حقوق

خداوند متعال در سوره آل‌عمران به پیامبر(ص) یادآور می‌شود که اگر با تندی و خشونت با مردم رفتار کنی از رسالت تو و دینی که بشارت‌دهنده آن هستی بیزار و گریزان و پراکنده می‌شوند.

خدمات عمومی در همه جای دنیا مشمول نظارت خاص هستند؛ زیرا این خدمات عموما با جان، مال یا حقوق شهروندان مرتبطند که در حقوق شهروندی به «منافع عمومی» موسوم هستند. بنابراین ارائه‌دهندگان خدمات حرفه‌ای نظیر پزشکان، حسابرسان و وکلا، تحت نظارت‌های خاصی قرار دارند. همزمان توسعه مدرنیته و تغییر وضعیت افراد از رعیت به شهروند، باعث ایجاد پدیده «شهروند» و متعاقب آن حقوق شهروندی شده است. نظارت حرفه‌ای در واقع، منبعث از حقوق شهروندی در قالب «منافع عمومی» است. البته نظام سرمایه‌داری که خود در آغاز با شعار «حقوق مساوی شهروندان» و رقابت بازار ایجاد شد، در فرآیند توسعه خود عملا به نظام انحصاری و متروپلی درآمد که نظارت بر بازار را ‌‌‌ حذف کرد و مدعی نظارت «دست غیب» بر سازوکار سرمایه و جامعه اقتصادمحور شد.

سال‌ها پیش، زمانی که دانشجوی ترم‌یک کارشناسی ارشد بودم، در کلاس درس استاد ارجمندم، دکتر فرقان‌دوست حقیقی، علاوه بر کتاب تئوری حسابداری ورنون کام، سلسله‌مقالاتی معرفی شده بود که باید با توجه به رویکرد ایشان مبنی بر استفاده از Case study (طرح قضایای مدیریتی) برای تدریس، قبل از هر جلسه مطالعه و در یک‌صفحه طی ۱۳خط خلاصه این مطالب را ارائه می‌کردیم؛ همان ۱۳خط‌های معروف.

در شناسایی مبانی انشای مقررات و قوانین عباراتی مانند اخلاق حسنه، عرف، آداب و رسوم هر سرزمین خودنمایی کرده بنا بر همین امر باور غالب حاکم بر تئوری‌های حقوقی آن است که شرط ضروری مقبولیت قوانین انطباق قواعد بر اصول اخلاقی است، پیروان و طرفداران مکاتب حقوقی به‌شدت پیگیر فراهم آوردن پایه اخلاقی برای قانون بوده و در همین راستا با وام گرفتن از وجدان عمومی جامعه سعی در نزدیکی مفاهیم قانونی با اصول اخلاقی داشته‌اند.