچد.آمار بهار ۱۴۰۴، نمادی از توقف نرم حرکت مثبت جمعیتی‌ست؛ نه برگشت کامل، اما هشدار نسبت به آسیب‌پذیری جریان امید.
۶. راهکارهای پیشنهادشده برای بازیابی امید و تداوم رشد جمعیتی
زمینه‌سازی اجرای جدی قانون جوانی جمعیت؛ از جمله پیگیری مهدکودک‌های سازمانی، تسهیلات واقعی زمین و ازدواج، افزایش مرخصی و حق اولاد.اگر در سال‌های گذشته قانون‌گذاری و همراهی اجتماعی توانست اندک امیدی در دل جوانان کشور ایجاد کند، اکنون برای ادامه آن نیاز به سیاست‌های اجرایی، برنامه‌ریزی شفاف و رسانه‌هایی است که نه فقط آمار، بلکه زندگی مردم را ببینند.فاصله ۴/۳ سالی که امروز اعلام شد، می‌تواند نقطه تحول دوباره باشد، اگر وظیفه‌پذیری و اراده‌ای ملی آن را همراهی کند.
منبع: فارس
