دریاچه تخت سلیمان تکاب، یکی از اماکن رمزآلود ایران در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شهر تکاب است. محوطه باستانی تخت سلیمان که وسعتش به ۱۲ هکتار می‌رسد با سازه‌های باقیمانده در این محوطه شامل حصار، دروازه‌های ساسانی و ایلخانی، آتشکده آذر گشنسب، معبد آناهیتا و ایوان غربی معروف به ایوان خسرو احاطه می‌شود.
شهرت دریاچه تخت سلیمان
این دریاچه همواره در مباحث زمین‌شناسی، باستان‌شناسی، اسطوره‌ای و مذهبی مورد مطالعه کارشناسان بوده و گمانه‌زنی‌های بسیاری در رابطه با آن صورت گرفته است. ساخت و بهره‌برداری از تخت سلیمان کاملا وابسته به وجود این چشمه بوده است و تاثیر آن را در این مجموعه آشکارا می‌توان دید.
آب این چشمه به دلیل آهکی بودن، برای نوشیدن انسان یا دام مناسب نیست و مشکلات گوارشی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر شدت املاح اجازه غواصی و دید در اعماق چشمه را نمی‌دهد و به همین دلیل راز‌های سر به مهر زیادی در مورد آن وجود دارد. در این شرایط، بازار افسانه‌ها و داستان‌های محلی داغ می‌شود و قصه‌های عجیب و غریبی بر سر زبان‌ها می‌افتد که صحت و سقم هیچ‌کدام را نمی‌توان بررسی کرد.
هرگز در این دریاچه شنا نکنید!
یادتان باشد که دریاچه تخت سلیمان تنها با مرگ از میهمانان کم تجربه‌اش پذیرایی می‌کند. در کنار این دریاچه می‌توانید آرامگاه چندی از هموطنان‌مان را مشاهده کنید که به درون دریاچه رفته و هرگز بازنگشته‌اند. البته این دریاچه جسد یکی از آن‌ها را برگرداند که در همانجا دفن شد.
ثبت ملی و جهانی
این دریاچه بخشی از مجموعه تخت سلیمان است که در ۲۹ آذرماه ۱۳۱۶ به شماره ۳۰۸ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده است. در سال ۱۳۸۰ پرونده ثبت جهانی مجموعه تخت سلیمان نیز در یونسکو گشوده شد و در تیرماه ۱۳۸۲ (۲۰۰۳) به عنوان چهارمین اثر ایران پس از چغازنبیل، تخت جمشید و میدان نقش جهان به شماره ۱۰۷۷ به ثبت جهانی رسید.
گنجینه اشکانی
در اسناد تاریخی روایات و گفته‌هایی در مورد جنگ‌های بین امپراتوری روم و پادشاهی اشکانی وجود دارد. یکی از این گفته‌ها که در تاریخ روم، مصر و جهان با عنوان داستان تاریخی کلئوپاترا و آنتونی شناخته می‌شود قصه جالبی را روایت می‌کند. در این داستان آمده است که سردار رومی به نام آنتونیو، در سال ۳۶ قبل از میلاد قلعه تخت سلیمان، که در آن زمان گنزک خوانده می‌شد، را محاصره کرد. در میان این محاصره و کشمکش‌هایی که در طول آن به وجود آمد، نگهبانان آتشکده مقدس در زمان احساس خطر و وجود امکان سقوط قلعه، اشیای قیمتی موجود در آتشکده و معبد را به داخل دریاچه می‌انداختند تا هم کسی به آن‌ها دسترسی نداشته باشد و هم نذری برای حفظ آن‌ها از دشمن به شمار آید.
گنجینه ساسانی
خسرو پرویز، پادشاه ساسانی با هراکلیوس پادشاه روم همواره در جنگ بود. نیرو‌های روم شرقی پس از کشمکش‌ها و جنگ‌های بسیار توانستند قلعه تخت سلیمان را در ۶۲۴ میلادی تصرف کنند. پیش از تصرف کامل تخت سلیمان، نذورات و گنج‌های موجود در آتشکده، توسط موبدان به دریاچه ریخته شد تا دشمن به آن‌ها دسترسی پیدا نکند.
موبدان زرتشتی معتقدند این دریاچه به الهه آب‌ها به نام ناهید یا آناهیتا تعلق دارد و ریختن اشیای نذری به داخل آن کاری مرسوم بوده است. این کار به منظور حفظ این اشیا به وسیله صاحب آن صورت می‌گرفت و امری جایز تلقی می‌شد.
با وقوع جنگ‌های ایرانیان و اعراب در صدر اسلام و اشغال ایران، نیرو‌های خلیفه دوم توانستند قلعه را محاصره کنند. در آن زمان نیز بعید نیست که گنج‌ها و نذوراتی را به دریاچه ریخته باشند.
آثار باستانی در روستای تخت سلیمان
آثار و بنا‌های دوره‌های اشکانیان و ساسانی و ایلخانان مغول در این محل یافت شده‌است. مهم‌ترین آثار به‌جامانده آن آتشکده و تالار‌های دوره ساسانی است. برخی آثار ساسانی دیگر نیز در کوه بلقیس و زندان سلیمان در نزدیکی روستای تخت سلیمان ساخته شده‌است. کاوشگاه باستانی شیز از سوی یونسکو به عنوان میراث جهانی شناخته شده‌است و طرح‌های بزرگی برای بازسازی و کاوش در آن در دست اجراست.
