شما از کجا میدانید دلایل بازداشت فلانی چیست؟!
به گزارش سایت خبری پرسون، محمد رهبری، پژوهشگر شبکه های اجتماعی و سیاست پژوه طی یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: بازداشت ترانه علیدوستی و تجمع هنرمندان در جلوی زندان اوین، یکی از اتفاقات مهم روزهای اخیر است. این بازداشت اعتراض گسترده هنرمندان را به دنبال داشته است. بازداشت ترانه علیدوستی، تنها هزینه ای نیست که هنرمندان در ۱۰۰ روز اخیر پرداخت کرده اند. پیش از او نیز هنگامه قاضیانی، کتایون ریاحی و برخی دیگر هنرمندان کمتر شناخته شده بازداشت شده و برخی از هنرمندان نیز به دلیل بیان مواضع شان ممنوع ازخروج شده بودند.
هرچند این امر در میان اتفاقات تلخ ماه های اخیر، هزینه ای ناچیز به نظر می رسد، اما نمی توان هزینه هایی را که هنرمندان در این ماه ها داده اند نادیده گرفت. به نظر می رسد که پاییز 1401، هشتاد و هشتِ هنرمندان است. اگر در سال 88 اصلاح طلبان متهم به «ایجاد اغتشاش» در جامعه شدند، حالا هنرمندان و سلبریتی ها به این موضوع متهمند. اگر در سال 88 نیروهای سیاسی و فعالان اصلاح طلب هزینه های سنگینی را بابت اقدامات خود پرداخت کردند و بسیاری از آنها سال های طولانی در زندان محبوس ماندند و پس از آن نیز امکان کار جدی در ساختار رسمی جمهوری اسلامی را پیدا نکردند، حالا نیز شرایط برای هنرمندان تا حدی مشابه است. واضح است که هزینه ای که امروز هنرمندان می دهند از لحاظ میزان بازداشتی قابل قیاس با بازداشت های گسترده فعالان سیاسی در سال 88 نیست؛ اما از آنجایی که حرفه هنرمندان تا پیش از این با سیاست و هزینه های کنشگری سیاسی و مدنی آغشته نشده بود، می توان این استعاره را راجع به آن به کار برد.
اگر بسیاری از فعالان سیاسی پس از سال 88 از کشور مهاجرت کردند یا در داخل کشور امکان اثربخشی خود در مناصب اجرایی را از دست دادند، حالا نیز به نظر می رسد که سرنوشت مشابهی در انتظار هنرمندان باشد. بخشی از آنها از کشور خواهند رفت و بخشی دیگر احتمالا تا مدتی اجازه کار رسمی در سینما و تلویزیون را نداشته باشند. البته شاید بخش کوچکی از آنها نیز محافظه کاری پیشه کرده و خواهان جلب نظر دولت و نهادهای حاکمیتی باشند؛ مشابه با آنچه در میان برخی از سیاسیون ِهزینه داده پس از سال 88 دیده شد. ممکن است برخی افراد در نهادهای حاکمیتی براساس تجربه 88 تصور کنند که کنار گذاشتن بسیاری از هنرمندان از عرصه های هنری و ایجاد ممنوعیت برای آنها، نه تنها آنها را وادار به سکوت خواهد کرد بلکه جایگزینی آنها نیز چندان دشوار نخواهد بود. همین اتفاق برای بسیاری اصلاح طلبان در عرصه سیاسی پس از سال 88 افتاد و آنها نه تنها با افرادی که عمدتا کارآمدی کمتری داشتند، جایگزین شدند، بلکه به دلیل هزینه های سنگینی که در سال 88 داده بودند عمدتا در مواقع حساس به سکوت رفتند.
در همین راستا روز گذشته یکی از فعالان توئیتری با نام حسین صارمی در روز گذشته مطلبی نوشت که بیانگر همین ساده اندیشی در جایگزینی هنرمندان است. او نوشته است: «خبرنگار نبودیم نظام نیاز داشت یاد گرفتیم.-نظامی نبودیم، نظام نیاز داشت یاد گرفتیم. حقوقدان نبودیم، نظام نیاز داشت یاد گرفتیم. توئیتری نبودیم. نظام نیاز داشت اومدیم. سیاسی نبودیم، به خاطر نظام سیاسی نویس شدیم دیگه چهارتا دلقک بازی که کاری نداره، جای بازیگرا رو هم پر می کنیم.» با این حال چنین جایگزینی ساده نیست، چراکه شرایط امروز با سال 88 دو تفاوت عمده دارد. اول آنکه دولت در سال 88 به دلیل اتکا به درآمدهای افسانه ای نفت، در اوج اقتدار بود و عبور از بحران برایش ممکن بود. اما حالا درآمدهای دولت بسیار کمتر از گذشته، تورم و بیکاری بسیار بالا و نارضایتی های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در میان گروه های مختلف مردم گسترده است.
در چنین شرایطی و به خصوص اگر پیش بینی بحران های مشابهی در آینده قابل تصور باشد، کنار گذاشتن نیروهای مؤثر و مرجع اجتماعی مانند هنرمندان، به اندازه سال 88 راحت نیست و چه بسا این نیروها به مرور اثرگذاری بیشتری نیز پیدا کنند. تفاوت دوم نیز به تفاوت ماهیت هنرمندان و سیاستمداران بازمی گردد. اساسا برخورد با هنر و هنرمندان دشوارتر است چراکه آنها با روان و احساس آدمی سروکار دارند. اگر سیاست امری سخت و زمخت تلقی می شود، هنر امری نرم و لطیف است که بر جان آدمی می نشیند و همین امر احساسات آدمی را درگیر می کند. به همین جهت برخورد با هنرمندانی که در زمان های مختلف احساسات آدمی را متأثر کرده و می کنند، دشوارتر از برخورد با سیاستمدارانی است که ممکن است درست یا غلط به منفعت طلبی یا دروغ گویی متهم باشند.
سیاست برخورد با هنرمندان، سیاست غلطی است. اگر باید یک دهه زمان می گذشت تا ثابت شود که برخورد با اصلاح طلبان و نیروهای سیاسی نه تنها به حل بحران ها کمکی نکرده بلکه آن را تشدید کرده است، حالا لازم نیست زمان طولانی بگذرد تا مشخص شود که برخورد با هنرمندان فایده و سودی برای مدافعان چنین روش هایی ندارد. در این میان وظیفه فعالان سیاسی است که از هنرمندان و آزادی بیان و اندیشه و قلم آنها دفاع کنند، آنچنان که آنها نیز یک دهه پیش به طرق مختلف، از جمله همراهی با نیروهای سیاسی ِ هزینه داده در جریان انتخابات، با نیروهای سیاسی همراهی کردند.
منبع: برترین ها
