به گزارش سایت خبری پُرسون، جمیله کدیور در یادداشتی نوشت: در روزهای پایانی سال ۱۴۰۳ قرار داریم. رخدادهای این سال را که در ذهن مرور می‌کنیم، به‌لحاظ سرعت، شدت، عمق و گستره اتفاقات، بی‌سابقه و حیرتانگیزند. سالی پر حادثه بود که خبرها در مسابقه با یکدیگر، نیامده، کهنه شدند.
هر چند روز اول سال ۱۴۰۳ با «روز جهانی شادی» (۲۰مارس ۲۰۲۴)همزمان بود، ولی حجم اخبار غم‌انگیز این سال در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار زیاد و دور از انتظار بود. مروری بر اخبار و تحولات سال ۱۴۰۳حاکی از آن است که اگر از اتفاقات طبیعی چون جاری‌شدن سیلاب، وقوع زمین‌لرزه، آتش‌سوزی‌های مهیب و خشکسالی‌ها و خسارت‌های جانی و مالی فراوان ناشی از این حوادث بگذریم، جنگ، ترور، قتل عام، ویرانی و برخی جابه‌جایی‌ها در عرصه قدرت مشخصات غالب این سال بود. البته دو آتش‌بس نیم‌بند هم در این سال برقرار شد که بارها از یک طرف نقض شد.
نگاهی به برخی مهم‌ترین‌های این سال از نگاه نگارنده:
یک. ۱۳ فروردین (اول آوریل ۲۰۲۴) حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه و شهادت هفت نفر از افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از جمله سردار محمدرضا زاهدی از فرماندهان نیروی قدس و سردار محمدهادی حاجی‌رحیمی، معاون او؛ شروع ترورهای زنجیره‌ای رژیم صهیونیستی در منطقه را رقم زد. هرچند در سال قبل هم شاهد ترورهایی از سوی رژیم بودیم، ولی کم و کیف ترورهای سال ۱۴۰۳ بسیار متفاوت از قبل بود. حمله به کنسولگری ایران با عملیات وعده صادق ۱ و با بیش از ۱۸۰ پهپاد، ۳۵ موشک کروز و ۱۱۰ موشک بالستیک در ۲۵-۲۶ فروردین (۱۳-۱۴آوریل) پاسخ داده‌شد. این عملیات بزرگ‌ترین حمله پهپادی جهان و بزرگ‌ترین حمله موشکی تاریخ ایران خوانده‌شد. در این عملیات تعدادی از موشک‌ها، از سامانه‌های دفاعی اسرائیل عبور و به اهداف نظامی اصابت کردند. صرف‌نظر از نتیجه عملیات، نفس این حمله که نخستین حمله ایران به اسرائیل و زیر سؤال رفتن بازدارندگی رژیم و سپرهای دفاعی آن بود، فی‌نفسه اهمیت داشت. ۳۱ فروردین (۱۹ آوریل) حمله متقابل اسرائیل به ایران با حمله به تأسیسات دفاع هوایی اصفهان رخ داد.
دو. سقوط بالگرد آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری، به همراه آیت‌الله آل‌هاشم امام‌جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و هیأت همراه و شهادت آنها در ۳۰ اردیبهشت (۱۹ می) در منطقه ورزقان در آذربایجان شرقی که بر اساس گزارش نهایی هیأت تحقیق، علت اصلی سقوط بالگرد، شرایط جوی نامساعد، مه غلیظ و برخورد با کوه بود و در پی وقوع آن، گویی تغییرات منطقه‌ای روی دور تند گذاشته شد.
در پی این حادثه، در زمان مقرر چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران برای انتخاب رئیس‌جمهوری برگزار شد که مسعود پزشکیان در دور دوم (۱۵ تیر) به عنوان رئیس‌جمهوری برگزیده شد. مراسم تحلیف وی، ۹ مرداد با حضور بیش از ۷۰ هیأت از کشورهای خارجی، از جمله نمایندگانی بلندپایه از جبهه مقاومت برگزار شد. در۹ مرداد (۳۰ ژوئیه) غیر از مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری ایران، فؤاد شُکر، فرمانده ارشد حزب‌الله در بیروت به شهادت رسید و ساعاتی بعد در ۱.۳۷ بامداد ۱۰ مرداد (۳۱ ژوئیه)، مهمان رسمی مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری، اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در محل اقامت خود در تهران به شهادت رسید. دو ترور در بیروت و تهران در فاصله چند ساعت با تحلیف رئیس‌جمهوری جدید ایران حاوی پیامی روشن بود؛ رخنه اطلاعاتی و عنصر نفوذ، نزدیک‌تر و عمیق‌تر از آن است که تصور می‌کنید! شواهد این پیام در ترورهای بعدی رژیم صهیونیستی در منطقه که دامنه و شدت آن به‌تدریج فزونی گرفت، آشکارتر شد.
سه. ۲۸ و ۲۹ شهریور (۱۸ و ۱۹ سپتامبر) نادرترین خرابکاری‌های تاریخ معاصر، در گستره‌ای وسیع، با انفجار ۵۰۰۰ پیجر و صدها واکی‌تاکی در لبنان رخ داد که منجر به کشته‌شدن دست‌کم ۳۲ نفر و زخمی‌شدن بیش از ۲۸۰۰ نفر شد. این اقدام تروریستی موساد با اقدامات تروریستی دیگر رژیم تکمیل شد.۳۰ شهریور (۲۰ سپتامبر) ترور و شهادت ابراهیم عقیل و ۱۵ فرمانده ارشد یگان رضوان حزب‌الله رخ داد. حزب‌الله هنوز از شوک این اتفاقات خارج نشده بود، که خبر شهادت دبیرکل آمد. غروب جمعه ۶ مهر (۲۷ سپتامبر) سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان در ضاحیه بیروت با ۸۵ تن بمب سنگرشکن به شهادت رسید.
تأیید شهادت سید توسط حزب‌الله، نه فقط برای حزب، بلکه برای کل محور مقاومت بسیار سنگین بود. به تعبیر نتانیاهو، «نصرالله جانشین قاسم سلیمانی شده‌بود ... نصرالله محورِ محور بود.» همراه با سید، خبر شهادت عباس نیلفروشان و علی عبدالمنعم کرکی فرمانده جبهه جنوبی حزب‌الله نیز تأیید شد. چند روز بعد ۱۰ مهر (۱اکتبر)عملیات زمینی اسرائیل در جنوب لبنان آغاز شد و در پی آن سید هاشم صفی‌الدین در ۱۲ مهر(۳ اکتبر) هدف حمله هوایی اسرائیل قرار گرفت، که در ۲ آبان (۲۳ اکتبر) خبر شهادت او توسط حزب‌الله لبنان اعلام شد.
صفی‌الدین به عنوان دبیرکل جدید حزب‌الله انتخاب شده بود و قرار بود انتخاب او در همان روز شهادتش اعلام شود. تا به امروز تقریبا هر از چند گاه خبر شهادت یکی از چهره‌ها یا فرماندهان میدانی حزب‌الله منتشر شده‌است. عملیات هوایی و تهاجم زمینی اسرائیل به جنوب لبنان، به کشته‌شدن بیش از ۴۰۰۰ نفر منجر شد. به‌رغم همه این شهادت‌ها، حزب الله هم در میدان حملات زمینی و هم در حملات موشکی به مناطق مختلف اسرائیل قوی حاضر شد. شیخ نعیم قاسم در ۸ آبان (۲۹ اکتبر) به‌عنوان دبیر کل جدید حزب‌الله انتخاب شد. بالاخره با میانجیگری آمریکا در ۷ آذر (۲۷ نوامبر) آتش‌بس ۶۰ روزه در لبنان آغاز شد که از همان نخست با نقض آتش‌بس توسط رژیم صهیونیستی همراه بود. آتش‌بس به درخواست اسرائیل تا۳۰ بهمن (۱۸ فوریه ۲۰۲۵) تمدید شد و ارتش اسرائیل ساعاتی پیش از پایان ضرب‌الاجل مهلت عقب‌نشینی، اعلام کرد که نیروهای خود را در پنج نقطه استراتژیک مرزی لبنان حفظ خواهد کرد.
در میانه این اتفاقات، لبنان بعد از دو سال و نیم صاحب رئیس‌جمهوری شد و در پی آن نخست‌وزیر جدید انتخاب شد. پنجم اسفند (۲۳ فوریه) مراسم تشییع سید حسن نصرالله و سید هاشم صفی‌الدین با حضور گسترده و شکوهمند مردم در بیروت برگزار شد. پیکر سید حسن همان روز در ضاحیه و پیکر صفی‌الدین فردای آن روز در دیر قانون‌النهر آرام گرفت. با این تفاصیل، سال ۱۴۰۳ سالی بسیار سخت و غم‌انگیز با خسارت‌هایی گسترده و جبران‌ناپذیر برای لبنان و حزب‌الله بود.
چهار. در واکنش به ترور اسماعیل هنیه در تهران، شهادت سید حسن نصرالله و سیدعباس نیلفروشان، وعده صادق ۲، دومین حمله موشکی ایران به اسرائیل، ۱۰ مهر (اول اکتبر) با پرتاب ۲۰۰ موشک به پایگاه هوایی نواتیم، پایگاه هوایی تل نوف و مقر موساد انجام گرفت. این عملیات موجی از شادی در سرزمین‌های اشغالی میان فلسطینیان نقاط مختلف که در زیر آتش حملات اسرائیل قرار داشتند و شاهد عبور موشک‌ها بودند، برانگیخت.
حمله دوم اسرائیل به ایران در ۵ آبان (۲۶اکتبر) با سه موج حمله هوایی، تأسیسات نظامی در غرب و جنوب غرب تهران و پایگاه‌هایی در ایلام و خوزستان، انجام شد که به شهادت ۴ ارتشی و یک نگهبان منجر شد.
پنج. جنگ غزه که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) آغاز و در طی سال ۱۴۰۳ ادامه یافت، با «طرح ژنرال‌ها» در شمال غزه از اواسط مهر ۱۴۰۳ (اوایل اکتبر) ابعاد جدیدی به خود گرفت. غیر از حجم جنایت‌ها و کشتار و ویرانی‌ها در غزه، آنچه توجه جهانیان را در این مقطع به خود جلب کرد، نحوه شهادت یحیی السنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در رفح در ۲۶ مهر (۱۷ اکتبر) در میدان نبرد و روی زمین - نه در تونل‌ها کنار اسیران اسرائیلی و نه بر اساس اطلاعات دشمن از محل او- در نزدیکی منطقه‌ای که پایگاه و تانک‌های صهیونیست‌ها قرار داشت، بود. صحنه‌ای که یک مبارز راه آزادی تا آخرین لحظه حیات از مبارزه دست بر نمی‌دارد و با اندک رمق باقیمانده در تنی مجروح، تنها سلاح باقیمانده را که یک تک چوب است به سمت دشمن پرتاب می‌کند.
غیر ازغزه، نقاط مختلف کرانه باختری هم بارها هدف حملات اسرائیل قرار گرفتند و ساخت شهرک‌های صهیونیستی شدت یافت.
شش. صدور حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر، و یوآو گالانت وزیر دفاع وقت اسرائیل توسط دیوان کیفری بین‌المللی در دوم آذر (۲۲ نوامبر) به اتهام «جنایات جنگی» و «جنایت علیه بشریت»؛ از اتفاقات مهمی بود که خشم اسرائیل را برانگیخت. البته حکم بازداشت سنوار، ضیف و هنیه، سه مقام ارشد حماس نیز جداگانه توسط دیوان کیفری بین‌المللی صادر شد که هر سه در آن تاریخ به شهادت رسیده‌بودند.
هفت. از اتفاقات مهم دیگر، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۶ نوامبر (۱۶ آبان) و تلاش برای اجرایی کردن وعده‌های انتخاباتی بعد از ورود به کاخ سفید بود؛ از بالا بردن تعرفه‌های گمرکی برای کشورهای مختلف، خروج از پیمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، پیشنهاد اخراج فلسطینیان از غزه به اردن و مصر و تصرف غزه توسط آمریکا و تبدیل آن به «ریویرا»ی خاورمیانه و تغییر موضع، برخورد با زلنسکی و اخراج او از کاخ سفید و فشار برای برقراری آتش‌بس با مسکو، خالص‌سازی در ادارات آمریکا، سیاست‌های ضد مهاجرتی، قطع کمک‌های خارجی آمریکا به جز برای اسرائیل و مصر و... بالاخره ارسال نامه برای رهبری ایران.
هشت. سقوط بشار اسد و پایان دوران ۵۴ ساله قدرت خاندان اسد در سوریه در ۱۸ آذر (۸ دسامبر) و روی کار آمدن سلفی- تکفیری‌های هیأت تحریرالشام به رهبری ابومحمد الجولانی یا همان احمد الشرع جدیدالچهره با کمک و حمایت ترکیه و تکفیری‌های کشورهای مختلف از دیگر تحولات مهمی بود که موجب بی‌ثباتی سوریه شد. در همان روز اسرائیل با حمله به سوریه، فرودگاه‌ها، بنادر، پایگاه‌ها و تجهیزات نظامی سوریه را بمباران و نابود کرد و پایان پیمان مرزی سال ۱۹۷۴ اسرائیل با سوریه را اعلام کرد. از زمان به قدرت رسیدن جولانی، بخش‌های جدیدی از سوریه در استان‌های درعا و قنیطره به اشغال اسرائیل درآمده و رژیم در حال تقویت حضور نظامی خود و ایجاد منطقه حائل در سوریه است. کشتار گسترده علوی‌ها و مسیحیان از اتفاقات تلخ روزهای اخیر سوریه بود.
نُه. از اتفاقات مثبت این سال توافق ضمنی اسرائیل و حماس برای برقراری آتش‌بس بود. با تصویب توافق آتش‌بس غزه توسط کابینه اسرائیل در ۲۸ دی (۱۷ ژانویه)، اجرای مرحله اول آتش‌بس در ۳۰ دی (۱۹ ژانویه) آغاز شد که با آزادی ۳۳ اسیر اسرائیلی در مقابل ۱۸۹۰ زندانی فلسطینی و بازگشت آوارگان از جنوب به ویرانه‌های منازل خود در شمال غزه، عقب‌نشینی اسرائیل از محور نتساریم و بازگشایی رفح همراه بود. البته با توجه به کارشکنی‌های اسرائیل گفتگوها پیرامون مرحله دوم که قرار بود در روز ۱۶ مرحله اول شروع و ۴۲ روز بعد از مرحله اول عملیاتی شود، انجام نشد. همین موضوع موجب شد آمریکا وارد گفتگوی مستقیم با حماس شود که خشم اسرائیل را برانگیخت.
بعد از امضای توافق آتش‌بس غزه، شهادت محمد ضیف فرمانده گردان‌های عزالدین قسام و یکی از دو معمار طوفان‌الاقصی در ۱۱ بهمن (۳۰ ژانویه ۲۰۲۵) به همراه جمعی دیگر از فرماندهان عالی‌رتبه قسام از سوی حماس اعلام شد. ضیف ۲۳ تیر (۱۳ ژوئیه ۲۰۲۴) توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسیده‌بود، ولی در آن زمان خبر کشته‌شدن او از سوی حماس رد شد.
دَه. ایران در سال ۱۴۰۳ به‌رغم امید ناشی از انتخاب رئیس‌جمهوری با ایده‌های نو و تغییر در سیاست‌های قبل، همچون گذشته شاهد کاهش شدید ارزش پول ملی و گرانی‌های سرسام‌آور، قطع برق و به تبع آن قطعی‌های دیگر، تعطیلی‌های مکرر با عوارض و آثار منفی خود، آلودگی هوای پایتخت و شهرهای بزرگ و اظهارات و اقدامات مخرب با هدف تشدید خشم و نارضایی و دو قطبی‌سازی در مردم بود. هر چند برخی مشکلات به تحریم‌ها مربوط است، ولی قبول کنیم که اصل مشکل در نحوه مدیریت کشور است. تا دیر نشده برای بهبود اوضاع در ۱۴۰۴ فکری کنید.
منبع: اطلاعات
