خانه سیمین و جلال
-نشانی: میدان قدس، خیابان باهنر، خیابان دزاشیب، خیابان رمضانی، خیابان رهبری، بن‌بست ارض
-شماره ثبت ملی: ۱۱۲۰۶
-زمان ثبت اثر: ۲۵ مهر ۱۳۸۳
-زمان افتتاح: ۸ اردیبهشت ۱۳۹۷
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: میدان تجریش
-دسترسی با اتوبوس:خطوط منتهی به میدان قدس و پایانه تجریش
-روزهای فعالیت: هر روز غیر از شنبه‌ها
-ساعت فعالیت: ۹ تا ۱۷
تو را من چشم در راهم
خانه شخصی این زوج بوده که سال ۱۳۳۰ توسط جلال ساخته شده است. در بدو ورود به خانه مجسمه‌ای از سیمین دانشور در آستانه ورودی منزل و رو به حیاط و حوض زیبای آن قرار داده شده است که گویی روی یک صندلی چوبی قدیمی نشسته و انتظار می‌کشد. در نیم‌طبقه داخل منزل هم مجسمه جلال قرار دارد. تزیینات این خانه هنوز هم مثل زمانی است که صاحبان اصلی‌اش در آن زندگی می‌کردند. در واقع، زمانی که شهرداری تهران سال ۱۳۹۳ این خانه را به قصد تبدیل به موزه خرید، قرار شد موقعیت وسایل و تزیینات خانه حفظ شود. بخشی از تالیفات این زوج نویسنده در این موزه نگهداری می‌شود ازجمله کتاب «سووشون»، «مائده‌های زمینی»، «جزیره سرگردانی»، «غربزدگی»، «ساربان سرگردان» و... در این موزه آثار دیگری هم به نمایش گذاشته شده که متعلق به این ۲ نفر است و بیشترشان هم توسط ویکتوریا دانشور، خواهر سیمین در روز افتتاح موزه به این مجموعه اهدا شده است. ازجمله حلقه‌های ازدواج سیمین و جلال، عقدنامه، کارت ملی سیمین و...
موزه نادر ابراهیمی
-نشانی: تقاطع بزرگراه‌های شهید حقانی و مدرس، ضلع شرقی منطقه فرهنگی گردشگری عباس‌آباد
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو:ایستگاه‌های مترو شهید حقانی و شهید همت
-دسترسی با اتوبوس: خطوط مسیر میدان ونک -رسالت
-روزهای فعالیت: هر روز
-ساعت فعالیت: ۹ تا ۱۹
یک عاشقانه ناآرام!
ماجرای راه‌اندازی این موزه از جایی شروع شد که فرزانه منصوری، همسر نادر پس از سال‌ها تلاش و مشقت فراوان برای آن که بتواند آثار این نویسنده بزرگ را در جایی حفظ کند، موفق به انجام این کار نشدهمسر مرحوم نادر ابراهیمی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که اگر فکری به حال آثار همسرش نشود آنها را یک‌جا در حیاط خانه به آتش می‌کشد. همین موضوع باعث شد تا بسیاری از مسئولان و فعالان این حوزه به تکاپو بیفتند و در نهایت موزه و کتابخانه نادر ابراهیمی تأسیس شد. با کمک همسر ابراهیمی فضای اتاق آقای نویسنده کاملا بازسازی شده و در آن علاوه بر وسایل شخصی نویسنده، بخشی از اسناد و مدارک او همچون شناسنامه، مدرک تحصیلی، برنامه‌های روزانه، روزنامه دیواری‌های دست‌ساخته نادر ابراهیمی، لوازم کوهنوردی، لوح‌های افتخار و جوایز ملی و بین‌المللی، کتاب‌های حاشیه‌نویسی شده، فیلم‌ها و نسخ اول کتاب‌های ابراهیمی به نمایش گذاشته شده است. یکی از بخش‌های دیدنی موزه نادر ابراهیمی، دست‌نوشته‌ای با رنگ قرمز است که در آن با خطی خوش فهرستی از برنامه‌های روزانه خود را در سال ۱۳۷۵؛ شامل ۲ ساعت ورزش و پیاده‌روی، ۳۰ صفحه خواندن متن، یک ساعت خدمت و عبادت، یک ساعت بازی با رایکا(دخترش)، تمرین ساز، خط و زبان نوشته است.
کتابخانه استاد مینوی
نشانی: خیابان دکتر شریعتی، بعد از خیابان شهدای ناجا، کوچه استاد مجتبی مینوی
زمان افتتاح: ۱۶ اردیبهشت سال ۱۳۶۰
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: دروازه شمیران
-دسترسی با اتوبوس: خطوط مسیرهای سیدخندان- میدان تجریش و منتهی به میدان معلم
-روزهای فعالیت: شنبه تا چهارشنبه
-ساعت فعالیت: ۸ تا ۱۴
گنجینه کتاب‌های خطی نایاب
در منزل شخصی استاد قرار دارد و بنا به وصیت او در سال ۱۳۵۵ به شرط باقی ماندن کتابخانه با همه کتاب‌هایش، وقف شد و در اختیار بنیاد شاهنامه قرار داده شد تا محققان و دانش‌پژوهان بتوانند از آن استفاده کنند. جدا از تابلو ساختمان که روی آن نوشته شده "کتابخانه استاد مینوی" حوض زیبایی که به شکل کتاب در وسط حیاط طراحی شده به رهگذران یادآور می‌شود که صاحب این خانه و کتابخانه از دوستداران و بزرگان ادب و فرهنگ است. استاد مینوی در ۵۰ سال فعالیت علمی و تحقیقی با سفر به نقاط مختلف دنیا کتاب‌ها و مجلات علمی و تحقیقی و حتی نسخه‌های خطی را خریداری و در این کتابخانه گرد آورده است. بیشتر کتاب‌ها چاپی و به زبان‌های فارسی، عربی، ترکی، انگیسی، فرانسه، یونانی، آلمانی و لاتین است. علاوه بر اینها ۲۵۰ جلد کتاب خطی نفیس و نسخه‌های عکسی از کتاب‌های خطی نایاب در این گنجینه جای دارد. همچنین حاصل ۵۰ سال تالیف، ترجمه و تحقیق استاد مینوی؛ شامل ۲۰۹ مقاله به زبان فارسی، ۱۳ مقاله به زبان انگلیسی، صدها یادداشت به زبان‌های گوناگون با موضوع خط، دستور زبان، لغت و هنر، ادبیات، تاریخ و شرح حال بزرگان علم و ادب در کتابخانه مینوی در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد.
خانه هدایت
نشانی: خیابان سعدی، خیابان شهید تقوی، جنب بیمارستان امیراعلم، پلاک ۳، ورود از داخل بیمارستان
-شماره ثبت ملی: ۲۴۹۱
-زمان ثبت اثر: ۲۶ آبان ۱۳۷۸
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: دروازه دولت
-دسترسی با اتوبوس: ایستگاه بیمارستان امیر اعلم
-روزهای فعالیت: هر روز، با هماهنگی قبلی.
-ساعت فعالیت: ۹ تا ۱۸
مهد ادبیات مدرن فارسی
اواخر دوره قاجار توسط پدر هدایت ساخته شده و سبک زیبای معماری قجر، در جای جای آن مشهود است. وسعت و تزیینات خانه که بسیار زیبا و با فرم و ساختار معماری ویژه اواخر قاجار شکل گرفته در همان نگاه نخست آشکار می‌کند که مالک اولیه بنا فردی متمول بوده است. خانه صادق هدایت، با وجود ساخت سنتی‌اش محل شکل‌گیری بخشی مهم از ادبیات مدرن فارسی است؛ جایی که نویسنده مشهور چشم به جهان گشود و آثار ادبی بسیاری خلق کرد. اما جذابیت این خانه منحصر به اقامت نویسنده شهیر در آن نیست، این بنا از حیث معماری تماشایی است. درکوشک خانه با چند پله و ایوانی نسبتاً وسیع از زمین جدا شده، یا حوضچه‌ای که در حیاط خانه همچنان پابرجاست و در اوقاتی که در آن آب زلال وجود دارد، جلوه‌ای تماشایی و راحت‌افزا به خانه می‌دهد. خانه هدایت در دوره پهلوی دوم توسط دولت خریداری شد و بنا بود تبدیل به موزه شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی این خانه مصادره و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی قرار گرفت، سپس به‌عنوان مهدکودک کارکنان بیمارستان امیراعلم از آن استفاده شد. با اعتراض دوستداران ادبیات و علاقه‌مندان خانه‌های تاریخی کاربری این خانه به کتابخانه بیمارستان تغییر کرد.
خانه سعید نفیسی
-نشانی: خیابان سعدی، کوچه نفیسی
-شماره ثبت ملی: نامشخص
-زمان ثبت اثر: تیر ۱۳۹۴
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو:سعدی
-دسترسی با اتوبوس: اتوبوس‌های خط بهارستان – جمهوری
-روزهای فعالیت: هر روز
-ساعت فعالیت: ۹ تا ۱۸
کتابخانه نفیس
خانه به سبک معماری دوره پهلوی اول ساخته شده و از جاذبه‌های تاریخی تهران است. نفیسی که از نسل اول استادان دانشکده تاریخ تهران بود، از سال ١۳١٢ به این خانه نقل مکان کرد و تا پایان عمر در آن سکونت داشت. او در این خانه از نماینده پاپ به‌دلیل تألیف کتاب «تاریخ مسیحیت در ایران» جایزه گرفت. کتابخانه نفیس استاد نفیسی علاوه بر هزاران جلد کتاب به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی و فرانسه، شامل ۲۱۰ جلد کتابی است که او در زمان حیات خود تالیف کرده و ۱۳۰ جلد دست‌نوشته که هنوز به چاپ نرسیده، حدود ۴۰ هزار بیت سروده استاد، ۶ هزار جلد کتاب‌های خطی ارزشمند است. البته بخشی از کتاب‌های خطی و خارجی زبان توسط فرزند استاد به دانشگاه تهران و وزارت امور خارجه اهدا شده است. از جمله یادگارهای استاد که در خانه نگهداری می‌شود، لباس‌ها، کلاه، عصا، لوازم شخصی، نشان‌های مختلف علمی و مدال علوم اروپاست که بالاترین مدالی است که هر کسی در زندگی علمی‌اش می‌تواند به‌دست بیاورد. در حال حاضر خانه استاد نفیسی در اختیار ورثه است ولی توافقاتی بین شهرداری منطقه ۱۲ برای تبدیل این خانه به موزه و مرکز علمی پژوهشی انجام شده است.
کتابخانه جعفر شهیدی
-نشانی: نارمک، چهارراه تلفنخانه، خیابان۴۶ متری غربی، میدان ۵۸، کوچه یکم شرقی
-زمان افتتاح: اردیبهشت سال ۱۳۸۸
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو:ایستگاه‌های علم و صنعت و فدک
-دسترسی با اتوبوس: ایستگاه سه راه گلستان
-ساعت فعالیت: ۸ تا ۱۶
تماشای یادگاری‌ها
معماری خانه دکتر شهیدی در محله نارمک که استاد ۳۰ سال در آن زندگی می‌کرد، به سبک خانه‌های بروجردی است. پس از ورود به حیاط، در سمت چپ، در اصلی خانه قرار دارد که چند پله بالایی شما را به محل اقامت و زندگی شخصی و خانوادگی دکتر شهیدی می‌رساند و چند پله پایینی به محل کار و اتاقی که برنامه‌ها و جلسات دکتر در آن برگزار می‌شد. طبقه پایین بدون تغییر خاصی، حتی بدون جابه‌جایی اتاق‌ها باقی مانده است. در طبقه بالای خانه، سالن مطالعه خانم‌ها و آقایان قرار دارد و در کنار آن اتاق-موزه دکتر شهیدی. جذابیت‌های این اتاق-موزه به دیدن لباس استاد، کارت شناسایی و گواهینامه رانندگی یا عکس‌های خانوادگی و فرزند جاویدالاثر او محدود نمی‌شود. جارویی که در یک قسمت از اتاق قرار دارد، خاطره سفر حج استاد در سال ۵۶ را زنده می‌کند که با آن در مراسم غباررویی از درون خانه خدا شرکت کرده بود. دیدن دستخط مرحوم حسن احمدی گیوی نیز که در «رثای اسطوره فضل و فضیلت» یعنی دکتر شهیدی سروده شده، خالی از لطف نیست. در مخزن کتابخانه، علاوه بر کتاب‌های اهدایی دکتر شهیدی، کتاب‌های مرجع و عمومی چاپی فارسی و عربی همچنین حدود ۶۰ عنوان نشریه ادواری مورد اشتراک فارسی و خارجی در همه موضوعات در دسترس است.
خانه موزه دکتر شریعتی
-نشانی: خیابان جمالزاده شمالی، نرسیده به خیابان فاطمی، کوچه نادر، شماره ۱۰
-شماره ثبت ملی: ۹۷۱۸
-زمان ثبت اثر: ۲۷ مرداد سال ۱۳۸۲
-زمان افتتاح: اسفند سال ۱۳۸۵
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو:ایستگاه‌های انقلاب و فاطمی
-دسترسی با اتوبوس: ایستگاه دژبان در خیابان فاطمی
-روزهای فعالیت: شنبه تا پنجشنبه
-ساعت فعالیت: ۹ تا ۱۸
اتاق فکر
در سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ و به سبک معماری دوره دوم پهلوی ساخته شده و از نظر معماری، دکوراسیون و طراحی ویژگی بارزی ندارد. آنچه باعث تبدیل خانه به موزه شده شخصیت علمی، اجتماعی و سیاسی دکتر شریعتی است. اینجا خانه‌ای است که دکتر علی شریعتی در سال‌های پایانی عمر، اندکی پیش از آخرین زندان و چند سال بعد از آزادی در آن زندگی می‌کرد. در حیاط خانه مجسمه میزبان و صاحب‌خانه و اتومبیل سرمه‌ای رنگ متعلق به دکتر علی شریعتی، در زمان اقامت در تهران، با شماره شهربانی ۳۲۲۵۲ مشهد دیده می‌شود. بنای خانه در ۲ طبقه مشرف به حیاط ساخته شده است. در طبقه اول سرویس‌ها، هال و پذیرایی و آشپزخانه قرار دارند. اتاق فکر دکتر شریعتی و کتابخانه دکتر هم در طبقه دوم جای گرفته است. در کتابخانه شخصی شریعتی مدارکی از دوران تحصیل و مکاتبات محرمانه ساواک درباره فعالیت‌های سیاسی او پیدا می‌شود. همچنین مدارک و وسایلی مثل پاسپورت، شناسنامه، ضبط صوت و کتاب‌های بسیاری نیز وجود دارد. در میان این کتاب‌ها روزنامه‌های متعددی به چشم می‌آید که به زمان حیات او و حتی پس از فوتش مربوط می‌شود.
خانه‌موزه استاد معین
-نشانی: خیابان پیروزی، میدان چهارصددستگاه، انتهای خیابان بایزید بسطامی
-شماره ثبت ملی: ۳۲۲۸۹
زمان ثبت اثر: ۱۳۹۸
-زمان افتتاح: اسفند سال ۱۳۸۵
-نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: شیخ الرئیس
-روزهای فعالیت: شنبه تا پنجشنبه
-ساعت فعالیت: ۹ تا ۱۸
یادبود استاد فقید
خانه خالق فرهنگ معین، بنایی به سبک خانه‌های ویلایی و بزرگ دوره پهلوی اول است که با معماری باشکوه و مرتفع آن حیرت‌زده‌تان خواهد کرد. این خانه از ادغام خانه‌های دکتر معین و پدر همسر ایشان، آهنگساز شهیر، استاد محمدعلی امیرمجاهد ساخته شده است. داخل خانه‌موزه معین اتاق‌ها و دالان‌هایی وجود دارد که محل نگهداری آثار ارزشمندی است. ازجمله مهم‌ترین این آثار می‌توان به وصیت‌نامه نیما یوشیج اشاره کرد. نیما یوشیج در این وصیت‌نامه محمد معین را ناظر و قیم آثارش معرفی کرده است. از دیگر آثار قابل توجه این خانه‌موزه باید از تمبر "هزاردستان به چمن" نام برد. این، تمبر اختصاصی موزه است که در شهریور ۱۳۹۶ از آن رونمایی کرده‌اند. در این خانه‌موزه حتماً اتاق کار دکتر معین هم توجه‌تان را به‌خود جلب می‌کند. در این اتاق لوازم شخصی، کتابخانه دکتر، دانشنامه‌ها، جوایز و نشان‌های بین‌المللی، مدارک و کارت شناسایی و دست‌نوشته‌های استاد را مشاهده خواهید کرد. از دیگر آثار جالب موزه اشعار استاد امیر جاهد در وصف دکتر معین است. این خانه‌موزه این روزها بیشتر به فعالیت‌های هنری و نکوداشت هنرمندان کشورمان می‌پردازد. در خانه‌موزه معین همچنین مراسم مختلف نکوداشت و یادبود برای استادان فقید و پیشکسوتان موسیقی ایران برگزار می‌شود.
