به گزارش سایت خبری پرسون، در این گزارش آمده:
* در سالهای اخیر که اقتصاد ایران با مشکلات عدیدهای روبهرو بوده است، یکی از مسائلی که به شکل روزافزونی از آن صحبت میشود، مساله مهاجرت است. این مساله در ماههای اخیر که کشور با اعتراضات روبهرو بوده، بیشتر مطرح شده است؛ بهطوریکه برخی از کارشناسان از افزایش مهاجرت نیروهای مولد جامعه ابراز نگرانی کرده و به سیاسیون پیشنهاد دادهاند این مساله را در اولویت قرار دهند.
* هند در صدر کشورهای مهاجرفرست است و آمریکا در صدر کشورهای مهاجرپذیر. آماری که در گزارش مهاجرت درباره ایرانیان وجود دارد، بسته به مرجع و سال مورد مطالعه، ارقامی بین 5/ 1تا 2میلیون مهاجر ایرانی را نشان میدهد.
* این تعداد وقتی نسبت به جمعیت سنجیده شود در مقایسه با مهاجران بسیاری از کشورها رقم بزرگی نیست. این نسبت درباره ترکیه و کرهجنوبی و مالزی بسیار کمتر است؛ ولی دو نکته شرایط ایران را کمی متفاوت میکند.
* نخست اینکه مهاجرت مقطعی برای کار در یک کشور خارجی که طبق گزارش مهاجرت جهانی منتشرشده از سوی سازمان ملل حدود 70درصد مهاجرتها را تشکیل میدهد، در ایران سهم بزرگی از مهاجرتها را شامل نمیشود. بهعنوان نمونه، نزدیک به 4میلیون مهاجر هندی در امارات متحده عربی و نزدیک به 3میلیون هندی در عربستان حضور دارند.
* اکثر این افراد با ویزای کار و برای مدت معین در کشور میزبان هستند نه برای تغییر دائمی محل زندگی. هرچند مردمان کشورهای دیگر هم برای تغییر محل زندگی مهاجرت میکنند، ولی کنار گذاشتن مهاجران کاری تصویر مهاجرت ایرانیان برای تغییر دائمی محل زندگی را برجسته میکند.
* نکته دوم تمایل به مهاجرت است. آمار سالنامه مهاجرت ایرانیان نشان میدهد که درصد بالایی از افراد نمونهگیریشده ابراز کردهاند که مایل به مهاجرتند. حدود نیمی از دانشجویان و فارغالتحصیلان برای مهاجرت اقدام یا برای آن برنامهریزی کردهاند. حدود 15درصد هم تمایل به مهاجرت دارند؛ ولی هنوز برای آن کاری انجام ندادهاند. در میان افرادی که مشغول بهکار هستند، مانند کارآفرینان، مدیران و کارکنان، درصد افرادی که تمایل به مهاجرت دارند تقریبا مشابه است؛ ولی بخش بزرگتری از آنها کاری برای مهاجرت انجام ندادهاند.
* کمتر از 20درصد افراد گفتهاند که تمایلی به مهاجرت ندارند. علاوه بر این، در میان ایرانیان مهاجر و ایرانیانی که ابراز تمایل به مهاجرت کردهاند، تصمیم قطعی به عدم بازگشت بیش از 80درصد بوده است و درصد بسیار کمی گفتهاند بهطور قطع بازخواهند گشت.
* در عمل، درصد بازگشت مهاجران نزدیک به صفر بوده است. برای کشورهایی مانند هند که مهاجران مقطعی با هدف کار به سایر کشورها میفرستند یا کشورهایی مانند عربستان که بر مبنای توافقات بین دولتها دانشجو به کشورهای دیگر میفرستند، درصد تمایل به بازگشت بسیار بالاتر است.
* این تصویر از مهاجرت ایران نشان میدهد بسیاری از ایرانیان حداقل در مرحله سبک و سنگین کردن مهاجرت قرار دارند و درصد کاملا قابل توجهی از افرادی که سرمایه فیزیکی یا انسانی دارند، اقداماتی هم در این مورد انجام دادهاند.
* همچنین آنها مهاجرت را بهعنوان تصمیم به تغییر دائمی محل زندگی و با قصد به عدم بازگشت برگزیدهاند. مهاجرت، بهویژه مهاجرت دائمی هزینهبر است. افراد علاوه بر هزینههای مادی بسیار، هزینههای روانی بالایی برای مهاجرت میپردازند.
* مهمترین دلیلی که افراد حاضر به پرداخت چنین هزینههایی میشوند، بهبود سطح زندگی است. بخش بزرگی از بهبود سطح زندگی به افزایش درآمد مربوط است؛ ولی در دنیای امروز، بهویژه در میان جوانان و نیز افرادی که درآمدشان فراتر از سطح حداقلهای لازم برای زندگی است، کیفیت زندگی با عوامل اجتماعی و فرهنگی و سیاسی هم مرتبط است.
* آزادیهای فردی که در اعتراضات اخیر نقش برجستهای دارد، گوشهای از این تمایل، بهویژه در میان نسل جوانتر را نشان میدهد. در بعد اقتصادی، عواملی از قبیل کیفیت محیط زیست محل زندگی، برابری فرصتهای کسب درآمد، کیفیت خدمات آموزشی و بهداشتی، کیفیت خدمات ارائهشده از سوی بخش عمومی (حاکمیت به معنای اعم آن) و مانند اینها در تعریف رفاه افراد وارد میشوند و در دسترس نبودن آنها، حتی وقتی که افراد از درآمد بالا هم برخوردار هستند، میتواند انگیزه مهاجرت را فراهم کند.
* در سالهای اخیر، مشکلات متعدد اقتصادی که در نرخ رشد اقتصادی صفر برای بیش از یک دهه به ظهور رسیده است و اکنون اثرات آن در قالب فرسودگی زیرساختها از جمله کمبود برق و گاز، ظاهر شده است، به همراه تحریمهای سخت که اقتصاد ایران را بهشدت متاثر کرده است، آینده نامعلوم روابط ایران با دیگر کشورها و نیز برخی سیاستهای داخلی همگی دست به دست هم دادهاند و فضایی مبهم و غیرقابلپیشبینی ایجاد کردهاند. همین فضا کافی است که افراد بسیاری گریز از نااطمینانی را در مهاجرت جستوجو کنند.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد